Mirasçılık belgesi (veraset ilamı) davası, yasal mirasçıların mirasçı sıfatını haiz olup olmadığı, miras pay ve oranlarını belirlemek amacıyla açılır. Mirasçılık hakkının tespiti amacıyla açıldığı için son derece mühimdir. Usulüne uygun alınmış veraset ilamı ile üçüncü kişilere karşı mirasçılık hakkı ileri sürülebilir. Veraset ilamının bir diğer adı mirasçılık belgesidir. Mirasçılık belgesi talebi ve veraset ilamı uyuşmazlıklarında miras avukatı yardımına başvurmak, hak ve menfaat kaybı yaşamamak adına en doğru yaklaşımdır.
Mirasçılık Belgesi Nedir?
Mirasçılık belgesi; kişinin yaşamını yitirmesiyle beraber geride bıraktığı mirasçıların tamamını ve mirasçıların miras paylarını gösterir belgedir. Mirasçılık belgesi uygulamada veraset ilamı olarak da bilinir. Veraset sözcüğü ise kalıtım anlamını taşır. Varis, mirasçı (kalıtçı) manasına gelir. Buradan hareketle veraset ilamı, mirasta hak sahipliğini gösterir belgedir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m.598’te mirasçılık belgesine dair düzenlemeler hüküm altına alınmıştır.
4721 sayılı Kanun m.598;
“Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir. Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir. Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.”
Veraset İlamı Nedir?
Veraset ilamı, mirasçılık belgesi ile aynı anlama gelir. Bu itibarla miras üzerindeki hak sahipliğini gösterir belgedir. Miras üzerindeki hak sahipliğini göstermesi dolayısıyla hukuka uygunluğunun bir miras avukatı marifetiyle tetkik edilmesi önemlidir. Mirasçılık belgesi, yani veraset ilamı, önceleri yalnızca mahkemeler tarafından verilmekte idi. Bu nedenle, “ilam” yani mahkeme kararı olarak ifade edilmekte idi.
Mirasçılık Belgesini Kimler Talep Edebilir?
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükmü uyarınca, yasal ya da atanmış her mirasçı mirasçılık belgesi talep edebilir. Dolayısıyla, akrabalık ilişkisi veya kan bağı nedeniyle mirasçı olunabileceği gibi, muris tarafından vasiyetnameye dahil edilerek de mirasçı kılınabilir. Buna, miras hukuku düzenlemelerinde atanmış mirasçı adı verilir. Hak sahipleri ve diğer mirasçıların itiraz için 1 aylık yasal süresi vardır. 1 aylık itiraz süresinin tamamlanmasının ardından atanmış mirasçılar da veraset ilamı talep edebilir.
Mirasçılık belgesi alınabilmesi için mirasçıların müşterek iradesi aranmaz. Yani, veraset ilamı için mirasçıların tamamının birlikte hareket etmesi şart değildir; bir mirasçının talep etmesi dahi yeterlidir. Veraset ilamı talep eden kişi mirasçı olduğunu göstermelidir. Hakim, diğer mirasçıları re’ sen araştırır ve veraset ilamına dahil eder.
Mirasçılık Belgesi Nereden Alınır?
Mirasçılık belgesi Sulh Hukuk Mahkemelerinden ya da noterden alınabilir. Veraset ilamı talep eden kişi, miras bırakan ile soybağı ve yasal mirasçılığını ibraz ettiği takdirde, yargılama sürecine gerek duyulmadan noterden pratik bir şekilde temin edilebilir. Fakat, aşağıda da ifade edeceğimiz üzere, mirasçılık belgesi talebinin mutlaka Sulh Hukuk Mahkemelerine yönelik olması gerekir. Zira, bu hallerde mirasçılık belgesi düzenleme yetkisi yalnızca Sulh Hukuk Mahkemelerine aittir:
- Nüfus kayıtları yeterince açık değilse,
- Yasal mirasçılık veya soybağı belirlenemiyorsa,
- Vasiyetname düzenlenmişse,
- Mirasçılık belgesi talebinde bulunan kişinin yabancı olması halinde.
Veraset İlamı Davasında Yargılama Usulü
Veraset ilamı talebiyle açılan dava, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.382 düzenlemesi uyarınca, çekişmesiz yargı işlerinden kabul edilmiştir. Mirasçılık belgesi istemiyle açılan bu davaya bakmakla görevli mahkeme, Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılacak bu davada herhangi bir davalı (hasım) gösterilmez. İşbu davada yetkili mahkeme, davacının yerleşim yeri mahkemesidir. O halde, veraset ilamı davası, davacının yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesinde hasımsız olarak açılacaktır.
