İşçiye elden ödeme yapılması birtakım hukuki sonuçlar doğurabilen bir uygulamadır. Böyle bir yol izlendiğinde işçinin maaşının bir kısmı bankadan bir kısmı da elden ödenir. Ayrıca ödeme sırasında maaşın tamamı da elden verilebilmektedir.

İşveren bu usulü kullandığında sigorta primlerini gerçek ücretin altında gösterebilmekte ve bu durum hukuki sonuçları bakımından işçi açısından hak kayıplarına neden olmaktadır. İşçiye elden ödeme yapılması hukuka aykırıdır.

İçindekiler

İşçiye Elden Ödeme Yapılması Ne Anlama Gelir?

İşveren işçinin maaşını yatırırken bir kısmını elden ödemekte ve kalan kısmı da banka kanalı ile gönderebilmektedir. Bu uygulama hukuka aykırı olmasının yanı sıra işçi açısından da birtakım zararların doğmasına yol açar.

İşyerinde 5 kişi ve üzerinde işçi çalıştırıldığında ödemelerin banka kanalı ile yapılması zorunlu hale getirilmiştir. Buna uymayan işveren bazı yaptırımlara maruz kalır. İşveren bu durumda idari para cezasına çarptırılacağından bu cezayı ödemekle yükümlü olacaktır.

İşverenin işçiye elden ödeme yapmasına kanun hiçbir şekilde müsaade etmezken bu ödemelerin bordrolaştırılması ve SGK primleri ile vergilerin tahakkuk ettirilmesi gerekir. İşveren bu uygulamaya maliyetlerden kaçınmak için giderken işçi açısından çeşitli hak kayıplarının ortaya çıkmasına yol açar.

İşçiye elden ödeme yapılması halinde İş Hukuku, Sigorta Hukuku gibi alanlar konuyla ilgili olur. Ayrıca Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığı ile Ödenmesine Dair Yönetmelik bu konu ile ilgili hukuki kaynak olacaktır.

İşçiye ücretinin kısmen veya tamamen elden ödenmesi sigorta ve sosyal haklar bakımından uzun vadede zarar yaratabilecek bir davranıştır. İşçinin sigorta priminin ilgili kuruma eksik bildirilmesi gibi sonuçlar bakımından işçi aleyhinde olan bu durum işveren açısından yaptırıma tabidir.

İşçiye Elden Ödeme Yapma

İşçiye elden ödeme yapma yaptırıma tabi olurken işveren idari açıdan birtakım yükümlülükleri yerine getirmek zorunda bırakılır. Bunun yanı sıra işverenin dikkate alması gereken çeşitli konular bulunur.

İşveren İş Kanunu’na uygun hareket etmek zorundadır. İşverenin bir diğer yasal yükümlülüğü ise gelir vergisi ve sosyal güvenlik katkı paylarını süresinde yatırmaktır. İşverenin ödemeleri yönünde belgeler aracılığı ile düzenleme yapması gerekir. Bu sebeple yapılan ödemelere ilişkin kayıtlar düzenli olarak tutulmalıdır.

İşveren işçi hakları ve güvenliği konusunda da gereken tedbirleri almakla yükümlü olan taraftır. İşveren elden ödeme yapacaksa yasal süreçlere uygun hareket etmekle de yükümlü olur. Bu kapsamda ise vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmelidir. Bu işlemler yapılırken de belgelendirme yapmak sureti ile işçi haklarını korurken yasalar karşısında kendi haklarını da güvence altına almış olur.

İşçiye Elden Ödeme Yapılmasının Hukuki Dezavantajları

İşveren işçiye elden ödeme yaptığında işçinin aldığı maaşta bir değişiklik söz konusu olmaz. Bununla birlikte işçinin sigorta primi eksik bildirildiğinde ortaya çıkan sonuçlar işçinin hak kaybı yaşamasına neden olur.

İşçinin bu kapsamda uğrayabileceği hak kayıpları aşağıdaki gibidir:

Yaşlılık aylığının hak edilenden az olması,
İşsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneğinin azalması,
İşçinin vefatı halinde hak sahiplerine bağlanan ölüm aylığının eksilmesi,
Sürekli iş görmezlik gelirinde eksilme,
Hastalık, iş kazası veya meslek hastalığı söz konusu olduğunda gelirde azalma,
İhbar tazminatı, kıdem tazminatı ve yıllık izin ücretinde azalma söz konusu olur.

İşçiye Elden Ödeme Yapılabilen Haller

İşçiye hak ettiği ücret banka üzerinden ödenmek zorundadır. İşveren en az 5 kişi ve üzerinde işçi çalıştırdığında ödemeyi banka kanalı ile yapmakla yükümlü tutulur. İş Kanunu kapsamında işçi çalıştıran işverenin işçi ücretini ya da başka bir hakkını elden ödememesi gerekir.

İşverenin işçiye elden ödeme yaptığı hallerde hem işçinin hem de kamunun zarara uğratılmasından hareketle çeşitli yaptırımlara maruz kalması söz konusudur. İşveren 5 kişiden az sayıda işçi çalıştırdığında yönetmelik uyarınca ödemeyi elden yapabilmektedir.

İşçiye Elden Ödeme Yapılması Haklı Fesih’e Yol Açar mı?

İş Kanunu uyarınca işverenin çalıştırdığı 5 ve daha fazla sayıda işçi için ödemeyi elden yapması yaptırıma tabidir. İşveren bu tür bir yolu tercih ettiğinde işçi haklı nedenlere dayanarak sözleşme feshine gidebilir.

İş Kanunu madde 24 uyarınca işçi haklı bir nedene dayandığında sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir. İşveren işçinin hak ettiği ücreti kanun hükümlerine aykırı şekilde hesaplarsa veya sözleşme koşullarına uygun ödeme ve hesaplama yapmadığında işçi işverenle arasında akdedilen iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshedebilir.

Sözleşmeyi haklı nedenlerle fesheden işçinin diğer koşulların da oluşması durumunda kıdem tazminatı alma hakkı söz konusu olacaktır. İşçinin varsa diğer yan haklarının da işverenden talep edilebilmesi bu sayede mümkün olmaktadır.

İşçiye Elden Ödeme Yapılması İspatı

İşçiye işverenin elden ödeme yapması ispat edilirken tanıklara gerek duyulur. İşçinin gerçek ücretini gösterir bir belgenin varlığı durumunda bu belge de mahkemede delil olarak kullanılabilir. İspat aşamasında emsal ücret araştırmasına gidilebilir ve bu durumda da sendikadan bilgi edinilmesi söz konusu olur.

Elden Ödeme Alan İşçi Ne Yapabilir?

İşverenin işçinin ücretini banka kanalı ile ödemek yerine elden ödediği hallerde işçinin yapabilecekleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ait ALO 170 numaralı hat aranarak şikâyet gerçekleştirilebilir.
İşçi, çalıştığı ilin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü aracılığı ile yazılı beyanda bulunabilir.
İşçi hizmet tespit davası açabilir.
İş hukuku bakımından uzman bir iş avukatına müracaat edebilir ve hukuki yardım talep edebilir.

İşçiye Elden Ödeme Yapılması İşveren Sorumluluğu

İşçiye ödemesinin tamamı ya da bir kısmı bankadan değil de elden yapıldığında bu davranış hukuka aykırılık teşkil eder. İşverene karşı çeşitli yaptırımlar uygulanabilir ve bu yaptırımlar idari nitelikte olur.

İşverenin kısmen veya tamamen elden ödeme yaptığı hallerde Sosyal Güvenlik Kurumu her bir aylık süre için iki asgari ücret kadar idari para cezasını uygular.
İşverenin o vakte kadar eksik ödediği tüm vergiler, primler gecikme zammı da ilave edilerek ilgili kurum ve kuruluşlara yatırılır.
Denetim sırasında açığa çıkan bu tür durumlarda yevmiye defterinin yanı sıra ücret bordrolarının da geçersiz sayılması söz konusu olur.

Sıkça Sorulan Sorular

İşçiye Hangi Hallerde Elden Ödeme Yapılabilir?

İşveren işçiye ödemesi gereken ücreti kısmen veya tamamen elden öderse çeşitli yaptırımlara maruz kalır. Kanun gereği bu uygulama yasaktır. İşçinin ücreti banka kanalı ile ödenmek zorundadır. İşverenin 5 kişiden az sayıda işçi çalıştırdığı durumlarda ödeme elden yapılabilmektedir.

İşçiye Elden Ödeme Yapılması Ne Demek?

İşverenin işçinin çalışma ücretini öderken kısmi olarak ya da ücretin tamamını elden vermesi işçiye elden ödeme yapılması anlamına gelir. İşveren bu süreçte ödeme kanalı olarak bankayı kullanmaz. Ödemenin bu şekilde gerçekleştirilmesi kanun gereği yasaktır.

İşçiye Elden Ödeme Yapıldığı Nasıl İspatlanır?

İşçiye elden ödeme yapılmış ise en önemli delil tanıklardan oluşur. Bunun yanı sıra işçinin gerçek ücretini gösterir belgeler, emsal işçilik ücretlerinin tespiti de kanıt olarak kullanılabilir.

İşçiye Elden Ödeme Yapılmasının Dezavantajları Nedir?

İşçiye elden ödeme yapılması durumunda işçinin hak kaybı yaşaması kaçınılmaz olur. İşçi uzun vadede sosyal güvenlik hakları bakımından zarar görür. Bunun yanı sıra kıdem ve ihbar tazminatı mağduriyetleri işçiye elden ödeme yapıldığı hallerde uzun vadede ortaya çıkabilecek zararlardır.

İşçiye Elden Ödeme Yapılması 2024