Adli kontrol uygulamalarından biri de yurt dışına çıkış yasağıdır. Ceza Muhakemesi Kanunu 5271 sayı ile yürürlüktedir. Bu kanunun 109. Maddesi ve devamındaki maddeler aracılığı ile düzenlenen adli kontrol şartları, tutuklamaya yönelik sebeplerin olmasına rağmen uygulanabilir.
Sanık hakkında tutuklama kararı verilebilecek durumlar arasında kuvvetli suç şüphesi, sanığın kaçma ihtimali ya da delillerin karartılma olasılığı yer alır. Tutuklama kararının verilemediği durumlarda yargılama sonucu ile uygulanacak yaptırım arasında dengeli bir ölçü ihtimali olmaması gerekir. Bu durumda kanun koyucu adli kontrol müessesesine başvurmayı seçer.
Adli kontrol uygulamaları arasında yer alan yurt dışına çıkış yasağı ile kişi denetim altında tutulur. Adli kontrol şartı ile serbest bırakılan sanığa çeşitli yükümlülükler uygulanır. Sanık bu süre içinde belli bir adreste bulunabileceği gibi silah bulundurmama zorunluluğu, belli sürelerde muayene zorunluluğu, emniyet birimlerine düzenli olarak bildirim yapma zorunluluğu adli kontrol şartlarından bazılarıdır.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Nedir?
Yurt dışına çıkış yasağı adli kontrol şartlarından biridir. Tutuklama kararına bir alternatif olan bu yasak sanığın denetim süresi içerisindeyken kontrol edilebilmesini sağlar. Şüpheli ya da sanık kuvvetli suç şüphesi altındayken kaçma ihtimali olduğunda ya da delillerin karartılması söz konusu olabilecekse sanık ya da şüpheli için tutuklama kararı uygulanması ölçüsüz olduğunda adli kontrol tedbirlerine başvurulması gerekli olur.
Yurt dışına çıkış yasağı uygulanan sanık ya da şüphelinin kaçma riski ortadan kaldırılmaya çalışılır. Yurt dışında devletin egemenlik sınırları içinde uygulanan hukuk kuralları sanık ya da şüpheliye uygulanamayacağından sanık veya şüphelinin kendi ülkesi sınırları içinde cezasını çekmesi gerekir. Bu durumda da tedbir olarak yurt dışına çıkış yasağı getirilebilir.
Kanunda suç işleme şüphesi olan ya da suç işleyenlere yönelik ceza kanunlarını uygulayabilmek amacı ile gecikmesinde sakınca olan durumlarda geçici tedbirler alınır. İlgili ceza davasında henüz bir karar verilmediğinde karar verilmeden önce uygulanan adli kontrol tedbirlerinden biri yurt dışına çıkış yasağıdır. Bu karar ihtiyati bir tedbir olarak uygulanır.
Yurt dışına çıkış yasağı tedbirinin uygulanabilmesi için kişi hakkında suç soruşturması ya da kovuşturması yapılıyor olması zorunludur. Bunun dışında bir gerekçeye dayandırılan yurt dışına çıkış yasağı hukuki açıdan geçersiz olur. Bu durumda yapılacak itiraz işlemi haklı bir nedene dayandırılabilir.
Yurt dışına çıkış yasağı hürriyeti kısıtlayıcı bir tedbirdir. Ceza yargılaması dışında herhangi bir sebeple bu tür bir tedbir uygulanamamaktadır. Ceza davaları kamu davası niteliğine haizdir. Bu tür davalarda savcılık kamu adına iddia makamı olarak devletin yetkili organını temsil eder.
Ceza davalarında soruşturma aşamasında savcılık olayı haber aldığında ya da şikâyetin ardından soruşturma başlatır. İddianame hazırlayan savcılık yeterli suç şüphesinin varlığını tespit ettiğinde kamu davası açar.
Soruşturma aşamasındayken verilecek yurt dışına çıkış yasağı kararını Sulh Ceza Hâkimi verir. Dava kovuşturma aşamasında ise bu defa karar ilgili mahkemece verilecektir. Bu karar verildiğinde sanık ya da şüphelinin yurt dışına çıkışı engellenmiş olur. Sanık ya da şüphelinin denetlenmesi için bu tür bir uygulamaya gidilir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Öğrenme
Yurt dışına çıkış yasağı uygulanan kişi emniyet müdürlüklerinden bu bilgiyi alabilir. Havalimanında gümrük kapsında yurt dışına çıkış yasağı sorgulanarak öğrenilebilmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı web adresinden mükellefiyet durumuna istinaden tarama yapıldığında yurt dışına çıkış yasağının olup olmadığı sorgulanabilmektedir.
Ceza dosyasının soruşturma aşamasında olması halinde ve dosyaya gizlilik kararı alınmış ise yurt dışına çıkış yasağı öğrenilemez. Terör suçları veya örgütlü suçlar bu kapsamda sayılır.
Belirtmekte fayda olan bir başka husus ise yurt dışına çıkış yasağının kaldırılması sürecinde avukat yardımına başvurmanın önemidir. Alanında uzmanlık ve deneyim sahibi bir uluslararası hukuk avukatından yardım almak, yurt dışına çıkış yasağının kaldırılması sürecinde hak, menfaat, maddiyat ve/veya zaman kaybı yaşanmaması adına önemlidir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Sebepler
Tutuklama kararına alternatif olarak düzenlenen bu yasak şüpheli ya da sanık hakkında oluşan kuvvetli suç şüphesi, kaçma ihtimali ya da delil karartma endişesi durumlarında uygulanır. Sanık ya da şüpheliye uygulanabilecek bu tür bir tedbir sırasında kişi denetim altındadır.
Bu denetim kapsamında çeşitli tedbirler alınmış olabilir. Bunlardan biri de yurt dışına çıkış yasağıdır. Bu tedbir uygulandığında kişi hiçbir şekilde yurt dışına çıkamayacaktır.
Yurt Dışına Çıkış Yasağının Kaldırılması
Adli kontrol kararları itiraz edilebilir niteliktedir. CMK 11. Madde kapsamında adli kontrol kararlarına itiraz konusunun düzenlendiği görülmektedir. Şüpheli veya sanık istem yaptığında Cumhuriyet savcısının görüşü alınmak sureti ile itiraz kararı değerlendirilebilir. Bu değerlendirmeyi hâkim ya da mahkeme yapmaktadır.
Şüpheli ya da sanık sıfatına sahip olan kişinin yapacağı itiraz değerlendirildikten sonra uygun bulunması halinde yurt dışına çıkış yasağı kaldırılabilmektedir. Bunun yerine farklı bir yaptırım uygulanabilir. İlgili merci istemi değerlendireceği zaman hukuki zeminde geçerlilik arar. Bunun yanı sıra yurt dışına çıkış yasağı tedbirinin sanık ya da şüpheli için haksız olduğuna da kanaat getirilmesi icap eder.
Kişi istemini ifade ederken ülkesine bağlı olduğu yönünde bir kanaat oluşturması ve geri döneceğine dair de intiba bırakması gerekir. Bunun için isteme konu olan dilekçe hazırlanırken delillerle talep edilen durum desteklenmelidir.
Yurt dışına çıkış yasağı kararına itiraz edileceği zaman verilen kararın usul yönünden uygun olup olmadığına da bakılması gerekir. Usule ve kanuna aykırılıklar olan bir karar verilmiş ise bu ayrıntıların dikkate alınması icap eder. Bu tarz bir itiraz işlemi için hukuki destek alınması daima yarar sağlayan bir yaklaşımdır. Alanında uzman bir hukukçu ile çalışıldığında hak kaybının yaşanması da engellenir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Kaldırma Haklı Nedenler
Yurt dışına çıkış yasağı kaldırılmak istendiğinde sanık ya da şüpheli istemini bir dilekçe ile yetkili mercie sunar. Bu dilekçede yer verilen gerekçelerin delillerle desteklenmesi istemin kabul edilme ihtimalinde artışa yol açar.
Kişinin yurt dışına çıkması birçok nedenle gerekebilir. Mesleki gereklilikler, eğitim yönünden zorunluluk hali, ticari faaliyetler nedeni ile çıkma gereksinimi bu sebeplerden bazılarıdır. Kişi yurt dışına çıkma yasağını haklı nedenlerle kaldırtmak istediğinde somut olaya bakılır. Haklı nedenler için bir sınırlama söz konusu olmaz.
Vergi borcu ya da askerlik ödevinin yerine getirilmemesi gibi nedenlere dayanılarak yurt dışına çıkış yasağı getirilme uygulaması terk edilmiştir. Kişi bu sebeplere dayanılarak yurt dışına çıkış yasağına maruz kaldığında haklı nedenlere dayanarak bu karara itiraz edebilir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Kararına İtiraz
Yargılamayı gerçekleştiren mahkemeye veya Sulh Ceza Hakimliği’ne verdiği karar nedeni ile itiraz yapılacaksa bu başvuru kararın verilmesinin ardından 7 günlük sürede tamamlanmalıdır. İlgili mercie yapılacak olan bu itiraz soruşturma veya kovuşturma aşamasında yapılabilir.
Soruşturma aşamasında verilen yurt dışına çıkış yasağı kararını Sulh Ceza Hâkimi verir. Bu sebeple kararın kaldırılması istemini içeren dilekçe Sulh Ceza Hakim’ine verilmelidir. Kovuşturma aşamasında Asliye Ceza veya Ağır Ceza Mahkemesi’nden hangisinde işlem yapılıyorsa dilekçe o mahkemeye sunulur.
Yurt dışına çıkış yasağı soruşturma evresindeyken savcılık tarafında kovuşturmaya yer olmadığına dair bir karar alınması halinde kendiliğinden ortadan kalkan bir karardır. Savcı soruşturma evresindeyken kararın gereksiz olduğuna kanaat getirirse bu karar hükümsüz hale gelebilir.
Kovuşturma evresine geçildiğinde sanığın talebi ile savcılık kararı inceler ve 5 günlük sürede karar verir. Şüpheli ya da sanık karara uymazsa bu defa hakkında tutuklama kararı da verilebilir. Tutuklama kararı verilmesi de tedbirlerin ortadan kalkması anlamına gelir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı İtiraz Dilekçesi
Yurt dışına çıkış yasağının kaldırılmasına ilişkin itiraz dilekçesi örneği aşağıda yer almaktadır.
…NÜFUS VE VATANDAŞLIK MÜDÜRLÜĞÜNE,
TALEP EDENİN ;
ADI, SOYADI, ADRESİ VE TELEFONU
TC. KİMLİK NUMARASI :
VEKİLİ :
(Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin)
ADRES :
(Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin)
KONU : Müvekkilimizin adli kontrol kaydı kapatılmış olup hakkında yurtdışına çıkışına mani başkaca bir şerh, tahdit veya bloke var ise ivedilikle kaldırılması istemini içerir dilekçemizdir.
AÇIKLAMALAR :
1-)
2-)
NETİCE VE TALEP :
Yukarıda izah edildiği üzere müvekkilimizin adli kontrol kaydı kapatılmış olup hakkında yurtdışına çıkışına mani başkaca bir şerh, tahdit veya bloke var ise ivedilikle kaldırılmasını, gereğinin yapılmasını ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Kanunu uyarınca da yapılan işlemin sonucu hakkında hakkımda aşağıda belirtili adresime yazılı olarak 1(bir) ay içerisinde gönderim yapılmasını saygılarımla arz ederim. …/…/….
Talep Eden Vekili
Av.
Ekler :
1- … Ağır Ceza Mahkemesinin … Esas … Karar sayılı ilamı
2- … Ağır Ceza Mahkemesinin Yurtdışına çıkamamak şeklindeki adli kontrol kararının kaldırılması hakkındaki karar
3- Bir adet onaylı vekaletname örneği.
Sıkça Sorulan Sorular
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Nasıl Kaldırılır?
Yurt dışına çıkış yasağı ceza davası açılmadan önce veya dava açıldıktan sonra savcılık makamının talebi ve Sulh Ceza Hâkimi onayı ile kaldırılabilir. Sanık ya da şüpheli cezanın kaldırılması yönünde istemde bulunmalıdır.
Yapılan incelemede istemin delillerle desteklenmesi gerekir. İnceleme olumlu sonuçlandığında yaptırım ortadan kalkabilir. İnceleme sırasında kararın sanık ya da şüpheli için haksız olduğuna da kanaat getirilmesi icap eder.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı Kendiliğinden Kalkabilir mi?
Yurt dışına çıkış yasağının kendiliğinden hükümsüz olması için soruşturma evresindeyken savcılık makamının kovuşturmaya yer olmadığına dair karar vermesi gerekir.
Yurt Dışına Çıkış Yasağı İtirazda Haklı Nedenler Nelerdir?
Yurt dışına çıkış yasağına sanık ya da şüpheli itiraz edebilir. İtiraz isteminde gerekçeler delillerle desteklenmelidir. Haklı nedenlerin varlığı halinde yapılan incelemeye dayanılarak bu karar kaldırılabilir. Hukuka ve usule aykırı olarak alınmış yurt dışına çıkış yasağı tedbiri haklı nedene dayanılarak ortadan kaldırılabilir.