Boşanma Davası Nasıl Açılır?

Evlilik birliğinin yasal olarak sona erdirilmesi anlamına gelen boşanma, Türk Medeni Kanunu (TMK) ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde belirli usul ve esaslara tabidir. Boşanma davası açmak, dikkatli bir hazırlık ve hukuki sürecin doğru işletilmesini gerektirir.

Boşanmak İsteyen Biri İlk Ne Yapmalı?

Boşanma kararı, genellikle duygusal ve zorlu bir sürecin sonucudur. Bu kararı aldıktan sonra atılması gereken ilk adımlar şunlardır:

1. Durumu Değerlendirin: Boşanma kararınızın kesin olup olmadığını, evliliğinizi kurtarma ihtimalinin kalıp kalmadığını samimiyetle değerlendirin.
2. Bilgi Edinin: Boşanma türleri (anlaşmalı veya çekişmeli), süreç, haklarınız (nafaka, tazminat, mal paylaşımı, velayet vb.) hakkında genel bir bilgi edinin.
3. Delil Toplama (Çekişmeli Boşanma Düşünülüyorsa): Eğer eşinizin kusurlu davranışları (aldatma, şiddet vb.) nedeniyle çekişmeli boşanma davası açmayı düşünüyorsanız, bu iddialarınızı ispatlayacak hukuka uygun delilleri (mesajlar, fotoğraflar, tanık beyanları, raporlar vb.) toplamaya başlayın. Ancak, delil toplarken hukuka aykırı yöntemlerden (gizli ses kaydı, özel hayatın gizliliğini ihlal vb.) kesinlikle kaçınılmalıdır. Hukuka aykırı deliller, mahkemece kabul edilmeyeceği gibi cezai sorumluluk da doğurabilir.
4. Hukuki Danışmanlık Almayı Düşünün: Boşanma süreci karmaşık olabilir ve hak kayıpları yaşanmaması adına bir boşanma avukatından danışmanlık almak önemlidir. Avukatınız, durumunuza özel en doğru yol haritasını çizmenize yardımcı olacaktır.

Boşanma sürecinde en çok merak edilen konulardan biri de tarafların cinsiyetinin bir fark yaratıp yaratmadığıdır. Hukukumuzda, erkeğin boşanma davası açması ile kadının dava açması arasında usul ve haklar açısından hiçbir fark bulunmamaktadır. Her iki taraf da aynı boşanma sebeplerine dayanabilir, aynı delilleri sunabilir ve nafaka, tazminat, velayet gibi hakları talep edebilir. Davanın seyrini belirleyen faktör, tarafların cinsiyeti değil, evlilik birliğinin sarsılmasına neden olan olaylardaki kusur durumları ve sunulan delillerdir.

Boşanma Davası Türleri

Türk hukukunda temel olarak iki tür boşanma davası bulunmaktadır:

1. Anlaşmalı Boşanma Davası

Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma ve boşanmanın tüm sonuçları (nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı) üzerinde tam bir mutabakata varmaları durumunda başvurulan, daha hızlı ve daha az yıpratıcı bir yoldur.

Anlaşmalı Boşanma Şartları (TMK m. 166/3):

• Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır.
• Eşler ya birlikte mahkemeye başvurmalı ya da bir eşin açtığı davayı diğer eş kabul etmelidir.
• Eşler, boşanmanın mali sonuçları (maddi ve manevi tazminat, yoksulluk nafakası) ile çocukların durumu (velayet, kişisel ilişki, iştirak nafakası) hususunda anlaşmış olmalı ve bu anlaşmayı bir anlaşmalı boşanma protokolü ile yazılı hale getirmelidir.
• Hâkim, tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmeli ve protokolü uygun bulmalıdır. Hâkim, çocukların menfaatini gözeterek protokolde değişiklik yapabilir; bu değişikliklerin de taraflarca kabulü gerekir.

Anlaşmalı Boşanma Protokolü:

Bu protokol, boşanmanın tüm detaylarını içerir. Örneğin:

• Tarafların boşanma iradesi.
• Müşterek çocuk varsa velayetinin kime verileceği, diğer eşle kişisel ilişkinin nasıl kurulacağı.
• Çocuk için iştirak nafakası miktarı ve artış oranı.
• Eşlerden biri için yoksulluk nafakası talep ediliyorsa miktarı ve artış oranı.
• Maddi ve manevi tazminat talepleri ve miktarları.
• Evlilik birliği içinde edinilen malların nasıl paylaşılacağı.
• Ziynet eşyalarının durumu.
• Dava masrafları ve vekalet ücretinin kim tarafından karşılanacağı.

Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır?

1. Anlaşmalı boşanma protokolü ve dava dilekçesi hazırlanır.
2. Hazırlanan belgelerle birlikte yetkili Aile Mahkemesi’ne başvurulur. Anlaşmalı boşanmada yetki konusunda eşler serbesttir, Türkiye’nin herhangi bir yerindeki Aile Mahkemesi’nde dava açılabilir.
3. Gerekli harç ve masraflar mahkeme veznesine ödenir.
4. Mahkeme duruşma günü tayin eder.
5. Duruşmada her iki eş de bizzat hazır bulunarak protokolü onayladıklarını beyan ederler.
6. Hâkim protokolü uygun bulursa boşanmaya karar verir.

Tek Celsede Boşanmak Mümkün Mü?

Evet, anlaşmalı boşanma davaları genellikle tek celsede sonuçlanır. Tüm şartlar sağlanmış ve protokol usulüne uygun hazırlanmışsa, hâkim aynı duruşmada boşanma kararını verebilir.

2. Çekişmeli Boşanma Davası

Çekişmeli boşanma davası, eşlerin boşanma veya boşanmanın sonuçları (nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı vb.) üzerinde anlaşamamaları durumunda açılan dava türüdür. Bu dava türünde, davayı açan eşin, boşanma sebebini ve karşı tarafın kusurunu ispatlaması gerekir.

Çekişmeli Boşanma Sebepleri (TMK m. 161-166):

Özel Boşanma Sebepleri:

• Zina (Aldatma) (TMK m. 161): Eşlerden birinin evlilik birliği devam ederken başka biriyle cinsel ilişkide bulunmasıdır. Zina öğrenildikten itibaren 6 ay ve her halde zina eyleminin üzerinden 5 yıl içinde dava açılmalıdır. Affeden tarafın dava hakkı yoktur. Yargıtay kararlarına göre, zina olgusunun varlığı için doğrudan cinsel birleşmenin ispatı şart olmayıp, bu yönde güçlü karinelerin varlığı (örneğin, başka bir kişiyle otelde aynı odada kalmak, düzenli olarak gece geç saatlerde ve gizlice görüşmek gibi) yeterli görülebilmektedir.
• Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış (TMK m. 162): Eşlerden birinin diğerinin canına kastetmesi, sağlığına zarar vermesi, fiziksel şiddet uygulaması veya ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunmasıdır. Bu sebebe dayalı dava hakkı, olayın öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve her halde olayın üzerinden 5 yıl geçmekle düşer. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.
• Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK m. 163): Eşlerden birinin yüz kızartıcı bir suç işlemesi (hırsızlık, dolandırıcılık vb.) veya toplum nazarında haysiyetsiz kabul edilen bir yaşam tarzı (kumar bağımlılığı, sürekli alkol tüketimi vb.) sürmesi ve bu durumun diğer eş için birlikte yaşamayı çekilmez hale getirmesidir. Bu durumda dava açmak için bir süre sınırı yoktur.
• Terk (TMK m. 164): Eşlerden birinin, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemek amacıyla ortak konutu terk etmesi veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmemesidir. Terk en az 6 ay sürmüş olmalı, devam ediyor olmalı ve hâkim veya noter tarafından yapılan ihtar sonuçsuz kalmış olmalıdır. İhtar talebi için terk süresinin en az 4 ayı geçmiş olmalıdır.
• Akıl Hastalığı (TMK m. 165): Eşlerden birinde evlilik birliği devam ederken ortaya çıkan ve ortak hayatı diğer eş için çekilmez hale getiren bir akıl hastalığının bulunması ve bu hastalığın geçmesine olanak bulunmadığının resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilmesi gerekir.

Genel Boşanma Sebebi:

• Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (Şiddetli Geçimsizlik) (TMK m. 166/1-2): En sık karşılaşılan boşanma sebebidir. Evlilik birliğinin, ortak hayatı sürdürmeleri eşlerden beklenemeyecek derecede temelinden sarsılmış olması durumunda açılır. Yargıtay kararlarında şiddetli geçimsizlik olarak kabul edilen bazı durumlar şunlardır: Sürekli tartışma, fiziksel veya sözlü şiddet, hakaret, küfür, ilgisizlik, ekonomik şiddet, güven sarsıcı davranışlar, aşırı kıskançlık, eşin ailesine kötü davranma, cinsel sorunlar vb. Bu davada hâkim, kusur durumunu ve evlilik birliğinin sarsılma derecesini değerlendirir. Davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Ancak bu itiraz hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.

Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?

1. Boşanma sebebini ve talepleri (nafaka, tazminat, velayet vb.) içeren bir dava dilekçesi hazırlanır.
2. Dilekçeye, iddiaları destekleyen deliller (varsa) eklenir veya delil listesi sunulur.
3. Yetkili ve görevli Aile Mahkemesi’ne başvurulur.
4. Gerekli harç ve masraflar ödenir.

Çekişmeli Boşanma Davasının Aşamaları Nelerdir?

1. Dilekçeler Teatisi: Davacı dava dilekçesini sunar. Mahkeme, dilekçeyi davalıya tebliğ eder. Davalının 2 hafta içinde cevap dilekçesi verme hakkı vardır. Davacı, cevap dilekçesine karşı cevaba cevap dilekçesi; davalı da buna karşı ikinci cevap dilekçesi sunabilir.
2. Ön İnceleme Duruşması: Dilekçeler teatisi tamamlandıktan sonra mahkeme bir ön inceleme duruşması yapar. Bu duruşmada dava şartları, ilk itirazlar incelenir, uyuşmazlık konuları belirlenir ve taraflar sulhe teşvik edilir. Delillerin sunulması için kesin süreler verilebilir.
3. Tahkikat Aşaması: Tarafların sunduğu deliller toplanır, tanıklar dinlenir, bilirkişi incelemesi yapılacaksa yapılır. Bu aşama birkaç duruşma sürebilir.
4. Sözlü Yargılama: Tahkikat bittikten sonra taraflara son beyanları için söz hakkı verilir.
5. Hüküm (Karar): Mahkeme, tüm delilleri ve beyanları değerlendirerek boşanma ve fer’ileri (nafaka, tazminat, velayet vb.) hakkında kararını açıklar.

Avukatsız Çekişmeli Boşanma Olur Mu?

Evet, kişiler avukatsız olarak çekişmeli boşanma davası açabilir ve takip edebilirler. Ancak çekişmeli boşanma davaları, usul kuralları, delillerin sunulması ve değerlendirilmesi, hukuki argümanların geliştirilmesi gibi pek çok teknik detay içerir. Bu nedenle avukatsız takip edilen çekişmeli boşanma davalarında hak kaybı yaşama riski oldukça yüksektir.

Çekişmeli Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?

Çekişmeli boşanma davalarının süresi, davanın karmaşıklığına, mahkemenin iş yüküne, delillerin toplanma sürecine, tanık sayısına ve tarafların tutumlarına göre değişiklik gösterir. Ortalama olarak 1 ila 3 yıl arasında sürebilir. İstinaf ve temyiz süreçleri bu süreyi daha da uzatabilir.

Boşanma Davası Açma Süreci Adım Adım

Peki, tüm bu hazırlıklar ışığında boşanma süreci nasıl olur ve dava nasıl açılır? İster anlaşmalı ister çekişmeli olsun, boşanma davası açma süreci genel hatlarıyla şu adımları içerir:

1. Hazırlık Aşaması:
   • Boşanma türüne karar verme (anlaşmalı/çekişmeli).
   • Gerekli bilgi ve belgeleri toplama.
   • Çekişmeli dava ise delilleri hazırlama.
   • Gerekiyorsa hukuki danışmanlık alma.
2. Dava Dilekçesinin Hazırlanması:
   • Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) uygun olarak, açık ve net bir şekilde boşanma sebepleri, talepler (nafaka, tazminat, velayet, mal paylaşımı istemleri vb.) ve dayanılan deliller belirtilmelidir.
   • Anlaşmalı boşanma ise anlaşmalı boşanma protokolü de dilekçeye eklenmelidir.
3. Yetkili ve Görevli Mahkemenin Belirlenmesi:
   • Görevli Mahkeme: Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi‘dir. Aile Mahkemesi’nin bulunmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemesi (Aile Mahkemesi sıfatıyla) davaya bakar.
   • Yetkili Mahkeme (TMK m. 168):
     • Eşlerden birinin yerleşim yeri mahkemesi.
     • Veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi.
     • Anlaşmalı boşanma davalarında ise taraflar Türkiye’nin herhangi bir yerindeki Aile Mahkemesi’nde dava açabilirler, yetki konusunda serbestlik vardır.
4. Dava Harç ve Giderlerinin Ödenmesi:
   • Dava açılırken mahkeme veznesine maktu başvuru harcı, peşin harç ve gider avansı yatırılmalıdır. Bu miktarlar her yıl Adalet Bakanlığı tarafından güncellenir.
5. Davanın Mahkemeye Sunulması:
   • Hazırlanan dava dilekçesi ve ekleri (kimlik fotokopisi, vekaletname, protokol, deliller vb.) ilgili adliyedeki tevzi bürosuna teslim edilir. Tevzi bürosu davayı bir Aile Mahkemesi’ne atar ve dosya numarası verir.
6. Tebligat ve Cevap Süreçleri (Çekişmeli Davada):
   • Mahkeme, dava dilekçesini davalı eşe tebliğ eder. Davalının tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde cevap dilekçesi sunma hakkı vardır. Bu süreler HMK’ya göre işler.

Boşanma Davasında Gerekli Belgeler Nelerdir?

Peki, bir dava açmaya karar verildiğinde boşanmak için ne gerekli ve mahkemeye hangi belgeler sunulmalıdır? Boşanma davası açarken genellikle aşağıdaki belgelerin eksiksiz bir şekilde hazırlanması gerekmektedir:

• Boşanma Dava Dilekçesi (2 nüsha)
• Nüfus Cüzdanı Fotokopisi (Davacı ve varsa davalının)
• Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği
• Evlilik Cüzdanı Fotokopisi (Bazı mahkemeler isteyebilir)
• Avukat Aracılığıyla Açılıyorsa Vekaletname (Noter onaylı)
• Anlaşmalı Boşanma İse Anlaşmalı Boşanma Protokolü (Taraflarca imzalı, 2 nüsha)
• Çekişmeli Boşanma İse Delil Listesi ve Deliller (Mesaj dökümleri, fotoğraflar, tanık listesi vb.)
• Çocuk Varsa Çocukların Kimlik Fotokopileri

Adliyeye Gitmeden Boşanma Davası Nasıl Açılır? / E-Devlet Üzerinden Boşanma Davası

Evet, adliyeye gitmeden, UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi) Vatandaş Portal veya Avukat Portal üzerinden elektronik imza (e-imza) veya mobil imza kullanılarak boşanma davası açmak mümkündür.

E-Devletten Boşanma Oluyor Mu?

• E-devlet şifrenizle UYAP Vatandaş Portal’a giriş yaparak dava açma işlemlerini başlatabilirsiniz.
• Dava dilekçesi ve ekleri UYAP üzerinden elektronik ortamda gönderilir.
• Dava harçları da yine online olarak (genellikle Vakıfbank aracılığıyla) ödenebilir.
• Ancak, bu sadece davanın açılması aşamasıdır. Anlaşmalı boşanmada dahi tarafların duruşmaya bizzat katılması zorunludur. Çekişmeli boşanmada ise yargılama süreci adliyede devam edecektir. Yani, e-devlet üzerinden dava açılabilse de, boşanma kararı için mahkeme süreci gereklidir.

Boşanma Davası Masrafları ve Ücretler (2025)

Boşanma davası masrafları birkaç kalemden oluşur:

• Dava Harçları ve Yargılama Giderleri:
  • Başvuru harcı, peşin harç, gider avansı (tebligat, tanık, bilirkişi ücretleri vb. için).
  • Bu ücretler her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenir. 2025 yılı için ortalama bir boşanma davasının başlangıç masrafı 2.500 TL – 4.000 TL civarında olabilir (davanın niteliğine göre değişir).
  • Çekişmeli davalarda, özellikle bilirkişi incelemesi veya keşif gibi durumlar olursa bu masraflar artabilir.
• Avukatlık Ücreti:
  • Avukatla çalışmayı tercih ederseniz, avukatlık ücreti ödemeniz gerekir. Bu ücret, Türkiye Barolar Birliği tarafından her yıl yayınlanan Asgari Ücret Tarifesi‘nin altında olamaz. Ancak avukatlar, davanın karmaşıklığına, harcanacak emeğe ve sürece göre bu tarifenin üzerinde bir ücret talep edebilirler. Ücret, avukat ile müvekkil arasında serbestçe belirlenir.
• Boşanma Masraflarını Kim Öder?
  • Anlaşmalı boşanmada: Taraflar protokolde masrafların kim tarafından ödeneceğini kararlaştırabilirler.
  • Çekişmeli boşanmada: Dava sonunda haksız çıkan taraf (kusurlu bulunan taraf) genellikle yargılama giderlerini ve karşı tarafın vekalet ücretinin bir kısmını (mahkemece takdir edilen) ödemekle yükümlü tutulur. Ancak her iki taraf da kısmen haklı bulunursa masraflar paylaştırılabilir.

Parası Olmayan Boşanma Davası Nasıl Açılır? / Maddi Gücü Olmayan Kadın Nasıl Boşanır?

Maddi durumu yetersiz olan kişiler için boşanma davası açma imkanı bulunmaktadır:

Adli Yardım (HMK m. 334-340):

• Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin yargılama giderlerini ve avukatlık ücretini ödeme gücü olmayan kişiler, bulundukları yerdeki Baro’nun Adli Yardım Bürosu’na başvurarak ücretsiz avukat ve dava masraflarından muafiyet talep edebilirler.
• Başvuru sırasında fakirlik belgesi (muhtarlıktan alınabilir), ikametgah belgesi ve nüfus cüzdanı fotokopisi gibi belgeler istenir.
• Baro, kişinin mali durumunu değerlendirerek adli yardım talebini kabul veya reddeder.
• Maddi gücü olmayan kadınlar da aynı şekilde adli yardım talebinde bulunarak boşanma davası açabilirler.

Boşanma Davasında Avukatın Rolü ve Önemi

Boşanma davası, hukuki bilgi ve tecrübe gerektiren karmaşık bir süreçtir. Bir boşanma avukatıyla çalışmanın birçok avantajı vardır:

• Hak Kayıplarını Önler: Mevzuatı ve Yargıtay içtihatlarını bilen bir avukat, haklarınızı (nafaka, tazminat, mal paylaşımı, velayet vb.) en iyi şekilde korumanızı sağlar.
• Süreci Doğru Yönetir: Dilekçelerin usulüne uygun hazırlanması, delillerin zamanında ve doğru şekilde sunulması, duruşmalarda etkili savunma yapılması gibi konularda profesyonel destek sunar.
• Stresi Azaltır: Hukuki prosedürlerle sizin yerinize avukatınız ilgilenir, bu da sizin üzerinizdeki yükü ve stresi azaltır.
• Hızlandırabilir: Özellikle anlaşmalı boşanmada protokolün doğru hazırlanması ve sürecin takibi, davanın daha hızlı sonuçlanmasına yardımcı olabilir.
• Uzlaşma Sağlayabilir: Müzakere becerisiyle, çekişmeli bir davanın anlaşmalıya dönmesine veya daha az çekişmeli ilerlemesine katkıda bulunabilir.

Öne Çıkan Diğer Sorulara Cevaplar

• Tek Celsede Boşanmak İçin Ne Yapmalı?Anlaşmalı boşanma yolunu seçmek ve tüm şartlarını (en az 1 yıl evlilik, tüm konularda anlaşma, hâkimin protokolü onaylaması ve tarafları bizzat dinlemesi) yerine getirmek tek celsede boşanmanın temel yoludur.
• En Hızlı Nasıl Boşanılır?En hızlı boşanma yöntemi, kesinlikle anlaşmalı boşanmadır. Taraflar anlaştığı ve mahkemenin yoğunluğuna göre duruşma günü erken verildiği takdirde, dava birkaç hafta içinde sonuçlanabilir.
• Boşanma Davasını Kim Açarsa Avantajlı Olur?Hukuken davayı ilk açanın özel bir avantajı yoktur. Önemli olan, boşanma sebebinin varlığı ve bunun ispatlanmasıdır. Kusur durumu ve deliller belirleyicidir. Davayı ilk açan taraf, iddialarını ve delillerini önce sunar, bu durum bazı kişiler için psikolojik bir avantaj gibi görülebilir ancak hukuki bir üstünlük sağlamaz. Dilekçe teatisi sayısında (ikişer dilekçe hakkı) bir fark yaratabilir, ancak bu da sonucu doğrudan etkilemez.
• Boşanmak İsteyen Kadın Ne Yapmalı?Boşanmak isteyen kadın da erkekle aynı hukuki süreci takip eder. Dava açma, delil sunma, nafaka ve tazminat talep etme, çocukların velayetini isteme gibi hakları vardır. Eğer kadın şiddet mağduru ise veya can güvenliği tehlikedeyse, 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında koruyucu tedbirler (uzaklaştırma kararı, sığınma evi vb.) talep edebilir.
• Dava Açacak Param Yok Ne Yapmalıyım?Yukarıda belirtildiği gibi, Baroların Adli Yardım Bürolarına başvurarak ücretsiz avukat ve dava masraflarından muafiyet talep edilebilir.
• Aynı Gün Boşanma Olur Mu?Pratikte aynı gün içinde hem dava açıp hem de boşanma kararının alınması pek mümkün değildir. En hızlı senaryo olan anlaşmalı boşanmada bile, dava açıldıktan sonra mahkemenin bir duruşma günü vermesi gerekir. Bu süre, mahkemenin iş yüküne göre değişir ancak genellikle birkaç gün veya hafta sonrasına verilir.
• Boşanma Davası Kaç Gün Sürer?
  • Anlaşmalı Boşanma: Genellikle 1 ila 3 ay arasında sonuçlanır. Duruşma tek celsedir.
  • Çekişmeli Boşanma: 1 ila 3 yıl arasında sürebilir. İstinaf ve temyiz aşamalarıyla bu süre 4-5 yıla kadar uzayabilir.
• Tek Taraflı Boşanma Olur Mu?Evet, eşlerden sadece birinin boşanmak istemesi durumunda, boşanmak isteyen eş çekişmeli boşanma davası açabilir. Haklı bir boşanma sebebi varsa ve bu ispatlanırsa, diğer eş boşanmak istemese dahi mahkeme boşanmaya karar verebilir.
• Boşanmanın Aşamaları Nelerdir?Kısaca; hazırlık, dava dilekçesinin sunulması, (çekişmeli davada) dilekçelerin teatisi, ön inceleme, tahkikat, sözlü yargılama ve hüküm aşamalarından oluşur. Karar kesinleştikten sonra nüfus kayıtlarına işlenir.

Boşanma Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Delillerin Hukuka Uygunluğu: Özellikle çekişmeli davalarda sunulacak delillerin hukuka uygun yollarla elde edilmiş olması şarttır. Yargıtay, eşin özel eşyalarını karıştırarak veya gizlice ses/görüntü kaydı alarak elde edilen delilleri genellikle hukuka aykırı bulmakta ve hükme esas almamaktadır. Ancak, sistematik aldatma veya şiddet gibi durumlarda, başka türlü ispat imkanı yoksa ve ani gelişen olaylarda elde edilen bazı kayıtların delil niteliği Yargıtay tarafından istisnai olarak kabul edilebilmektedir. Bu konu hassas olup, bir avukata danışılması önemlidir.
• Mal Paylaşımı (Mal Rejiminin Tasfiyesi): Boşanma davasıyla birlikte veya boşanma kararının kesinleşmesinden sonra ayrı bir dava olarak mal paylaşımı talep edilebilir. Türkiye’de yasal mal rejimi “edinilmiş mallara katılma rejimi”dir (TMK m. 218 vd.). Bu, evlilik birliği içinde edinilen malların (maaş, kira geliri, evlilik sırasında alınan ev, araba vb.) boşanma durumunda eşler arasında kural olarak yarı yarıya paylaşılması anlamına gelir. Kişisel mallar (evlenmeden önceki mallar, miras yoluyla gelen mallar vb.) paylaşıma dahil değildir.
• Nafaka Türleri:
  • Tedbir Nafakası (TMK m. 169): Boşanma davası devam ederken, maddi zorluğa düşecek eş veya ergin olmayan çocuklar için hâkim tarafından re’sen (kendiliğinden) veya talep üzerine hükmedilen nafakadır. Kusur aranmaz.
  • Yoksulluk Nafakası (TMK m. 175): Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan, kusuru diğer eşten daha ağır olmayan tarafın, diğer eşten mali gücü oranında süresiz olarak (şartları devam ettiği müddetçe) isteyebileceği nafakadır.
  • İştirak Nafakası (TMK m. 182): Müşterek çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine mali gücü oranında katılması için ödediği nafakadır. Çocuğun ergin olmasına (18 yaş) kadar devam eder, eğitim hayatı devam ediyorsa ergin olduktan sonra da devam edebilir (yardım nafakası olarak).
• Tazminat (Maddi ve Manevi) (TMK m. 174):
  • Maddi Tazminat: Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir.
  • Manevi Tazminat: Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan (elem, keder, üzüntü duyan) taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun bir miktar para ödenmesini isteyebilir.
  • Tazminat talepleri boşanma davasıyla birlikte veya boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde ayrı bir davayla istenebilir.
• Çocukların Velayeti (TMK m. 182): Boşanmada en hassas konulardan biridir. Hâkim, velayeti düzenlerken her zaman çocuğun üstün yararını gözetir. Çocuğun yaşı, gelişim düzeyi, anne ve babanın durumu, çocuğun hangi tarafta kalmak istediği (idrak çağındaysa) gibi faktörler dikkate alınır. Yargıtay, özellikle küçük yaştaki çocukların (0-3 yaş) anne bakım ve şefkatine daha çok muhtaç olduğu yönünde kararlar vermektedir, ancak bu mutlak bir kural değildir. Her somut olay kendi özelinde değerlendirilir.
• 6284 Sayılı Kanun Kapsamında Tedbirler: Eşlerden biri şiddete maruz kalıyorsa veya şiddet tehlikesi altındaysa, 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında Aile Mahkemesi’nden koruyucu tedbirler (şiddet uygulayan eşin evden uzaklaştırılması, iletişim araçlarıyla rahatsız etmesinin engellenmesi, silahına el konulması, kimlik bilgilerinin değiştirilmesi, geçici maddi yardım, sığınma evi vb.) talep edebilir. Bu tedbirler boşanma davasından bağımsız olarak da istenebilir.

Yargıtay Kararlarından Örnekler Işığında Boşanma

• Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması (Şiddetli Geçimsizlik) Halinde Kusur Değerlendirmesi: Yargıtay, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına neden olan olaylarda her iki eşin de kusurlu olabileceğini kabul etmektedir. Boşanmaya karar verilebilmesi için davacının daha az kusurlu olması veya en azından eşit kusurlu olması yeterli değildir; davalının da kusurunun bulunması gerekir. Tamamen kusursuz bir eşe karşı açılan şiddetli geçimsizlik davası, eğer o eş boşanmayı kabul etmiyorsa reddedilebilir. Örneğin, bir Yargıtay kararında, “Eşine sürekli hakaret eden ve ekonomik şiddet uygulayan kocanın ağır kusurlu olduğu, bu nedenle evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı” kabul edilmiştir.
• Zina (Aldatma) Delilleri: Yargıtay, zina olgusunun ispatı için her türlü delilin değerlendirilebileceğini belirtir. Otel kayıtları, tanık beyanları, sosyal medya yazışmaları, fotoğraflar, telefon HTS kayıtları (kiminle ne sıklıkta görüşüldüğünü gösteren kayıtlar) delil olarak kabul edilebilir. Bir Yargıtay kararında, “Eşlerden birinin karşı cinsten bir başkasıyla sık sık ve gece geç saatlerde samimi telefon görüşmeleri yapması ve birlikte tatile gitmesi, zinanın varlığına delalet eden güçlü olgular olarak kabul edilmiştir.”
• Çocukların Velayetinde Çocuğun Üstün Yararı İlkesi: Yargıtay, velayet düzenlemelerinde çocuğun fiziksel, zihinsel, ahlaki ve sosyal gelişiminin en iyi şekilde sağlanacağı ortamın belirlenmesine öncelik verir. Çocuğun yaşı, kardeşleriyle olan ilişkisi, ebeveynlerin yaşam tarzı, çocuğa sunabilecekleri imkanlar ve çocuğun (idrak yaşındaysa) kendi görüşü dikkate alınır. Bir Yargıtay kararında, “Okul çağındaki çocuğun, alıştığı sosyal çevreden ve okulundan ayrılmaması, kardeşleriyle birlikte kalması gibi faktörler dikkate alınarak velayetin düzenlenmesi gerektiği” vurgulanmıştır.
• Anlaşmalı Boşanma Protokolünün Hâkim Tarafından Denetimi: Yargıtay, anlaşmalı boşanma protokolünde yer alan düzenlemelerin, özellikle çocukların menfaatleri ve kamu düzeni açısından hâkim tarafından denetlenmesi gerektiğini belirtir. Hâkim, protokolü olduğu gibi kabul etmek zorunda değildir, gerekli görürse değişiklik yapabilir. Örneğin, çocuk için belirlenen iştirak nafakasının çok düşük olması durumunda hâkim bu miktarı artırabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Eşime boşanma davası açmak istiyorum ne yapmalıyım?

Öncelikle boşanma türüne (anlaşmalı mı, çekişmeli mi) karar vermelisiniz. Eğer anlaşma imkanı varsa, bir protokol hazırlayarak anlaşmalı dava açabilirsiniz. Anlaşma yoksa, çekişmeli dava için boşanma sebebinizi belirlemeli ve bu sebebi ispatlayacak delilleri (mesajlar, tanıklar vb.) toplamalısınız. Ardından bir dava dilekçesi hazırlayarak yetkili Aile Mahkemesi’ne başvurmanız gerekir. Sürecin başında bir boşanma avukatından hukuki danışmanlık almanız, hak kayıplarını önlemek için en doğru adımdır.

Boşanma davası hangi mahkemeye açılır?

Boşanma davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir. Eğer davanın açılacağı adliyede müstakil bir Aile Mahkemesi bulunmuyorsa, dava Asliye Hukuk Mahkemesi’nde ‘Aile Mahkemesi sıfatıyla’ görülür.

Boşanma davası nerede açılır?

Boşanma davası, eşlerden birinin yerleşim yerindeki veya eşlerin davadan önce son altı aydan beri birlikte oturdukları yerdeki Aile Mahkemesi’nde açılır. Davacı, bu iki seçenekten birini tercih edebilir. Anlaşmalı boşanma davalarında ise taraflar Türkiye’nin herhangi bir yerindeki Aile Mahkemesi’nde dava açma serbestisine sahiptir.

Boşanma dilekçesi nereye verilir?

Boşanma dava dilekçesi, yetkili Aile Mahkemesi’nin bulunduğu adliyedeki Hukuk Tevzi Bürosu’na verilir. Tevzi bürosu, gerekli harçlar ödendikten sonra dosyanızı ilgili Aile Mahkemesi’ne atar ve davanız resmi olarak başlamış olur.

E-devletten boşanma davası nasıl açılır?

Evet, e-devlet şifrenizle UYAP Vatandaş Portal’a giriş yaparak boşanma davası açabilirsiniz. Bu sistem üzerinden dava dilekçesi ve ekleri elektronik imza (e-imza) veya mobil imza ile yüklenebilir, harçlar online olarak ödenebilir. Ancak bu sadece davanın açılış işlemidir. Duruşmalara (anlaşmalı boşanmada dahi) bizzat katılma zorunluluğu devam etmektedir.

Tek taraflı boşanma davası nasıl açılır?

Tek taraflı boşanma, eşlerden sadece birinin boşanmak istemesi durumunda açılan çekişmeli boşanma davasıdır. Boşanmak isteyen eş, haklı bir boşanma sebebine (örneğin, şiddetli geçimsizlik, zina, terk) dayanarak ve bu sebebini delilleriyle birlikte mahkemeye sunarak dava açar. Diğer eş boşanmak istemese dahi, davacı tarafın iddialarını ispatlaması halinde mahkeme boşanmaya karar verebilir.

Sonuç

Boşanma davası açmak, hukuki bilgi ve dikkat gerektiren, sonuçları itibarıyla hayatınızı önemli ölçüde etkileyebilecek bir süreçtir. Bu makalede, “Boşanma davası nasıl açılır?” sorusuna kapsamlı bir yanıt vermeye çalıştık. Anlaşmalı ve çekişmeli boşanma türlerini, süreçlerini, gerekli belgeleri, maliyetleri ve sıkça sorulan diğer soruları ele aldık.

Unutulmamalıdır ki her boşanma davası kendine özgüdür ve farklı dinamikler içerir. Yasal haklarınızı tam olarak anlamak, hak kayıplarının önüne geçmek ve süreci en doğru şekilde yönetmek için bir boşanma avukatından profesyonel hukuki yardım almanız büyük önem taşımaktadır. Bir avukat, sizin özel durumunuzu değerlendirerek size en uygun stratejiyi belirleyecek, dilekçelerinizi hazırlayacak, delillerinizi sunacak ve mahkeme sürecinde sizi en iyi şekilde temsil edecektir.

---