Kamu barışını tehlikeye sokan suçlar arasında halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu da yer alır. 5237 sayılı yürürlükteki Türk Ceza Kanunu’nun 216’ncı maddesi, bu suça yönelik yaptırımların yer aldığı kanun maddesidir. Suç nitelikli hali ile işlendiğinde ise Türk Ceza Kanunu’nun 218’inci maddesinde yer alan yasal düzenlemeye bakılır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uyarınca kamu barışına karşı suçlar kapsamında halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu için öngörülen cezalar suçun basit ya da nitelikli haline göre değişmektedir. Günümüzde dijital teknolojilerin yaşamın her alanında kullanılıyor olması haberleşme ve iletişimde zaman ve mekân kavramını ortadan kaldırmaktadır.
Kullanıcılar dilediği yerden ve istedikleri zaman diliminde internet aracılığı ile her tür görüşlerini paylaşabilmektedir. Sosyal medya platformlarını etkin olarak kullanan bireylerin yazılı ve görsel içerikler paylaşmak sureti ile toplumu fiilen harekete geçirebilme gücü bulunmaktadır. Bazı suç tiplerinin düzenlenmesi bu sebeplere dayandırılırken halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu da bunlar arasındadır.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu işlenirken failin halkı tahrik amacı gütmesi gerekir. Suça yönelik yargılamada tahrik eden failin, halkı kin ve düşmanlığa sevk etme amacına sahip olup olmadığına bakılır. Şimdi, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçuna ilişkin merak konusu hususları mercek altına alalım.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Nedir?
İnsanlar bir arada yaşarken farklı dil, din, ırk, mezhep, cinsiyet veya inançlara sahip olur. Bu ve benzeri farklılıklar nedeni ile ayrımcılığa uğrayan toplumun bir kesimi diğer kesimine karşı tahrik veya aşağılanmaya maruz kaldığında kamu barışı bozulur. Hakaret ve ayrımcı söylemler kamu barışının tehlikeye düşmesinde önemli bir güce sahiptir.
Söz konusu fiillerin oluşması durumunda kamu barışının yeniden tesisi için kanun gücüne ihtiyaç duyulur. Hukuk kurallarının varlığı toplumsal yaşamın belirli bir nizam içinde sürdürülmesi için de gereklidir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu basit hali ile işlenebileceği gibi nitelikli olarak da işlenebilir. TCK 216 ve TCK 218 suçun basit ve nitelikli olarak işlenmesi durumunda başvurulan kanun maddeleridir.
Suç nitelikli olarak işlendiğinde verilen cezalar daha ağır olur. Kamu barışına yönelik suçlar arasında yer alan halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu TCK 216’da kendisine yer bulmaktadır. Bu kapsamda halkın bir kesimi din, dil, ırk, sosyal sınıf özellikleri bakımından farklılık taşıması halinde halkın diğer bir kesimi aleyhinde kamu güvenliğini tehlikeye düşürecek biçimde kin ve düşmanlık oluşacak yönde tahrik edildiğinde ceza verilir.
Bu yaptırım bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olabilir. Fail, halkın bir kesimini alenen olmak kaydı ile din, dil, ırk, mezhep farklılıkları sebebi ile aşağıladığında altı ay- bir yıl aralığında hapis cezası alabilir. Kamu barışının bozulması esas alınarak fail, halkın bir kesimini benimsediği dini değerler sebebi ile alenen aşağıladığı durumlarda ise verilen ceza altı ay- bir yıl aralığında hapis cezası olabilir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Şartları
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu somut bir tehlike suçu olarak TCK 216’da düzenlenmiştir. Tehlike suçları söz konusu olduğunda fiilin yönelmiş olduğu kanunun zarara uğrayıp uğramadığına bakılmamaktadır. Kanun zarara uğrama tehlikesi ile karşılaştıysa hareketin suça konu olay üzerindeki zarar doğurma tehlikesi araştırılır.
Failin gerçekleştirdiği eylem ve ortaya çıkan tehlikenin arasında oluşan nedensellik bağı da bu kapsamda önemli olur. Fail bir eylem gerçekleştirdiğinde ortaya bir sonuç çıkar. Bu sonuç bir tehlike doğurduğunda kanuna göre cezalandırılır. Cezalandırma sürecinde ise fiilin tehlike doğurup doğurmadığına bakılırken bir zarar doğurmuş olmasına bakılmaz.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu işlendiğinde kamu barışının tehlikeye düşmesi söz konusu olur. Somut bir tehlike suçu olarak görülen bu suçun yaptırımlarla engellenmeye çalışılmasındaki amaçlardan biri de nefret söylemlerini sınırlandırmak sureti ile toplum nizamını korumaktır.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunda halkın mezhep, sosyal sınıf, din, bölge bakımından farklı özelliklere sahip olan bir kesiminin diğer bir kesimi aleyhinde kin ve düşmanlığa alenen tahrik edilmesi kamu güvenliğini tehlikeye sokar. Kamu güvenliğinin tehlikeye düşmesi durumunda ise Türk Ceza Kanunu uyarınca bu fiil cezalandırılır.
Bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasının gerekli görüldüğü bu tür durumlarda kamu güvenliğinin tehlikeye düşmüş olması cezalandırma için yeterli bir nedendir. Halkın bir kesiminin alenen aşağılanması ve bu aşağılamanın din, ırk, mezhep, bölge farklılıklarından kaynaklanması durumunda ise verilecek ceza 6 ay- 1 yıl aralığında hapis cezası olur.
Halkın bir kesimi tarafından benimsenmiş olan dini değerler nedeni ile alenen aşağılanması ise ve fiil kamu barışını bozma yönünde elverişli ise 6 ay ila 1 yıl aralığında hapis cezası verilir. Oldukça ağır cezaların öngörüldüğü bu suça ilişkin cezai süreçte, ceza hukuku bakımından deneyimli ve yetkinlik sahibi bir İstanbul ceza avukatından yardım almak son derece yararlı olacaktır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Unsurları
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu unsurları arasında çeşitli kavramlar yer alır. Bu kavramlar; din, ırk, sosyal sınıf, halk, bölge, tahrik, mezhep, kin ve düşmanlık olarak sıralanır. Kamu barışı suçla korunan hukuksal değeri ifade etmektedir. Hukuksal değerlerin bir özelliği de ceza hukuku aracılığı ile korunmaya çalışılması ve soyut nitelikte olmasıdır.
Bir suçun işlenmesi ve suçun konusunun zarara uğratılması dikkate alındığında tehlike suçları ve zarar suçları şeklinde bir ayırımdan söz etmek gerekir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu kapsamında tahrik ortaya çıktığında yakın ve açık bir tehlikenin olması gerekir. Bu tür suçlarda tahrik nedeni ile kamu güvenliğinin gerçekten bozulmuş olmasına bakılmaz. Önemli olan tahrikin yakın ve açık bir tehlikeye yol açmasıdır.
Bu suç bir zarar suçu değil tehlike suçudur. Tehlike suçlarının bir özelliği de failin bu suç nedeni ile cezalandırılabilmesi için zararın gerçekleşmesi aranmamasıdır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu somut tehlike suçu olarak nitelendirilmektedir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu maddi unsurları arasında fiil, fail ve mağdur bulunur.
TCK 218 uyarınca suç basın ve yayın yolu ile işlendiğinde nitelikli hale geleceğinden verilecek cezada da artışa gidilmektedir. Kişinin kutsal varlıklara bağlılığı ve inancı din kavramını ifade eder. Dinlerin kendisine mensup olan kişiler arasında manevi bir birlik oluşturma gücü bulunur. Aynı dine mensup olanlar arasında kin ve düşmanlık yaratılamaz.
Bunun yanı sıra mezhep farklılıkları sebebi ile de kin ve düşmanlığın tahrik edilmesi suç olarak kabul edilir. Genetik açıdan şartlandırılmış olan ve kuşaktan kuşağa aktarılan beden karakterlerinin tümü ırkı tanımlar. Toplumun bir kesiminin diğer kesimine karşı ırksal özellikleri nedeni ile tahrik edilmesi veya aşağılanması suçtur.
Toplumda yeri ve özelliği ile varlık bulan çeşitli gruplar sosyal sınıf olarak tanımlanır. Toplumun yapısında vücut bulan kendiliğinden oluşmuş ve kendi içinde organize olmamasına rağmen devamlılığı bulunan büyük insan toplulukları da sosyal sınıf olarak kabul edilir. Halk kavramı ise ortak duygu ve manevi değerler ile çıkar ve ideolojileri etrafında birleşen kişileri tanımlar.
Bölgeden kasıt idari ve ekonomik birlik şartlarına göre belirlenmiş olan toprak parçasıdır. Bunun yanı sıra iklim koşulları ve toprağa göre belirlenmiş olan toprak parçası da bölge olarak kabul edilir. Başkalarını belirli bir yönde harekete geçirme amacı güden açık psikolojik baskı içeren eylemler tahrik olarak adlandırılır. Dinlere mensup insanlar arasında ortaya çıkan anlayış farklılıkları mezhepleri meydana getirir.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu unsurlarından biri de mezheptir. Kin kavramı bir şeye veya bir kimseye karşı hissedilen ve öç alma duygusu ile ortaya çıkan şiddetli düşmanlığı ifade eder. Düşmanlık; husumete sebep olan konuya yönelik tasarlayarak zarar verme amacı güden eylemlerdir. Şimdi, bahse konu suç için öngörülen cezaları inceleyelim.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Cezası
Kamu barışının sağlanabilmesi için kanun yolu ile çeşitli suçlara karşı yaptırımlar uygulanır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu da kamu barışını tehlikeye sokabilen suçlar arasında yer alır. Bu suç işlendiğinde basit ya da nitelikli halleri dikkate alınarak ceza verilir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu taksirle işlenebilen bir suç değildir.
Söze konu suçlar doğrudan ya da olası kasıtla işlenebilen kasti suçlar arasında kabul edilmektedir. Fail suçu işlerken kasıtla hareket etmiş olmalı ve bu fiili aleni bir şekilde gerçekleştirmelidir. Tahrik kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlike ortaya çıkardığında suç olarak değerlendirilir. Aşağılanma fiili kamu barışını bozmaya yönelik olduğunda somut bir tehlike olarak görülür.
Failin kastı bu hususları kapsadığında cezalandırılır. Suçun basit hali ile işlendiği durumlarda verilen cezalar 1-3 yıl aralığında hapis cezası olur. Halkın bir kesiminin aşağılanması ve dini değerlerin aşağılanması durumunda ise 6 ay-1 yıl aralığında hapis cezası uygulanabilir. Oldukça ağır cezaların düzenlendiği TCK 216 suçunda avukat yardımına başvurmak en sağlıklı yaklaşım olacaktır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Görevli Mahkeme
Asliye Ceza Mahkemeleri halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu işlendiğinde görevli mahkeme olarak hizmet verir. Bu suç uzlaşma kapsamında yer almayan suçlar arasındadır. İfade özgürlüğü sınırsız olmasına rağmen meşru amaçlar doğrultusunda sınırlandırılabilmektedir. İfade özgürlüğünün sınırlandırılması kamu barışının tehlikeye düştüğü durumlarda söz konusu olur.
Kanun bu konuda koşullara bağlı olarak ne tür cezalar verileceği yönündeki kararları içermektedir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçunda tahrik kamu güvenliği yönünde açık ve yakın bir tehlike oluşturduğunda cezalandırılır. Zarar suçları arasında yer alan halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçunda zararın gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmamaktadır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu HAGB, Erteleme, Adli Para Cezası
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması olarak da bilinen HAGB kararlarının uygulanabildiği suçlar kapsamında yer alır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu ile yargılanan sanık için verilecek ceza 2 yıl ve altında ise HAGB kararı verilebilir. HAGB bir ceza muhakemesi kurumudur.
Bu muhakeme kurumu sanıkla ilgili olarak verilen cezanın iki yıl ve daha az süreli hapis cezası olması durumunda devreye girmektedir. İfade edilen uygulama ile mahkûmiyet hükmünün açıklanması engellenmemektedir. Bunun yanı sıra hüküm sanık hakkında hukuki bir sonuç doğurmamaktadır. HAGB kararının verilebilmesi için bazı koşulların sağlanmış olup olmadığına bakılır.
Bu kapsamda ise sanıkla ilgili olarak kasıtlı bir suça istinaden önceden verilmiş bir mahkûmiyet hükmü olmaması gerekir. Ayrıca sanığın yeni bir suç işleyeceği yönünde kanaat oluşturmaması da icap etmektedir. Sanık, HAGB uygulanacağı zaman ortaya çıkan zararı gidermeyi kabul etmiş olmalıdır. Bunun yanı sıra sanığın HAGB uygulamasını kabulü de gerekir.
Erteleme olarak adlandırılan uygulama mahkemece belirlenmiş cezanın cezaevinde infazından şartlı olarak vaz geçilmesi şeklinde açıklanabilir. Koşulların gerçekleşmesi halinde erteleme kararı da bu tür suçlar için uygulanabilmektedir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçuna istinaden sanık hakkında öngörülen ceza 2 yıl ve altında olduğunda erteleme kararı verilebilir.
Adli para cezası, işlenmiş bir suça istinaden tek başına ya da hapis cezası ile uygulanabilir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu için verilecek ceza 1 yıl ve altında hapis cezası ise adli para cezasına çevrilebilmesi mümkündür. Şimdi, makaleye konu suça ilişkin yasal süreleri, zamanaşımı hususunu mercek altına alalım.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Zamanaşımı
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu re ’sen soruşturulan suçlardan biridir. Bu suç şikâyete tabi değildir. Bu suç işlendiğinde uyulması gereken bir şikâyet süresi de bulunmaz. Şikâyetten vaz geçilmesi ceza davasının düşmesi sonucunu doğurmamaktadır. Dava zamanaşımı süresi aşılmadığı sürece halkı kin ve düşmanlığa tahrik ve aşağılama suçu nedeni ile soruşturma açılabilir.
Suçun işlenmesinin ardından belirli bir süre geçmiş olmasına rağmen dava açılmazsa ya da dava açıldığı halde kanuni süresi içinde sonuçlandırılmazsa ceza davasının düşmesi dava zamanaşımı olarak adlandırılmaktadır. Bu suça yönelik dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Zamanaşımı süresinin aşılması durumunda soruşturma yapılması imkânı ortadan kalkmaktadır.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu uzlaşma kapsamında yer almayan suçlardan biridir. Özetle, suça ilişkin soruşturma, kovuşturma ve kanun yolları süreçlerinde uzman bir avukattan müdafilik ve danışmanlık hizmet alınması, telafisi güç kayıpların yaşanmaması adına son derece değerli ve önemli bir yaklaşım olacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Ne Demek?
Kamu barışının bozulmasına yol açan suçlardan biri de halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçudur. Toplumun farklı din, ırk, mezhep, cinsiyet ya da inançlara sahip kesiminin diğer kesimine karşı ayrımcı söylemler vasıtası ile tahrik edilmesidir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu Şikâyete Tabi mi?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu şikâyete tabi suçlar arasında değildir. Bu sebeple de re ‘sen soruşturulan suçlar kategorisinde yer alır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunun Cezası Nedir?
Suç basit hali ile işlenirse 1-3 yıl aralığında hapis cezası verilir. Halkın bir kesiminin ve dini değerlerin aşağılandığı durumunda ise 6 ay-1 yıl aralığında hapis cezası uygulanabilir. Suç nitelikli olarak işlendiğinde verilen cezada artış olur.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu Şikâyet Süresi Nedir?
Savcılık tarafından re ‘sen soruşturulan halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu için şikâyet süresi bulunmamaktadır. Bu suç şikâyete tabi suçlardan değildir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu Uzlaşmaya Tabi mi?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu uzlaşma kapsamında olmayan bir suçtur. Uzlaşma, suç isnadı altında olan kişi ile suçun mağduru arasında uzlaştırıcı aracılığı ile kurulan anlaşmadır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu Görevli Mahkeme Hangisidir?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu nedeni ile başvurulması gereken mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunda HAGB uygulanabilir mi ?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu yargılaması sırasında koşullar sağlandığında HAGB uygulanabilmektedir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunda Erteleme Kararı Koşulları Nedir?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçuna istinaden verilecek ceza iki yıl ve altında olduğunda cezanın ertelenebilmesi söz konusu olur.