Mirasın ve terekenin tespiti davası, murisin mal varlığının tam olarak belirlenemediği hallerde, miras bırakandan geriye ne kadar miras kaldığının tam olarak tespit edilebilmesi amacıyla açılan davadır. Öte yandan, mirasın ve terekenin tespiti davası; mirasçı atama, yedek mirasçı atama, artmirasçı atama, belirli mal bırakma, vakıf ve miras sözleşmesi gibi ölüme bağlı tasarruflarda herhangi bir adaletsizliğe neden olunup olunmadığının belirlenebilmesini de sağlar.
Mirasın ve terekenin tespiti davası, murisin tüm malvarlığının eksiksiz bir biçimde belirlenebilmesi için mirasçılar tarafından açılan delil tespiti niteliğini haiz davadır. İşbu dava, terekeye dair herhangi bir hak kaybı yaşamamak isteyen mirasçılar tarafından açılır. Murisin vefatıyla birlikte geride bıraktığı aktiflerin ve pasiflerin belirlenmesini sağlar. Menkul, gayrimenkul ve para aktif mallar; borçlar ve masraflar ise pasifleri ifade eder. Murisin vefatıyla birlikte aktifi ve pasifi belirlendikten sonra denkleştirme işlemi yapılır.
Denkleştirme işlemi, pasifler aktiflerden çıkarılarak yapılır. Denkleştirme işlemi neticesinde elde edilen değer, terekeyi oluşturur. Mirasın tespiti davasına konu edilen hukuki mesele miras varlığı olduğu için davanın başlangıcından sonuna değin pek çok mühim safhası vardır ve her safhanın özenle takip edilmesi, ciddiyetle yürütülmesi ve doğru hukuki işlemler yapılması gerekir. Dolayısıyla, mirasın ve terekenin tespiti davasında uzman ve yetkin bir miras avukatından yardım almak, sürecin müspet seyri açısından önemlidir.
Tereke Nedir?
Kişinin ölümüyle birlikte geride bıraktığı; para, araç, alacak hakkı, işletme, gayrimenkul gibi maddi mal varlığı değerleri ve borçlara tereke denir. Bir başka ifadeyle tereke, murisin hayattayken edindiği devir ve intikal kabiliyeti haiz olan tüm özel hukuk ilişkilerini ihtiva eder. Kişiye sıkı surette bağlı haklar, murisin vefatıyla beraber sona erer. Bu itibarla tereke, muris hayattayken edindiği mallara denk düşmeyebilir. Bu tür bir durumda, terekenin neleri kapsandığının tespit edilmesi güçtür.
Bu nedenle mirasçılar, miras bırakanın geride bıraktığı terekenin tam olarak belirlenebilmesi amacıyla mirasın ve terekenin tespiti davası açmak suretiyle mahkemeden terekenin noksansız tespit edilmesini ister.
Terekenin Tespiti Davası Nedir?
Mirasın ve terekenin tespiti davası, mahkemeden terekenin aktif ve pasifinin tayin edilmesi talebiyle mirasçılar tarafından açılan ve usulü açısından tespit davası niteliği haiz bir davadır. Aşağıda ifade edildiği üzere, terekenin tespiti davası iki nedenden ötürü açılır:
- Murisin mal varlığının ne olduğunun mirasçılar tarafından tam olarak bilinememesi halinde mirasın ve terekenin tespiti davası açılır. Çünkü mirasçılar, murisin mal varlığı ve borçlarına tam olarak vakıf olmadıkları için, mirası kabul ettikleri durumda zarar görüp görmeyeceklerini de bilemezler. Bu tür durumlarda mirasçıların menfaatini koruma altına almak amacıyla 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ilgili hükümleri ile mirasçılara terekenin defterinin tutulmasını isteme hakkı verilmiştir.
- Mirasın ve terekenin tespiti davası açılmasını gerektiren bir diğer sebepse terekenin korunmasının talep edilmesidir. Söz gelişi, terekenin mirasçılar arasında taksim edilmesine değin geçen süre zarfında mirasçılardan bazılarının terekeden mal kaçırma ihtimali mevcutsa, diğer mirasçılar tarafından görev – yetki sahibi mahkemeye müracaat ederek terekenin mühürlenmesi ve tereke defterinin tutulması talebi ileri sürülebilir.
Mirasın ve terekenin tespiti davası ile mirasçılardan biri veya tamamının istemi üzerine Sulh Hukuk Mahkemesi hakimi tarafından, mirasa konu hakların ve malların devlet eliyle koruma altına alınması adına gereken tüm tedbirler re’ sen alınır. Söz konusu önlemler şunlardır:
- Terekenin mühürlenmesi,
- Terekede yer alan mal ve hakların yazılması,
- Terekenin resmen yönetilmesi,
- Vasiyetnamenin açılması.
Terekenin Tespiti Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Mirasın ve terekenin tespiti davası, Sulh Hukuk Mahkemelerinin görev alanına girer. Bu nedenle, terekenin tespiti davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. İşbu davada yetkili mahkeme ise murisin son yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesidir.
Terekenin Tespiti Davası Ne Kadar Sürer?
Mirasın ve terekenin tespiti davası süresi, davanın açıldığı adliye ve mahkemenin iş yükü, sürecin avukatı marifetiyle takip edilip edilmediği gibi parametrelere göre değişmektedir Bu bakımdan, işbu dava süresine dair net bir takvim verilmesi mümkün değildir. Davanın dikkat ve özenle takip edilmesi, hatalı veya ihmali işlemler nedeniyle gereksiz zaman kaybı yaşanmaması için deneyimli bir avukattan yardım alınması en doğru yaklaşım olacaktır.
Terekenin Tespiti Davasında Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre
Mirasın ve terekenin tespiti davası açılabilmesi için düzenlenmiş herhangi bir hak düşürücü veya zamanaşımı süresi mevcut değildir. Bu nedenle, söz konusu davanın açılmasında hukuki yarar olması kaydıyla, terekenin tespiti talebi her zaman dava edilebilir.
