Çek senet alacağı davaları, konusu itibariyle çek senet uyuşmazlıklarının incelendiği ve karara bağlandığı davalardır. Çek senet alacağı davalarında hukuki temsil ve danışmanlık hizmeti ise çek senet avukatı tarafından yerine getirilir. Hukuk sistematiği içerisindeki yeri ve yapısı itibariyle ileri hukuk bilgisi ve deneyimi gerektiren çek senet alacağı davalarında avukat yardımı almak, hatalı veya ihmali işlemlerden ve bu işlemlerin neden olacağı hak kayıplarından korunmak adına en doğru yaklaşım olacaktır.
Çek senet alacağı davalarının izahı ve idraki için öncelikle çek ve senet kavramlarının Türk hukukundaki yerinin açıklanması gerekir. Çek ve senet, kıymetli evrak hukukunun inceleme alanına girer. Belirli bir hakkın senede bağlı olduğu ve senede bağlı olan işbu hakkın senetsiz devredilemediği veya ileri sürülemediği senetlere “kıymetli evrak” adı verilir. Çek ve senet kavramlarını, kıymetli evrak hukuku kapsamında kıymetli evrak özelliklerini ifade ederken açıklamak yerinde olacaktır.
Çek Senet Alacağı Davalarına Hangi Avukatlar Bakar?
Çek senet alacağı davalarında hak, menfaat, maddiyat ve zaman kaybı yaşanmaması adına avukat yardımına başvurmak oldukça yararlı olacaktır. Çek senet alacağı davalarına hangi avukatlar bakar? sorusu, etkili ve güçlü bir şekilde müdafaa edilmek isteyen kişilerce merak konusudur. Kural gereği her avukat tarafından takip edilebilen çek senet alacağı davalarının özellikle ticaret hukuku ve kıymetli evrak hukuku üzerine uzmanlık sahibi bir avukat tarafından takip edilmesi isabetli olacaktır.
Kıymetli Evrak Nedir, Özellikleri Nelerdir?
Kıymetli evrak, senede bağlı belirli bir hakkın, bağlı olduğu senet olmaksızın ileri sürülemeyeceği veya devredilemeyeceği senetlerdir. Senet, kıymetli evrakın maddi unsurudur. Kıymetli evrakın manevi unsuru, yani gayri maddi unsuru ise bir alacağa veya ortaklığa dair veya aynı mahiyette ve fakat her halde iktisadi değere sahip olan haktır. Söz konusu hakkın senede yerleşmesi ise senedin maddi ve manevi unsurlarının birleşmesi şeklinde ifade edilebilir. Kıymetli evrakın başlıca özellikleri şunlardır:
- Kıymetli evrakta senet ile hak arasında sıkı bir bağ bulunur. Zira kıymetli evraka bir hak bağlandığı takdirde, bu hak ancak senet ile beraber ileri sürülebilir veya devredilebilir. Söz gelişi, borcunu senetten ayrı ödeyen ve senedi teslim almayan kişi, borcunu iki kez ifa etmek durumunda kalabilir. Çünkü hakkın senetten ayrılması mümkün değildir. Senet alacaklısının senedi ibraz etmeden ödeme talep etmesi de mümkün değildir. Aynı şekilde, senet borçlusu da senet olmaksızın ödeme yapmamalıdır.
- Kıymetli evrak parasal kıymeti olan bir hakkı içerir ve borç senedi şeklinde düzenlenir. Düzenlenen kıymetli evrakı imzalayan kişi (borçlu) nitelikli bir borç altına girer.
- Kıymetli evraka bağlanan hak, dolaşım yeteneğini haizdir. Yani, kıymetli evrakın içerdiği hakkın devri mümkündür. Kişiye sıkı sıkıya bağlı olan ve bir başkasına devri mümkün olmayan haklar kıymetli evrak kapsamında değerlendirilemez.
- Kıymetli evrakta soyutluk ilkesi hakimdir. Soyutluk ilkesi ile kastedilen, kıymetli evrakın doğumuna esas teşkil eden asli ilki ile kıymetli evrak ilişkisi arasında bir bağlantı bulunmaması, kıymetli evrak ilişkisinin asli ilişkiden soyut olmasıdır. Bu itibarla, kıymetli evraka temel teşkil eden bir eser sözleşmesindeki noksanlık, geçersizlik veya aksaklık, kıymetli evrakın geçerliliğine etki etmeyecektir.
- Kıymetli evrakın düzenlenmesi, devredilmesi, iptali veya kaybı gibi haller, ilgili kanunda öngörülen şekil şartlarına bağlanmıştır. Özel şekil şartlarına tabi olan kıymetli evrak üzerinde özel şekil şartlarına aykırı işlem yapılması, ilgili kıymetli evrakın hüküm veya sonuç doğurmamasına neden olur.
Kambiyo Senetleri
Çek senet alacağı davaları altında incelenmesi gereken bir diğer husus ise kambiyo senetleridir. Türk hukukunda kambiyo senetleri ifadesiyle bono, poliçe ve çek anlaşılır. Ödeme ve dolaşım aracı olan kambiyo senetleri, esası itibariyle ifa amacıyla yapılan bir tasarruftur. Kanunen “emre yazılı” senet olmalarına karşın, “nama yazılıdır”, “namadır” ya da “emre değil” şeklinde sarih bir ifadeyle nama yazılmaları da mümkündür. Buna karşın, yalnızca çek hamiline de yazılabilir.
Bono ve poliçe ise çekte olduğu gibi hamiline yazılabilir nitelikte değildir. Fakat bu kuralın da bir istisnası vardır: banka bonosu, banka garantili bono ve finansman bonoları hamiline yazılabilir. Kambiyo senetlerinin şekil şartına tabi olduğunu belirttik. Bu kapsamda poliçe için en az sekiz, bono için yedi ve çek içinse altı adet şekil şartı söz konusudur. Kambiyo senedi düzenleme noktasında ehliyet hususu ise genel hükümlere tabi olup;
- Fiil ehliyetini haiz olan gerçek kişiler,
- Tüzel kişilik sahibi ortaklıkların yetkili organları ya da temsilcileri tarafından kambiyo senedi düzenlenebilir.
Çek Nedir, Şartları ve Özellikleri Nelerdir?
Çek senet alacağı davaları kapsamında izaha muhtaç bir diğer husus ise çektir. Keşideci, çekte belirtilen tutarın lehdara ödenmesi yönünde muhatap bankaya emir verir. Çekte ifade edilen muhatap, bir banka veya özel finans kurumudur. Çekin muhatabı, poliçede olduğu gibi asıl borçlu değildir; yalnızca gişe görevi üstlenir. Çeki poliçe ve bonodan farklı kılan bir diğer özellik ise kredi aracı olmayışıdır. Çek yalnızca ödeme aracıdır. Çek altı zorunlu şekil şartına tabidir.
Çek, vade olmaması yönüyle bono ve poliçeden ayrılır. Lehdar da çekte zaruri unsurlar arasında yer almaz. Zira çek, hamiline düzenlenebilir niteliktedir. Çek hususunda incelenmesi gereken bir diğer konu ise çek çekme şartlarıdır. Çek, bono ve poliçede olduğu gibi fiil ehliyetine haiz herkes tarafından keşide edilemez. Çek keşide edilebilmesi için karşılanması gereken başka şartlar da söz konusudur. İlk olarak, çek yalnızca özel finans kurumuna ya da bankaya yönelik çekilebilir.
Fiil ehliyetine sahip olan birinin çek yazabilmesi; çek keşide edenle muhatap banka arasında çek çekilebilmesi yönünde bir anlaşmanın varlığına ve muhatap banka nezdinde bir karşılığının bulunması şartlarına bağlıdır. Tek tip vadenin söz konusu olduğu çek, görüldüğünde ödenir. Pratikte ileri düzenleme tarihi yazılarak fiilen vade oluşturulmaktadır. Fakat bu yaklaşım, çekte tek tip vade olduğu ve görüldüğünde ödenmesi gerektiği kuralını etkilemez.