Kaçakçılık suçu, ülkeye girişi ya da çıkışı gümrüğe tabi kılınan eşyaların gümrük işlemlerine tabi olmadan ülkeye sokulması yahut çıkarılmasıdır. Kaçakçılık suçlarının tamamı kamu zararına neden olur. Zira gümrük işlemleri, devletin ekonomik hakları elde etmesine ve gümrükten geçen eşyaların standardının belirlenmesinde önemlidir. Kaçakçılık suçunun uygulamada gümrük kaçakçılığı olarak da bilinmesi, bu suç nedeniyle meydana gelen kamu zararı eşyanın gümrük işlemlerine tabi tutulmamasından ileri gelmektedir.
Eşyanın gümrük işlemlerine tabi tutulması; eşyanın ithal ya da ihraç edilebilmesi adında gereken vasıfların tamamının, malın cinsinin, miktarının, ağırlığının ve markasının belirlendiği işlemleri içerir. Mali yükümlülüklere ve belirli usullere aykırı biçimde herhangi bir eşyanın ülke dışına çıkarılması ya da ülkeye sokulması ile meydana gelen kaçakçılık suçlarının konusunu her türlü eşya oluşturabilir.
Kaçakçılık Suçları Mevzuatı
5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu md.3’te kaçakçılık suçu teşkil eden fiiller düzenlenmiştir. Kaçakçılık suçlarına ilişkin uygulama yapılırken özel bir ceza kanunu niteliği taşıyan Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Türk Ceza Kanunu’nun genel hükümleri ile beraber değerlendirilir. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, aşağıda ifade edilen kaçakçılık suçları açısından uygulanmaz:
- Silah kaçakçılığı suçu,
- Uyuşturucu kaçakçılığı suçu,
- Kaçak tütün ve alkol üretme suçu,
- Kültür ve tarihi eser kaçakçılığı suçu.
Gümrük Kaçakçılığı Suçu ve Cezası
5067 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu md.3’te hüküm altına alınan gümrük kaçakçılığı suçu iki farklı şekilde işlenir:
- İthalat kaçakçılığı suçu,
- İhracat kaçakçılığı suçu.
İthalat kaçakçılığı suçu; suçun temel şekli olan basit ithalat kaçakçılığı suçu ve eşyanın belirli gümrük kapıları dışından ülkeye sokulması olan nitelikli ithalat kaçakçılığı suçu olmak üzere ikiye ayrılır.
- Malı, gümrük işlemlerine tabi tutmadan ülke içine sokan kişi hakkında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10.000 güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
- Malın, gümrük kapıları dışından ülke içinde sokulması durumunda ise, faile verilecek ceza üçte birinden yarısına kadar artırılır.
- Malın, aldatıcı davranış ve işlemler ile kısmen veya tamamen gümrük vergilerinin ödenmeden ülkeye sokulması halinde 2 yıldan 5 yıla kadar süreli hapis cezası ve 10.000 güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
- Transit rejimine tabi eşyanın, gümrük bölgesinde bırakılması ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasını gerektirir.
- Bunun yanı sıra, belirli bir maksat için kullanılmak yahut işlenmek amacıyla ülkeye geçici ithalat ve dahilde işleme rejimi kapsamında getirilmiş bir eşyanın, hileyle ülke dışına çıkarılmış gibi işlem yapılması, 1 yıldan 3 yıla kadar süreli hapis ve 5000 güne kadar adli para cezası gerektirir.
- İthalat kaçakçılığı konusu malın bile isteye ülke içinde satılması, satışa sunulması, satın alınması, taşınması ya da saklanması halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adli para cezası öngörülmüştür.
- Malın ithal edilme maksadına aykırı kullanılması, satılması, satışa sunulması, kabul edilmesi yahut devredilmesi halinde ise 6 aydan 2 yıla kadar süreli hapis cezası ve 5000 güne kadar adli para cezası düzenlenmiştir.
- İthal edilmesi yasaklanmış bir malı ithal etme suçunu işleyen fail hakkında 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ve 20.000 güne kadar adli para cezasına hükmedilir.
- İthal edilmesi yasaklanan eşyayı, bu özelliğini bilerek satın alan, satışa sunan, satan, taşıyan veyahut saklayan kişi, 2 yıldan 6 yıla kadar hapis, 20.000 güne kadar adli para cezasına çarptırılır.
- Yasa ile ihracı yasaklanan eşyanın ihraç edilmesi, ihracat kaçakçılığı suçunu oluşturur. İhracı yasaklanan eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden kesin surette çıkarılmasıyla suç işlenmiş olur. İhracı yasaklanan bir eşyayı ülke dışına çıkarak kişi hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasına hükmedilir.
Kaçakçılık Suçlarında Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık, suç teşkil eden bir fiilin işlenmesi sebebiyle failin pişman olması ve suçtan ötürü oluşan zararı telafi etmesi halinde, ceza indirimine zemin hazırlayan ceza hukuku kurumudur. Kaçakçılık suçunu işleyen bir kişi, suçun resmi mercilerce haberdar olunmasından önce fiili ve diğer failleri ve suça konu eşyanın saklandığı yerleri yetkili makamlara haber verirse, kişi tarafından verilen bilginin, suçun faillerinin yakalanmasını yahut eşyanın ele geçirilmesini sağlaması durumunda ceza almaz. Yetkili merciiler tarafından haber alınmasından sonra fiilin tamamıyla meydana çıkmasına yardım eden kişiye verilecek ceza üçte iki oranında indirilir.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
Kaçakçılık suçlarında, faile hükmedilen hapis cezasının belirli şartlarda adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Bununla birlikte, kaçakçılık suçları sebebiyle hükmedilen hapis cezası hakkında HAGB kararı verilebilir. Cezanın, ceza infaz kurumunda infazından koşullu vazgeçilmesini ifade eden erteleme kurumu, kaçakçılık suçları sebebiyle hükmedilen hapis cezalarında uygulanabilir.
Suçun Şikâyet Süresi, Zamanaşımı ve Görevli Mahkeme
Kaçakçılık suçlarının şikâyete tabi suçlardan olmaması nedeniyle soruşturma yapılabilmesi için düzenlenmiş şikâyet süresi mevcut değildir. Fakat, kaçakçılık suçlarına ilişkin soruşturma yapılabilmesi için 8 yıllık dava zamanaşımı süresi düzenlenmiştir. Kaçakçılık suçlarını konu alan yargılamalara bakmakla görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir. Kaçakçılık suçu için öngörülen cezaların hürriyeti kısıtlayıcı ağır cezalar olması nedeniyle sürecin ceza avukatı nezaretinde yürütülmesi, adilane bir yargılama ile hakkın temini açısından önemlidir.
