İnternet ve Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu ve Cezası

Günümüz dijital çağında iletişim, parmaklarımızın ucundaki sosyal medya platformları, anlık mesajlaşma uygulamaları ve forumlar aracılığıyla akıl almaz bir hıza ulaştı. Bu hız ve kolaylık, ne yazık ki bazı hukuki ihlalleri de beraberinde getiriyor. Klavyenin arkasına saklanarak, düşüncesizce veya kasıtlı olarak sarf edilen sözlerin, gerçek hayatta olduğu gibi sanal dünyada da ciddi hukuki sonuçları bulunmaktadır. Bu sonuçların en başında ise internet ve sosyal medya üzerinden hakaret suçu gelmektedir.

Bu makalemizde, bir yorumun, bir paylaşımın veya bir direkt mesajın “hakaret” suçunu nasıl oluşturduğunu, bu suçla itham edilenlerin nasıl bir savunma yapabileceğini, şikayet sürecinin nasıl işlediğini, davaların ne kadar sürdüğünü ve nasıl sonuçlandığını ele alacağız.

Hakaret Suçu Nedir ve Temel Unsurları Nelerdir? (TCK m. 125)

Hakaret suçunun yasal çerçevesi, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125. maddesinde çizilmiştir. İnternet üzerinden işlenen hakaret, temelde bu madde kapsamında değerlendirilir. Öncelikle kanun maddesinin tam metnine bir göz atalım:

Türk Ceza Kanunu Madde 125 – Hakaret

(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

(3) Hakaret suçunun; a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı, c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

Kanun Maddesinin Yorumu ve Anlamı

Maddeyi daha basit bir dille açıklamak gerekirse hakaret suçu iki temel şekilde işlenebilir:

1. Somut Bir Fiil/Olgu İsnat Etmek: Bir kişiye “hırsız,” “dolandırıcı,” “rüşvetçi” gibi onur ve saygınlığı zedeleyecek, belirli bir eylem yakıştırmaktır. Örneğin, bir Facebook gönderisinin altına “Bu adam insanları dolandırıyor” yazmak somut bir olgu isnadıdır.
2. Sövmek (Küfretmek): Genel ve soyut ifadelerle kişinin değerini düşürmeye yönelik saldırılardır. “Aptal,” “şerefsiz,” “karaktersiz” gibi kelimeler veya genel kabul görmüş küfürler bu kategoriye girer.

İnternet ve Sosyal Medyada Hakaretin Cezası Neden Daha Ağırdır? “Aleniyet” Unsuru

TCK 125. maddenin 4. fıkrası, suçun alenen işlenmesi durumunda cezanın artırılacağını belirtir. Yargıtay‘ın yerleşik içtihatlarına göre “aleniyet”; eylemin, belirsiz sayıda ve birden fazla kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanma olasılığının bulunmasıdır. Instagram, Twitter/X, Facebook gibi herkese açık profillerde yapılan yorumlar veya paylaşımlar, doğası gereği “aleni” kabul edilir.

Önemli Not: Aleniyet Nedeniyle Artırılmış Ceza Bir kişiye özel mesaj (DM) yoluyla gönderilen hakaret temel suç (TCK 125/2) iken, aynı hakaretin herkesin görebileceği bir gönderinin altına yorum olarak yazılması, TCK 125/4 uyarınca cezanın 1/6 oranında artırılmasını gerektirir. Bu, sosyal medyadaki eylemlerin sonuçlarını ağırlaştıran en temel faktördür.

Soruşturma ve Yargılama Süreci Nasıl İşler?

Hakaret suçuyla ilgili bir süreç başladığında, mağdur ve şüpheliyi belirli aşamalar bekler. Sürecin doğru anlaşılması, hakların korunması açısından kritik öneme sahiptir.

Adım 1: Şikayet ve Delillerin Sunulması

Hakaret, şikayete tabi bir suçtur. Mağdur, hakareti ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır. Bu süre hak düşürücü olup, kaçırılması halinde şikayet hakkı kaybolur. Şikayet, delillerle (ekran görüntüleri, URL adresleri) birlikte Cumhuriyet Başsavcılığı’na veya en yakın kolluk birimine (polis, jandarma) yapılır.

Adım 2: Uzlaştırma Aşaması

Hakaret suçunun temel hali (kamu görevlisine karşı işlenmemiş olanlar gibi nitelikli haller hariç) uzlaştırma kapsamındadır. Savcılık, soruşturma aşamasında dosyayı bir uzlaştırmacıya gönderir. Uzlaştırmacı, tarafsız bir şekilde tarafları bir araya getirerek anlaşmaları için aracılık eder.

• Anlaşma Olursa: Taraflar (örneğin, özür dilenmesi, belirli bir miktar manevi tazminat ödenmesi gibi konularda) anlaşırlarsa, soruşturma dosyası kapanır ve şüpheli hakkında dava açılmaz.
• Anlaşma Olmazsa: Taraflar uzlaşamazsa, savcılık soruşturmaya devam eder ve yeterli delil varsa iddianame düzenleyerek ceza davası açar.

Adım 3: Dava Aşaması ve Karar

Uzlaşma sağlanamazsa dosya Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilir ve yargılama başlar. Mahkeme, tarafları dinler, delilleri değerlendirir ve bir karara varır. Davalar, mahkemenin iş yoğunluğuna bağlı olarak genellikle 1 ila 2 yıl arasında sürebilmektedir.

Sosyal Medyada Hakaret Davaları Nasıl Sonuçlanır ve Cezası Nedir?

Kullanıcıların en çok merak ettiği konu, bu davaların pratik sonuçlarıdır.

Sosyal Medyada Hakaretin Para Cezası (Kaç TL?)

Hakaret suçunun cezası “üç aydan iki yıla kadar hapis” veya “adlî para cezası”dır. Hakim genellikle adli para cezasını tercih eder. Bu ceza şu şekilde hesaplanır:

1. Hakim, suçun ağırlığına göre bir gün sayısı belirler (Örn: 90 gün).
2. Sanığın ekonomik durumuna göre, her bir gün için 20 TL ile 100 TL arasında bir miktar belirler (Örn: Günlüğü 100 TL).
3. Bu iki rakam çarpılır (90 gün x 100 TL = 9.000 TL).

Bu durumda sanık, 9.000 TL adli para cezasına çarptırılır. Aleniyet nedeniyle cezada 1/6 artırım da yapılacaktır.

Tipik Dava Sonuçları

• Mahkumiyet ve Adli Para Cezası: En sık karşılaşılan sonuçtur. Yukarıda anlatıldığı gibi bir para cezasına hükmedilir.
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan sabıkası yoksa ve mahkemede olumlu bir kanaat oluşturmuşsa, mahkeme HAGB kararı verebilir. Bu durumda sanık 5 yıl boyunca denetim altında tutulur. Bu 5 yıl içinde kasıtlı yeni bir suç işlemezse, dava düşer ve bu karar siciline işlemez.
• Beraat: Suçun unsurlarının oluşmadığı (sözlerin hakaret değil, ağır eleştiri olduğu), delil yetersizliği veya savunmanın haklı bulunması gibi durumlarda sanık hakkında beraat kararı verilir.

Hakaret Suçuyla İtham Ediliyorsanız Ne Yapmalısınız?

Süreç sadece mağdurlar için değil, hakkında şikayet bulunan kişiler için de streslidir. Eğer bir hakaret iddiasıyla karşı karşıyaysanız, savunma hakkınızı etkin bir şekilde kullanmalısınız.

Savunmada Dikkat Edilmesi Gerekenler Hakkınızda bir soruşturma veya dava açıldıysa, paniğe kapılmadan bir avukattan hukuki destek almanız en doğru adımdır. Savunmanızda aşağıdaki hususlar öne çıkabilir: Eleştiri Hakkı: Sarf ettiğiniz sözlerin hakaret kastı taşımadığı, kamuyu ilgilendiren bir konuda veya bir eser/hizmet hakkında eleştiri hakkı kapsamında kaldığı iddia edilebilir. Haksız Bir Fiile Tepki (TCK 129/1): Hakaretin, size karşı gerçekleştirilen haksız bir davranışa (örneğin size yönelik bir hakarete veya saldırıya) anlık bir tepki olarak işlendiği öne sürülebilir. Bu durumda ceza indirilebilir veya hiç verilmeyebilir. Karşılıklı Hakaret (TCK 129/3): Hakaretin karşılıklı olduğu durumlarda, olayın niteliğine göre taraflardan ikisine veya birine ceza verilmeyebilir ya da cezalarda indirim yapılabilir. Sözlerin Bağlamı: Kullanılan ifadelerin tek başına değil, konuşmanın veya tartışmanın bütünlüğü içinde değerlendirilmesi gerektiği, bu bağlamda hakaret kastı taşımadığı belirtilebilir.

Sesli, Yazılı veya Görüntülü Bir İleti ile Hakaret Savunma Dilekçesi Örneği

Aşağıdaki dilekçe, yalnızca fikir vermesi amaçlı bir taslaktır. Asla bir avukatın hazırlayacağı profesyonel bir dilekçenin yerini tutmaz.

ASLİYE CEZA MAHKEMESİ’NE
……………………

DOSYA NO : 2025/….. E.

SANIK : Adınız Soyadınız (T.C. Kimlik No: ………………….)
Adresiniz : ………………………………………………………………….

MÜDAFİİ : Av. Adı Soyadı (Varsa)

MÜŞTEKİ : Karşı Tarafın Adı Soyadı

KONU : Hakkımdaki haksız ve mesnetsiz suçlamalara karşı savunmalarımın ve beraat talebimin sunulmasından ibarettir.

SAVUNMALARIM :

1. Müştekinin şikayeti üzerine hakkımda açılan kamu davasında, tarafımca sosyal medya üzerinden hakaret suçunun işlendiği iddia edilmektedir. Ancak söz konusu iddialar gerçeği yansıtmamaktadır ve suçun yasal unsurları oluşmamıştır.

2. İddianameye konu olan ifadem, müştekinin kamuya açık bir şekilde sergilediği […burada eleştirilen eylem veya durum belirtilir…]’na yönelik bir eleştiri olup, hakaret kastı taşımamaktadır. Anayasa ve AİHS tarafından korunan ifade özgürlüğü kapsamında kalmaktadır. Söz konusu ifadeler, müştekinin onur, şeref ve saygınlığını rencide etme amacı gütmemektedir.

(Alternatif Savunma 2: Söz konusu ifadem, müştekinin tarafıma yönelik “[…karşı tarafın haksız fiili/hakareti belirtilir…]” şeklindeki haksız fiiline bir tepki olarak söylenmiştir. Bu nedenle TCK 129. madde hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.)

3. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında da belirtildiği üzere, her ağır eleştiri veya kaba söz hakaret suçunu oluşturmaz. Somut olayda kullanılan ifadeler, bir bütün olarak değerlendirildiğinde kaba ve nezaket dışı hitap tarzı olarak kabul edilebilir ancak hakaret suçunun manevi unsurunu (kast) barındırmamaktadır.

SONUÇ ve İSTEM : Yukarıda açıklanan nedenlerle, üzerime atılı bulunan hakaret suçunun yasal unsurları oluşmadığından, hakkımda BERAAT kararı verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim. …./…./2025

Sanık
Ad Soyad
İmza

---

Sıkça Sorulan Sorular

1. Sosyal medyada hakaret davaları nasıl sonuçlanır?

Genellikle üç şekilde sonuçlanır: a) Uzlaşma sağlanırsa dava açılmadan dosya kapanır. b) Dava açılırsa ve suç sabit görülürse, genellikle adli para cezası veya HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı verilir. c) Delil yetersizliği veya sözlerin eleştiri kapsamında kalması gibi durumlarda beraat kararı verilir.

2. Sosyal medya küfür cezası kaç TL?

Net bir rakam yoktur. Hakim, sanığın ekonomik durumuna göre günlüğü 20 TL ile 100 TL arasında bir bedel belirler. Örneğin, 90 günlük bir ceza, günlüğü 100 TL’den 9.000 TL, günlüğü 20 TL’den 1.800 TL olabilir. Bu miktara ayrıca aleniyet nedeniyle 1/6 oranında artırım uygulanır.

3. Mesajla (DM) küfür etmenin cezası nedir?

Özel mesajla (DM, WhatsApp vb.) hakaret etmek de suçtur ve TCK 125/2 kapsamında cezalandırılır. Ancak bu durumda eylem “aleni” sayılmadığı için TCK 125/4’teki 1/6’lık ceza artırımı uygulanmaz.

4. Sosyal medyada hakaret suçu uzlaşmaya tabi midir?

Evet. Hakaret suçunun temel hali (TCK 125/1-2-3) uzlaştırma kapsamındadır. Ancak kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret (TCK 125/3-a) gibi bazı nitelikli haller uzlaştırma kapsamında değildir. Savcılık, dava açmadan önce dosyayı uzlaştırmacıya gönderir.

5. Sosyal medyada hakaret sicile işler mi?

Eğer dava sonucunda verilen mahkumiyet kararı (örneğin adli para cezası) kesinleşirse, bu durum Adli Sicil Kaydı’na (sabıka kaydı) işlenir. Ancak mahkeme HAGB kararı verirse, bu karar adli sicile işlemez; 5 yıllık denetim süresi boyunca ayrı bir sisteme kaydedilir. 5 yıl sorunsuz geçerse bu kayıttan tamamen silinir.

6. Sosyal medya hakaret davası ne kadar sürer?

Bu süre, savcılığın ve mahkemenin iş yoğunluğuna, failin IP adresinin tespit edilme sürecine ve delillerin toplanmasına göre değişir. Ortalama olarak 1 ila 2 yıl sürmektedir.

7. Sosyal medyada hangi sözler hakaret sayılır? (Yargıtay Kararları Işığında)

Onur, şeref ve saygınlığı rencide edici her türlü somut olgu isnadı (“hırsız”, “sahtekar”) veya sövme (“şerefsiz”, “aptal”, “hayvan”) hakaret sayılır. Yargıtay, “lan”, “terbiyesiz”, “beceriksiz” gibi ifadeleri genellikle ağır eleştiri veya kaba söz olarak değerlendirip hakaret saymazken; “geri zekalı”, “karaktersiz”, “namussuz” gibi ifadeleri hakaret kabul etmektedir. Sınır çok ince olduğu için her olayın kendi bağlamında değerlendirilmesi gerekir.

8. Sosyal medya hakaret nereye şikayet edilir?

İki temel yol vardır: 1) İkametgahınızın bulunduğu yerdeki Adliye Sarayı’na giderek Cumhuriyet Başsavcılığı’na bir şikayet dilekçesi vermek. 2) En yakın Polis Merkezi’ne veya Jandarma Karakolu’na giderek şikayetçi olmak.

9. Hakaret suçu için “ön ödeme” mümkün müdür?

Hayır. Ön ödeme, yalnızca adli para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının üst sınırı altı ayı geçmeyen suçlar için geçerlidir. Hakaret suçunun üst sınırı 2 yıl hapis olduğu için bu suç ön ödeme kapsamında değildir. Bu nedenle savcılık size “Şu kadar para öde, dosya kapansın” gibi bir teklifte bulunmaz. Bu teklif sadece uzlaştırma aşamasında karşı taraftan gelebilir.

10. Facebook/Instagram/Twitter hakaret davası sonuçları farklı mıdır?

Hayır. Suçun işlendiği platformun (Facebook, Instagram, Twitter/X, TikTok, Ekşi Sözlük vb.) hukuki açıdan bir farkı yoktur. Önemli olan, ifadenin hakaret niteliği taşıması ve aleni bir ortamda yapılıp yapılmadığıdır.

---

Feragatname (Disclaimer): Bu makale, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup hukuki tavsiye niteliği taşımaz.