İntifa Hakkı Nedir?

İntifa hakkı nedir? sorusu; “Ayni bir hak olan intifa hakkı hak sahibine hakka konu olan şey hakkında tam bir kullanma ve faydalanma yetkisi vermektedir.” şeklinde yanıtlanabilir. İntifa hakkı nedir? e TDK sözlüklerinde ise; “Başkasına ait bir maldan yararlanma, başkasına ait bir malı kullanma hakkı.” Şeklinde yanıt verilmektedir. İntifa hakkının tesis edilebileceği durumlar şunlardır:

• Taşınabilir mallar,
• Taşınmaz mallar,
• Haklar ve mal varlığı değerleri.

Mülkiyet hakkından sonraki en geniş haklar intifa hakkı kapsamında yer almaktadır. Hak sahibi bu hakla en fazla kullanma ve faydalanma yetkisine sahip olur. Hukuki ilişki düzenlenirken aksi bir durum söz konusu olmadığında intifa hakkı ile tam ve sınırsız faydalanma yetkisi kazanılmaktadır. Şimdi, intifa hakkı nedir? sorusunun yanıtını daha yakından inceleyelim.

İntifa Hakkı

İntifa hakkı ayni bir haktır. Çeşitli biçimlerde kazanılabilen bu hak, sözleşme kurulmak sureti ile elde edilebileceği gibi tek taraflı hukuki işlemle de kurulabilir. Ayrıca kanunda özel düzenleme ile kurulan intifa hakkı da bulunmaktadır. İntifa hakkı ile çıplak mülkiyeti başkasına ait olan bir eşyanın hak ve malvarlığı üzerindeki bir kişiye ait olan tam yararlanma hakkından söz edilebilir.

İntifa hakkına sahip olan kişi intifaya konu mal ve haktan gelen tüm menfaatleri kullanıp onlardan yararlanabilir. İntifa hakkına ilişkin detaylara değinmeden önce belirtmekte fayda var ki intifa hakkına ilişkin hukuki iş, işlem, uyuşmazlık ve/veya davada, taşınmaz hukukunda deneyim ve yetkinlik sahibi bir gayrimenkul avukatından yardım almak en doğru yaklaşım olacaktır.

İntifa Hakkı Ne Demek?

İntifa hakkı taşınırlar, taşınmazlar, haklar ve mal varlığı üzerinde kurulabilmektedir. Diğer irtifak hakları yalnızca taşınmazlar üzerinde kurulabilir. Bedelli ya da bedelsiz tesis edilebilen intifa hakkı, kurulurken farklı şekil şartlarına göre hareket edilmesi gerekmektedir. Sınırlı ayni bir hak olan intifa hakkı hukuki niteliği açısından irtifak haklarından biri olarak kabul edilmektedir. İrtifak hakları ise şunlardır:

• İntifa,
• Oturma,
• Üst,
• Kaynak,
• Geçit vd.

Mirasta İntifa Hakkı Nedir?

İntifa hakkı devredilemeyen bir haktır. Bu hak başkasından devir anılarak da kazanılamamaktadır. İntifa hakkı bir kişiden diğer bir kişiye devredilebilen bir hak değildir. Bu hakkın kullanılması devredilebilir. Sözleşmede aksi bir hüküm bulunmadığı sürece bu işlem yapılabilir. Gerçek kişiler söz konusu olduğunda hak sahibinin ölmesi intifa hakkını kendiliğinden sonlandırmaktadır.

Mirasçılara intikal etmeyen intifa hakkı, şahsa bağlı bir irtifak hakkı olarak düzenlenmektedir. Gerçek kişiler lehine ya da tüzel kişiler lehine de intifa hakkı tesis edilebilir. Malın zilyetliğine de sahip olan intifa hakkı sahibi mülkiyet hakkına sahip olan kişilere haiz olan dava haklarını da kullanabilmektedir. Bu hak sahibine yararlanma yetkisi sağlar. Bu sebeple de muvazaa hükümleri intifa hakkında uygulanmamaktadır.

Tapuda İntifa Hakkı Nasıl Kaldırılır, Masrafı Nedir?

İntifa hakkı, hakların yanı sıra mal varlıkları, taşınır ve taşınmaz mallar üzerinde tesis edilebilen kısıtlı bir ayni haktır. Bu hak sözleşmede aksi belirtilmediği sürece hak sahibine sınırsız bir yararlanma yetkisi sunar. Taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulacağı zaman tapuda tescil işlemlerinin yapılma zorunluluğu bulunmaktadır. İntifa hakkının kaldırılması için birçok neden dayanak olabilir.

Hak sahibinin vefatı en sık karşılaşılan durum olurken tüzel kişiler açısından süre bitimi de intifa hakkının kaldırılması için neden olabilmektedir. Tapuda intifa hakkı kaldırılacağı zaman hak sahibi ilgili tapu müdürlüğüne müracaat eder. Gerekli görülen harç miktarlarının yatırılmasının ardından da taşınmaz üzerinde tapu sicilinde kayıtlı olan intifa hakkı sonlandırılabilir.

İntifa Hakkı Devredilebilir mi?

İntifa hakkı devredilemez. Başkasından devralınamaz. Hakkın kullanımı devredilebilirken hakkın kendisinin devredilebilir özellikte olmadığı görülmektedir. Taşınır mallar üzerinde intifa hakkı kurulurken zilyetliğin devri söz konusu olmaktadır. Hak, alacaklar üzerinde kurulan intifa hakkı alacağın devri ile mümkün olurken taşınmazlar üzerinde bir intifa hakkı kurulmak istendiğinde tapuya tescil işlemi yapılmak zorundadır.

İntifa hakkı devredilemeyen haklardan biridir. İntifa hakkının konusu ve kurulması, 4721 sayılı yürürlükteki Türk Medeni Kanunu’nun 794 ve 795 inci maddelerinde düzenleme altına alınmıştır. Bahse konu hakkın nasıl sona ereceği ise yine aynı Kanun’un 796 ıncı maddelerinde düzenleme alanı bulmuştur. Şimdi, intifa hakkının nasıl kaldırılacağını inceleyelim.

İntifa Hakkı Nasıl Kaldırılır?

İntifa hakkı sınırlı ayni bir haktır. Taşınır ya da taşınmaz mallarda, hak ve mal varlıkları üzerinde intifa hakkı kurulurken farklı şekil şartlarına uyulur. Taşınmazlarda tapuya tescil işlemine gerek duyulur. İntifa hakkı devredilemeyen ve miras olarak da geçemeyen bir hak kapsamında yer alır. Tapuda intifa hakkı kaldırılacağı zaman hak sahibinin ilgili tapu müdürlüğüne başvuru yapması gerekir.

Bu müracaat sırasında hak sahibi lehine tesis edilmiş olan intifa hakkının terkinini talep etmelidir. Tapu müdürlüğü ödenmesi gereken harçların yatırılmasının ardından intifa hakkı kaldırma işlemleri gerçekleştirir. Gerçek kişiler söz konusu olduğunda intifa hakkı miras olarak geçmez. Bu sebeple de hak sahibinin vefat etmesi ile intifa hakkı kendiliğinden sonlanır.

Tüzel kişilerin sahip olduğu intifa hakkı kendilerine tanınan üst sürenin geçmesi ile kendiliğinden sonlanır. İntifa hakkı taşınmazın ortadan kalkması ile sonlanır. Bir bölümü kalan taşınmazlar söz konusu ise bu durumda kalan bölüm için intifa hakkı geçerli olur. Taşınmaz kamulaştırıldığında ise ilgili taşınmaz üzerinde intifa hakkı varsa sonlanır. 

Mahkeme kararı ile de intifa hakkı sonlanabilir. Malik tarafından açılan intifa hakkını ortadan kaldıracak dava ile de bu hak sonlanabilmektedir. İntifa hakkından önce gelen taşınmaz rehini söz konusu ise borç ödenmediğinde taşınmaz cebri icra yolu ile satılırsa intifa hakkı sonlanır. Tüzel kişilik sona erdiğinde de intifa hakkı sona erer.

Hisseli Tapuda İntifa Hakkı

İntifa hakkı kurulduğunda gayrimenkule malik olan kişi hakkı veya eşyaya ait öz değeri kendisinde tutar. Bunlardan elde edebileceği yararları da belirli bir kişiye tahsis eder. Taşınmazın bütünü üç parçaya bölünürken iki payı intifa hakkı olarak sayılır. Bunun yanı sıra kalan bir pay da kuru mülkiyet olarak kabul edilmektedir. Taşınmazın maliki mülkiyetin intifa hakkını kendine saklayabilmektedir.

Kuru mülkiyetin devri ise tüzel ve gerçek kişilere yapılabilir. Kuru mülkiyete sahip olan kişi bu mülkiyeti kiralama hakkına sahip olmaz. Şimdi, hem uygulamada sıkça merak konusu olan hem de tarafımıza sık sık yöneltilen bir başka hususa, Türk Medeni Kanunu’nun 796 ıncı maddesinde hükme bağlanan sona erme sebeplerine değineceğiz.

TMK m.796

İntifa hakkı 4721 sayılı yürürlükteki Türk Medeni Kanunu’nun 794 – 822 inci maddeleri arasında hükme bağlanmıştır. Buna göre, söz konusu hakka ilişkin herhangi bir hukuki iş ve/veya işlemde bu düzenlemeler esas alınarak hareket edilir. TMK m.796’da intifa hakkının sona erme sebepleri düzenlenmiştir. Söz konusu Kanun’un ilgili düzenlemesi şu şekildedir:

“İntifa hakkı, konusunun tamamen yok olması ve taşınmazlarda tescilin terkini; yasal intifa hakkı, sebebinin ortadan kalkması ile sona erer.

Sürenin dolması veya hak sahibinin vazgeçmesi ya da ölümü gibi diğer sona erme sebepleri, taşınmazlarda malike terkini isteme yetkisi verir.”

Sıkça Sorulan Sorular

İntifa Hakkı Ne Demek?

Ayni bir hak olan intifa hakkı, hak sahibine hakkın konusu mal üzerinde faydalanma ve kullanma hakkı tanır. Mülkiyet hakkından sonraki en geniş koruma ve kullanma sağlayan hak, intifa hakkıdır. Taşınır, taşınmaz, hak ve mal varlıkları üzerinde intifa hakkı kurulabilir.

İntifa Hakkı Mirasçılara Geçer mi?

İntifa hakkı devredilemeyen bir ayni haktır. Bu hak miras yolu ile de geçmez. Bu hak bedelli ya da bedelsiz olarak tesis edilebilmektedir. İntifa hakkı farklı şekil şartlarına uyularak kurulabilir.

İntifa Hakkı Nasıl Sona Erer?

İntifa hakkı çeşitli biçimlerde sonlanabilir. Tüzel kişiler için süre bitiminde kendiliğinden sonlanma olur. Hak sahibinin vefatı da kendiliğinden sonlanma sebebidir. Kamulaştırma ile intifa hakkı sonlanabilir. Bunun yanı sıra dava açılarak da intifa hakkı sonlandırılabilmektedir. Hak sahibi ilgili tapu müdürlüğüne müracaat ederek gerekli harçları yatırdıktan sonra da intifa hakkı kaldırılabilir. Taşınmaz ortadan kalktığında intifa hakkı kendiliğinden sonlanır.

İntifa Hakkı Tapuya Şerh Edilir mi?

Taşınmaz mallar söz konusu ise ve intifa hakkı kurulacaksa resmi bir senet düzenlenmesi gerekir. Bu senet düzenlenerek tapuya tescil edilmesi de icap eder. İntifa hakkına sahip olan kişi taşınmazı kiraya vermek isterse kiracı söz konusu mal için yapılacak olan kira sözleşmesini tapu siciline şerh ettirebilir.

İntifa Hakkı Tapudan Nasıl Kaldırılır?

İntifa hakkı kaldırılacağı zaman tapu müdürlüğüne müracaat edilir. Hak sahibi lehine tescil edilmiş olan intifa hakkının terkinini talep ederek gerekli harçları yatırdığında intifa hakkı ortadan kalkabilir. Bu durumda hak sahibi kendi isteği ile intifa hakkını sonlandırmış olur.

Tapuda İntifa Hakkı Mirasçılara Geçer mi?

İntifa hakkı devredilemez ve miras olarak geçmez. Bu sebeple tapuda intifa hakkı mirasçılara geçen bir hak değildir.