Yıkım ve İmar Para Cezalarına İtiraz

Yıkım ve İmar Para Cezalarına İtiraz başlıklı içeriğimizde ilgili konular ve merak edilen hususlar mercek altına alınmış olup, ziyaretçilerimizce dikkatle incelenmesini tavsiye etmekteyiz. İmar mevzuatları kaçak yapıların önlenmesi için çeşitli tedbirleri kapsar. Kaçak yapılar denetleneceği zaman Belediyelerin İl Özel İdaresi bünyesindeki Yapı Kontrol Müdürlükleri hizmet verir.

Yıkım kararının verilmesi için yapının ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak inşa edilmiş olması gerekir. İmara aykırı yapılan kaçak yapılar için imar para cezaları verilebileceği gibi yıkım kararı da alınabilir. Bu tür bir durumla karşı karşıya kalındığında ise cezalara itiraz veya dava açma yollarının bilinmesi gerekmektedir.

İmara Aykırı Yapı Nedir?

İmara aykırı olarak inşa edilen yapılar kaçak olarak değerlendirilmektedir. İmar Kanunu kapsamında kaçak yapıların önlenmesi için çeşitli yaptırımlar uygulanır. 3194 sayılı yürürlükteki İmar Kanunu 21. madde uyarınca yapılar için Belediyeden ya da İl Özel İdaresinden ruhsat alınması zorunludur. İmara aykırı olarak değerlendirilen yapıların özellikleri şunlardır:

• Yapı için ruhsat alınmamış olması,
• Ruhsatı olmasına rağmen yapıya ruhsat ve eklerine aykırı olarak ilave edilen yapı esaslı onarımların varlığı.

Kaçak yapılar ya da imara aykırı yapılar inşa edildiğinde yapı sahipleri için kanunlar kapsamında cezai işlem uygulanır. Belediye sınırları içerisinde yapılmış olan binaların denetlemesi belediye veya il özel idaresi tarafından olur. İmar planına uymayan ya da inşaat ruhsatına aykırı olarak yapılan binalar için yapım işlemleri durdurulabileceği gibi yıkım kararı da alınabilir.

Denetleme işlemi yapılırken 3194 sayılı İmar Kanunu 32. maddesi kapsamında yapı tatil tutanağı düzenlenebilir. Belediye ve İl Özel İdaresi bünyesindeki Yapı Kontrol Müdürlükleri kaçak yapıları denetlemekle yükümlü olan idari birimdir. İmar mevzuatlarına aykırı olarak inşa edilen ya da ruhsatı olmayan yapıların denetlenmesi için sorumlu olan bu birim kaçak yapılar hakkında yıkım kararı verebilir. 

Yapı sahibine kesilecek idari para cezalarının yanı sıra uygulanacak yıkım kararları da ilgili kişileri zor durumda bırakabilmektedir. İçeriğimizi detaylandırmadan önce şu hususu özellikle vurgulamakta fayda var; yıkım ve imar para cezalarına itiraz süreci teknik bir hukuk prosedürünü içerdiğinden, mesleki yeterliliğini ispatlamış, uzman ve deneyimli bir avukattan yardım almak en sağlıklı yaklaşımdır.

İmara Aykırı Kaçak Yapıların Denetlenmesi

İmara aykırı kaçak yapıların denetlenmesi sürecinde belediye ya da il özel idaresi görev yapar. Ruhsata aykırı veya ruhsatsız olan kaçak yapıların tespiti durumunda ise öncelikle yapı tatil tutanağının düzenlenmesi gerekir. Bu işlem yapılırken yapı imar mevzuatına aykırı olduğu için tapu dairesine de yazılı olarak bilgi verilir. Bu bildirim süresi en geç 7 gündür. İdare tapu dairesi ile bu yazışmaları yapan taraftır.

Yapı Tatil Zaptı (Tutanağı)

İmara aykırı yapılar için belediye encümeninin hazırladığı yapı tatil zaptı(tutanağı) idari işlem olarak uygulanır. İmar Kanunu 3194 sayılı madde uyarınca belediyeler karar alırken usulüne uygun olarak hareket etmekle yükümlüdür. Ruhsat alınmadan inşa edilen ya da ruhsatı olmasına rağmen ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapımı süren binalar için idarenin inşaatı durdurma kararı alabilmesi mümkündür. 

Belediye encümeni binada tespit edilecek mevzuata aykırılıklarda yapı tatil tutanağı düzenleyerek inşaatı durdurabilir. Mühürlenecek olan yapıda idarenin yetkili kişilerince denetleme yapılması gerekir. Yapılan denetlemelerde kanuna ve mevzuatlara aykırılık tespit edildiğinde hazırlanan belge yapı tatil zaptı olarak kayıtlara geçer. İlgili kişinin hazırlanan belgenin yapıya asılması ile bazı süreçleri takip etmesi gerekir. 

Bu durumda yapının ruhsata uygun hale getirilmesi icap eder. Yapı ruhsata uygun hale getirildiği takdirde idare tarafından yapı kontrol edilerek mühür kaldırılabilir. Yapının bir ay içinde ruhsata uygun hale getirilmemesi ise bina için yıkım kararı alınmasına neden olabilir. Ruhsatı iptal edilen bina belediye tarafından ya da valilik kanalı ile yıktırılabilir.

İmar Para Cezası Verilmesi

İmar para cezası verilmesi durumunda cezaların şahsiliği ilkesine göre hareket edilmektedir. 3194 sayılı yürürlükteki İmar Kanunu’nun 42’inci maddesinin 2’inci fıkrasında kimler hakkında para cezası verilebileceği düzenleme altına alınmıştır. Buna göre imar para cezası verilebilen kişiler aşağıdaki gibidir:

• Yapı sahibi,
• Yapı müteahhidi,
• Binadaki aykırılığı idareye iletmeyen idarenin fenni sorumlusu.

İmar para cezası verileceği zaman yapı sahibinin doğru tespit edildiğinden emin olunması gerekir. Taşınmaz maliki ile yapı sahibi her zaman aynı kişi olmak zorunda değildir. Cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca cezanın yapı sahibine kesilmesi gerekir. Bu husus dikkate alınmazsa kesilen cezaların hukuken geçerliliği olmayacağından ilgili memurun konuya hâkim olması icap eder.

İmar Para Cezası Yanlış Kişiye Kesildiğinde İptal Nedenleri

İmar para cezası yanlış kişiye kesildiğinde iptal nedenleri söz konusu olur. Birçok sebeple iptal işlemi için ilgili kişiler başvuru yapabilmektedir. Uygulamada sıkça karşılaşılan iptal nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Ayrıca her bir somut olayın kendi dinamikleri, özellikleri ve koşulları içinde değerlendirilmesi gerektiği ve bu açıdan avukat yardımının önemli olduğu dikkatlerden kaçmamalıdır.

• Yapı kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre yapıldığında kesilecek ceza yüklenici müteahhit firmaya olmalıdır. Arsa sahibi bu tür bir cezanın muhatabı olmaz. Ceza arsa sahibine kesildiğinde hukuka aykırılık teşkil edeceğinden iptal sebebi olarak değerlendirilir.
• Para cezası verileceği zaman sonradan bağımsız bölüm satın almış olan kişiler yapının ilk inşası sırasında uygulanan aykırılıklardan sorumlu tutulamamaktadır.
• Ruhsatı alınmış olan yapılarda ruhsata aykırılık sonradan yapılmış ise düzenlenmiş olan yapı tatil tutanağının tarihine göre malik o tarihte yapının sahibinin kendisi olmadığını ve satın aldığında bu aykırılıkların mevcut olduğunu ispatladığında kendisine ceza kesilemez.
• Hisseli parseller söz konusu ise ya da binada birden çok daire varsa para cezasının muhatabı açık ve kesin bir biçimde belirtilmek zorundadır. Aksi durumda hukuka aykırılık vuku bulacaktır.
• Kişi ruhsatsız bir yapı satın aldığında satın alma tarihinden önceki yapılmış olan bölümlerle ilgili olarak kendisine para cezası verilememektedir.
• Mirasçılar kendileri tarafından yapılmayan ruhsatsız kısımlar sebebi ile para cezasının muhatabı olamaz.

İmar Para Cezasının Hesaplanması ve İptal Nedenleri

İmar para cezasının hesaplanması sırasında 3 aşamalı bir yol izlenmektedir. Buna göre temel para cezası, artırım sebepleri ve ilave para cezası hesaplama yöntemi kullanılır. Öncelikle imar para cezasının kime verileceğinin doğru tespiti oldukça önemlidir. Yanlış kişiye kesilecek imar para cezaları iptal sebebi olabilmektedir.

İmar para cezası hesaplaması, 3194 sayılı İmar Kanunu 42. madde 2. fıkrası uyarınca yapılmaktadır. Öncelikle temel para cezasının miktarının hesaplanması gerekir. Temel para cezası miktarı tespit edildikten sonra ise artırım sebepleri dikkate alınmaktadır. Cezaya varsa artırım sebepleri de ilave edilir. İlave para cezasının belirlenmesi ile toplam imar para cezasının miktarı da anlaşılmış olur.

İmar para cezasının iptal nedenleri arasında ilk sırayı cezanın yanlış kişiye kesilmiş olması alır. Ceza hesaplaması yapılırken ortaya çıkabilecek yanlış hesaplamalar da cezanın iptaline yol açabilir. 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca uygulanan tekerrür hükümlerinin yanlış uygulanması da imar para cezasının iptal nedenleri arasında yer almaktadır.

Tekerrür hükümleri ile ilgili olarak bilinmesi gerekenlerden biri de yapının ilk tespitinin ardından verilen bir para cezası olmadan tekerrür hükmünün uygulanamayacağıdır. Ayrıca ilk para cezasının kesilmesine neden olan aykırılık tespit edildikten sonra imar mevzuatına aykırı olan yapının inşasına devam ediliyorsa bunun usulüne uygun yapı tatil zaptı ile tespiti gerekmektedir.

Tespit yapıldıktan sonra para cezası kesilecek olan kişi ile ilk tespit aşamasında para cezası kesilen kişinin aynı olması tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için gerekli olan bir durumdur. Şimdi, uygulamada sıkça merak edilen ve araştırılan bir diğer hususa, imar para cezası karşısında itiraz ve dava yolu sürecini inceleyeceğiz.

İmar Para Cezası İtiraz ve Dava Yolu

İmar para cezası itiraz ve dava yolu ilgili kişinin başvurabileceği hukuki seçenekler arasında yer almaktadır. Yapı ruhsata aykırı olarak inşa edildiğinde ya da ruhsatı bulunmadığında belediye encümeni veya il özel idaresi encümeni tarafından imar para cezası kapsamına alınır. Bu durumda ilgili kişiye para cezası kesilir.

İmar para cezası itiraz işlemleri yapılacağı zaman ilgili idari birime başvurulması gerekir. Para cezasını kesen ilgili idari birim belediye encümeni ya da il özel idaresi encümeni olacağından itiraz işlemleri için de başvurulacak merci burasıdır. İmar para cezası kesilen ilgili kişiler bu cezaya itiraz etmeden de doğrudan dava açma yolunu seçebilir.

Kesilen cezaya itiraz zorunlu değildir. İmar para cezası hesaplaması yapılırken temel cezası yanlış hesaplanırsa bu bir itiraz sebebi olarak kabul edilir. Bunun yanı sıra artırım sebeplerinin yanlış hesaplanması da itiraz işlemleri sonucunda iptale yol açabilenler arasındadır. İlave imar para cezası hesaplaması yapılırken yanlışlık olması durumunda da bu durum iptal sebebi olarak kabul edilir.

İmar Para Cezası İptali Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

İmar para cezası iptali için cezayı kesen idari birime itiraz başvurusu yapılabileceği gibi direkt olarak dava yolu da tercih edilebilir. Bu durumda ilgili kişinin görevli ve yetkili mahkeme aracılığı ile hukuki haklarını kullanması söz konusu olur. İmar para cezası iptali görevli ve yetkili mahkeme başvuru süreçlerinde hak kaybı yaşamamak için hukuki destek almak önemlidir.

Öte yandan, davayla ilgili olarak başvuru yapılması gereken görevli ve yetkili mahkeme idare Mahkemesi’dir. İlgili kişiler kaçak yapı nerede bulunuyorsa oradaki İdare Mahkemesi’ne başvurmak sureti ile hukuki haklarını arayabilir. Yapının olduğu yerde İdare Mahkemesi bulunmadığı takdirde ise o ilin bağlı bulunduğu İdare Mahkemesi’ne dava açılması gerekir.

İmar Para Cezası İtirazı, Dava Ne Zaman Açılır?

İmar para cezası itirazı, dava ne zaman açılır? İlgili kişilerin bilmesi gerekenlerden biridir. Hak kayıplarının engellenmesi açısından bu konu üzerinde titizlikle durulmalıdır. Belediye encümeni ya da il özel idaresi encümeni imar para cezası kestiğinde ilgili kişiye karar tebliğ edilir. İmar para cezasına itiraz ve dava açma süresi ilgili kişiye tebligat yapıldığı tarihten itibaren başlar.

Söz konusu durumda ilgili kişi 60 günlük dava açma süresini kullanma hakkına sahip olur. Dava açılacağı zaman İdare Mahkemesi’ne müracaat edilir. İmar para cezası kesilen kişiler itiraz işlemi yapmadan doğrudan İdare Mahkemesi’ne başvurmak sureti ile dava açma hakkına sahiptir. Kaçak yapının bulunduğu yerdeki İdare Mahkemesi görevli ve yetkili mahkeme olarak başvuru yapılacak olan mercidir.

İmar Para Cezasının Ödenmemesi

İmar para cezasının ödenmemesi durumunda tahsil aşamasına geçilir. İmar para cezası kesildikten sonra encümen kararının ilgili kişiye tebligatı yapılmaktadır. Tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük yasal süresi içerisinde para cezası ödenmezse tahsil aşaması devreye girer. Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümleri kapsamında 6183 sayılı kanun maddesi uygulanır.

İlgili kişiye öncelikle bir ödeme emri gönderilir. Ödeme emrini alan ilgili kişi İdare Mahkemesi’ne başvurmak sureti ile bu emre itiraz etme hakkını kullanabilir. Ödeme emri tebliğ edilen ilgili kişi tebliğ tarihinden itibaren 15 günlük süresi içinde davayı açmalıdır. Ödeme emri tebliğ edildikten sonra ilgili kişiye tanınan yasal süresi içinde ödemenin ya da itirazın yapılması gerekir.

Bu işlemler yapılmadığı takdirde para cezası ödenmez ise haciz işlemlerine başlanabilir. Para cezası kime kesildi ise araçlarına, banka hesaplarına, tapu kayıtlarına haciz uygulaması gerçekleştirilir. İlgili kişi haciz işlemlerine yönelik olarak İdare Mahkemesi’ne dava açacaksa 60 günlük yasal süreyi dikkate almalıdır. Aksi durumda hak kaybı yaşayabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

İmar Para Cezası Nasıl İptal Edilir?

Kaçak yapılar hakkında hükmedilen idari para cezalarının iptali için başvurulabilecek iki yol mevcuttur: İmar Kanunu md.42 gereği ya idareye itiraz ya da dava yoluna gidilebilir.

Yıkım Kararına Karşı Ne Yapılabilir?

İdarece verilen ve hukuka aykırı olduğu düşünülen yıkım kararına karşı itiraz ve/veya iptal davası yoluna gidilebilir.

İmar Para Cezasına İtiraz Nereye Yapılır?

Ruhsata aykırı yahut ruhsatsız kaçak yapı sebebiyle verilen imar para cezasına karşı belediye ve il özel idaresinde itiraz yoluna başvurulabilir.