Hukuka aykırı bir eylemi yapma niyeti olmadığı halde bir kişinin suç işleme konusunda yönlendirilmesi, başkasının etkisinde kalmak sureti ile suç işleme kararı alması suça azmettirmedir. Suçun faili sıfatını taşıyan kişi suça azmettirilen olurken suça azmettiren de suç işleme niyeti olmayan kişinin yönlendirilmesine sebep olan ve bu sebeple cezalandırılan kişidir.
TCK 38 kapsamında suça azmettirme cezalandırılan bir fiildir. Suç işleme düşüncesinin bir başkasında oluşmasını sağlamak olarak da bilinen azmettirme fiili suça verilen ceza ile aynı cezaya çarptırılır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 38’inci maddesi şu şekildedir:
(1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
(2) Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça azmettirme halinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi halinde, bu fıkra hükmüne göre cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz.
(3) Azmettirenin belli olmaması halinde, kim olduğunun ortaya çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilir. Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirim yapılabilir.
Suça Azmettirme Nedir?
Suça azmettirme eylemi bir kişinin suç işleme fikir ve niyeti olmamasına rağmen bir başka kişi tarafından suç işleme kararı aldırılmasıdır. Azmettiren suç işleme niyetinde olmayan kişinin iradesini etkilerken onu suça sevk eder.
Suça iştirak faillik ve şeriklik biçiminde gerçekleşirken azmettirme eylemi şeriklik kapsamında değerlendirilir. Azmettirme ve yardım etme şerikliktir. Suç için kanunda hangi ceza öngörülmüş ise azmettirme için de aynı ceza geçerli olur.
- Azmettirme öncesinde suçu işleyen failin suç işleme niyetine sahip olmaması gerekir.
- Azmettiren kişi suçu bizzat işleyenin suç işleme kararının oluşmasını sağlayan olmalıdır. Asıl faile karar verdiren azmettirendir.
- Azmettirilen suçun da belirli olması gerekir.
- Azmettirenin fiilinin icrai olmasının yanı sıra asil failin icrai veya ihmali hareketlerle suç işlemesi mümkündür.
- Azmettirmeye azmettirme yapılabilir. Bu tür bir durumda her iki azmettiren ceza alır.
Suça azmettirmenin hukuki sonuçları oldukça ağır ve ciddidir. Bu nedenle, gelecekte hukuki bakımdan problemli sonuçların muhatabı olmamak adına ceza avukatı ile birlikte hareket etmek, uzman bir ceza hukukçusundan fayda almak yararlı bir tercih olacaktır. Yargıtay 6. Ceza Dairesi’nin bahse konu suça ilişkin vermiş olduğu 21.03.2018 tarihli kararı şöyledir:
Yerel Mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle; başvurunun nitelik, ceza türü, süresi ve suç tarihine göre dosya görüşüldü:
I-) Sanık … hakkında katılan …’in babasının kredi kartından zorla çektirilen 480.-TL paranın zorla alınması eylemi sebebiyle yağma ve banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması suçuna azmettirme suçlarından kurulan mahkumiyet hükmü ile sanık … hakkında banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması suçuna azmettirme, konut dokunulmazlığını ihlal etme suçuna azmettirme ve hırsızlık suçuna azmettirme suçlarından kurulan beraat hükmünün temyiz incelemesinde,
Dosya ve duruşma tutanakları içeriğine, toplanıp karar yerinde incelenerek tartışılan hukuken geçerli ve elverişli kanıtlara, gerekçeye ve Hakimler Kurulunun takdirine göre, sanık … savunmanı, katılan … vekili ve o yer Cumhuriyet savcısının temyiz itirazları yerinde görülmemiş olduğundan reddiyle, usul ve yasaya uygun bulunan hükmün isteme uygun olarak ONANMASINA,
II-)Sanık … hakkında sigara paralarının yağmalanması ve hırsızlık suçuna azmettirme suçlarından kurulan mahkumiyet ile işyeri dokunulmazlığının ihlali suçundan verilen kamu davasının düşürülmesine ilişkin hükmün temyiz incelemesine gelince,
1-)Sanık …’ın mağdur …’a ait … … isimli işyerinden zorla on dört adet sigaranın çalınmasını sağlayıp bunları sattırarak zorla parasını alması eyleminin bütün halinde tek bir yağma suçunu oluşturduğu, yağma suçundan kurulan hüküm ile yetinilmesi gerektiği, ancak eylemin işleniş şeklinin teşdit nedeni sayılabileceği gözetilmeden ayrıca hırsızlık suçundan da hüküm kurulması,
2-)Açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutad olan yerlerden bulunan markete girilip suç işlenmesinin ayrıca işyeri dokununulmazlığını bozma suçunu oluşturmayacağı gözetilerek müsnet suçtan beraat yerine düşme kararı verilmesi,
3-)TC. Anayasa’sının 90. maddesinin son fıkrası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6/3-c maddesi ışığında, 5271 sayılı CMK’nın 150, 234 ve 239. maddeleri ile 5320 sayılı Yasanın 13. maddesine dayanılarak hazırlanan, Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince Müdafi ve Vekillerin Görevlendirilmeleri ile Yapılacak Ödemelerin Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 8. maddesi gereğince, baro tarafından görevlendirilen zorunlu savunmanının ücretinin sanıktan alınmasına hükmedilemeyeceği, bu ücretlerin Adalet Bakanlığı bütçesinde bu amaçla ayrılan ödenekten karşılanacağı gözetilmeden, yazılı şekilde zorunlu savunman ücretinin sanıktan alınmasına hükmedilmesi,
Bozmayı gerektirmiş, sanık … savunmanı, katılan … vekili ve o yer Cumhuriyet savcısının temyiz itirazları bu bakımdan yerinde görülmüş olduğundan, hükmün açıklanan nedenlerle tebliğnameye uygun olarak BOZULMASINA, 21.03.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Azmettirme Suçu TCK 38
Kanun suça azmettiren kişiye o suç için öngörülen cezayı uygular. Azmettirmenin olduğunun anlaşılması koşulların varlığına bakılarak tespit edilir. Öncelikle bir kişiye aklında olmamasına rağmen suç işleme kararı verdirilmiş olmalıdır. Azmettirme kasta dayalı olmalı ve azmettirilen suçun icrası da başlamış olmalıdır. Bu koşullar varsa azmettirme gerçekleşmiş demektir.
Suça iştirak kapsamında değerlendirilirken bir kimseyi suça azmettiren kişi o suça verilecek cezaya çarptırılmaktadır. Cebir ve şiddet etkisi altında iken suç işleyen kişi cezalandırılmazken azmettirme suçunda durum farklıdır. Tehdit, cebir, şiddet etkisi altında suç işleyen kişi yerine, suçun işlenmesine yol açan eylemi icra eden kişi bu tür bir suçta cezalandırılır.
Türk Ceza Kanunu m. 28 kapsamında düzenlenen bu suçta azmettirme bulunmaz. Azmettirme suçunun faili iradi bir biçimde ve bile isteye aklında suç işleme fikri olmayan başka bir kimsede suç işleme düşüncesi oluşturmaktadır.
Azmettirme Suçu Oluşması
Bir kişi hukuka aykırı bir eylemi gerçekleştirme konusunda herhangi bir fikre sahip olmadığı halde başka bir kişi tarafından suç işleme yönünde teşvik edildiğinde azmettirme oluşur. Azmettiren kişi suça eylemli olarak karışmasa da suç işleme fikrine sahip olmayan kişinin iradesine etki eder. Azmettiren, azmettirilen ve azmettirmeye konu olan hukuka aykırı eylem ortaya çıktığında suçun varlığından söz edilebilir.
Azmettirenin suçun işlenişine doğrudan bir katkısı olmaz. Müşterek faillikten ayrı olarak azmettiren suç üzerinde hakimiyet kuran kişi değildir. Yargıtay kararları incelendiğinde azmettirmenin iştirak şekli olarak kabul edildiği görülmektedir. Hukuka aykırı fiiller işlendiğinde suç oluşur. Azmettirmenin konusu da suç teşkil eden bir fiildir.
Bir fiilin konusu suç değilse ve kişi bu fiili işlerken iradesine müdahale edilmiş olsa dahi azmettirme suçundan söz edilemez. Kasıtla işlenen bir fiil suça konu ise azmettirmeden söz edilebilir. Azmettirmenin bir konusu olmalı ve buna konu olan suçun da gerçekleşmesi mümkün olmalıdır. Konusu olmayan ya da konusu imkansız olan suç için imkansız azmettirmeden söz edilebilir.
Azmettirenin işlenecek fiilin suç olmadığını bildiği hallerde ya da suçun oluşmasının elverişsiziliğinin farkında olunduğu durumlarda elverişsiz azmettirme için azmettirmeden bahsedilmesi mümkün değildir.
Azmettirme Maddi Unsurlar
Azmettirme maddi unsurlar bakımından incelendiğinde öncelikle azmettirmenin bir konusu olmalıdır. Azmettiren ve azmettirilen de diğer unsur olarak karşımıza çıkar. Azmettirenin başkasının suç işlemesine sebep olan kişi olduğu görülürken suç işlemeye niyeti olmayan kişinin iradesine müdahale ederek suç işlemesine yol açan kişi azmettirendir.
Azmettiren ile azmettirilen aynı kişi olamayacağından her iki kişi de farklıdır. Suçta azmettiren ve azmettirilen kişilerin belli olması gerekir. Azmettirilenin belli olmadığı durumlarda ortaya tahrik suçu çıkar. Mağdurun azmettirme fiilinde belirli olması gerekir.
Azmettirmenin belirli bir kişiye yapılması gerekirken bu kişi mağdur olarak adlandırılır. Azmettirme hareketi neticesinde azmettirme fiili oluşur. Faili suç işlemeye ikna eden ve teşvik etmek sureti ile suçun işlenmesine sebep olan azmettiren, azmettirilen şahsa suç işleme kararı aldıran taraftır.
Azmettirme sonucunda azmettirilen icra hareketine başlamalıdır. Suç işleme kararı alınmış olmasına rağmen azmettirilenin suçun icrasına başlamadığı durumlarda azmettirmenin cezalandırılması söz konusu olmamaktadır. Azmettirme hareketinin azmettirme neticesi ile arasında olması gereken illiyet bağı da unsurlar arasındadır.
Azmettirme Manevi Unsurlar
Azmettirme fiili kasten yapılır. Azmettirenin azmettirilenin işleyeceği fiilin suç olduğunu bilmesi veya öngörebilmesi gerekir. Azmettirme olası kastla işlenebilen bir suçtur. Azmettirme eyleminde bir kişinin aklında olmamasına rağmen ve suç işleme niyetinde değilken başka bir kişi tarafından iradesinin değiştirilmesi, suç işlemeye ikna edilmesi söz konusudur. Azmettirme ile bir suç başka bir kişinin işlemesi için teşvik edilir.
Suça Azmettirme Türleri
Basit azmettirme ve zincirleme azmettirme şeklinde işlenebilen azmettirme suçunda dolaylı azmettirmeden de söz edilmesi gerekir. Bunun yanı sıra dolaylı azmettirme ve müşterek azmettirme de azmettirme türleri arasında yer alır.
Basit Azmettirme
Basit azmettirme ile bir kişi aklında olmamasına rağmen başka bir kimse tarafından suç işlemeye sevk edilir.
Zincirleme Azmettirme
Zincirleme azmettirme ise azmettirmeye azmettirme olarak da bilinir.
Dolaylı Azmettirme
Dolaylı azmettirme azmettirilen 3. Bir kişiyi azmettirme için araç olarak kullandığında ortaya çıkar.
Müşterek Azmettirme
Birden çok kişi azmettirme eylemini gerçekleştirdiğinde müşterek azmettirmeden söz edilebilir.
Yardım Etmeye Azmettirme
Asli fiile yardım edildiğinde yardım etmeye azmettirme oluşur.
Üstsoy, Altsoy ve Çocuğun Azmettirilmesi
Azmettirme suçunda üstsoy, altsoy ve çocuğun kullanılması ceza artıran sebepler arasında yer alır. Akrabalık bağının sağladığı olanakların kullanılması durumunda azmettirme suçuna yönelik verilen cezalarda artış olur. Burada yasa düzenleyici suçun topluma olan yansımasını ve toplumun suç sebebi ile zarar görmesini dikkate alır. Bu sebeple de toplumu koruma maksadı ile verilecek cezada artışa gidilmektedir.
Suça Azmettirme Cezası
Suça azmettirme cezası verilirken işlenen suça verilen ceza ne ise ona göre hareket edilmektedir. Akrabalık ilişkisinden kaynaklanan nüfuzun kullanılması halinde ise azmettirme cezası 1/3’ten yarı orana kadar artırılabilmektedir.
Azmettiren belli değilse ve kim olduğunun anlaşılabilmesi için yardım eden faile ya da suç ortağına verilen cezada indirime gidilir. Bu durumda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası 20-25 yıla kadar hapis cezasına çevrilir. Müebbet hapis cezası yerine ise 15-20 aralığında hapis cezası uygulanır.
Bunun dışındaki hallerde ise ceza indirimi 1/3 oranında olmaktadır. Kanun uyarınca çocuk olarak kabul edilen bir kişinin azmettirme suçu kapsamında işleyeceği bir suç için suça azmettirenin alacağı ceza için icrası gerçekleşen suçun 1/3’ü ile yarısı oranında ceza artışı söz konusu olur.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin suça azmettirmeye ilişkin vermiş olduğu 07.03.2019 tarihli kararı şu şekildedir:
Sanık …’in, temyiz dışı sanık muhtar …’ye düzenlettiği 11.09.2006 tarihli menşe şahadetnamesini kullanmak suretiyle kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği suçuna azmettirme suçunu işlediği iddiasıyla açılan kamu davasında; suça konu belgede, Jandarma personeli tarafından düzenlenen 11.09.2006 tarihli tutanak içeriği ile de sabit olduğu üzere sanık …’in koyunları aldığı hayvanların sahibi olarak gösterilen …’ın … köyünde ikamet ettiğinin yazılmasına karşın, şahadetnamenin koyunların sahibi olan Şirin’in bağlı olduğu … Köyü muhtarlığı yerine,…’ye düzenletilmesi ve belge içeriğinden bunun açık bir şekilde anlaşılması nedeniyle aldatıcılık niteliği bulunmadığı ve hukuki sonuç doğurmayacağı, 5237 sayılı TCK’nin 204/2. maddesi “kamu görevlisinin resmi belgede sahteciliği ve bu suça azmettirme” suçunun unsurları itibariyle oluşmayacağı, temyiz dışı sanık …’in fiilinin 5237 sayılı TCK’nin 257/1. maddesi uyarınca “görevi kötüye kullanma” sanık …’in fiilinin ise bu suça azmettirme kapsamında kalacağı değerlendirilerek inceleme yapılmıştır.
Sanığa yüklenen “görevi kötüye kullanma suçuna azmettirme” suçunun, 5237 sayılı TCK’nin 257/1. maddesinde öngörülen cezasının miktarı ve üst sınırına göre tabi olduğu aynı kanun’un 66/1-e ve 67/4. maddelerinde öngörülen dava zamanaşımının, suçun işlendiği 11.09.2006 tarihinden temyiz inceleme tarihine kadar gerçekleştiği anlaşılmış ve sanık müdafiinin temyiz nedenleri bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan sair yönleri incelenmeyen hükmün 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nin 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, ancak yeniden yargılama yapılmasını gerektirmeyen bu hususta aynı Kanun’un 322. maddesinde öngörülen yetkiye dayanılarak karar verilmesi mümkün olduğundan sanık hakkında açılan kamu davasının gerçekleşen zamanaşımı nedeniyle 5271 sayılı CMK’nin 223/8. maddeleri uyarınca DÜŞMESİNE, 07.03.2019 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
Sıkça Sorulan Sorular
Suça Azmettirme Nedir?
Bir kişi suç işleme niyetinde olmadığı halde başka bir kimse tarafından suç işleme yönünde teşvik edildiğinde suça azmettirme oluşur. Fail, başkasının tesiri altında suç işleme kararı aldığında azmettirmeden söz edilebilir.
Suça Azmettirme Cezası Nedir?
Suça azmettirme cezası işlenmiş olan suç ne ise ona göre belirlenmektedir. Azmettirme suçunda ; altsoy, üstsoy ye da çocuktan kaynaklanan nüfuz kullanılırsa verilen cezada artışa gidilir. Yarı orandan 1/3’e kadar değişen miktarlarda ceza artışı bu tür bir durumda uygulanır.
Suça Azmettirme Türleri Nelerdir?
Suça azmettirme türleri; basit azmettirme, zincirleme azmettirme, dolaylı azmettirme, müşterek azmettirme, yardım etmeye azmettirme ve üstsoy-altsoy-çocuğun nüfuzundan yararlanarak azmettirmedir.
