Çalışma hayatının getirdiği faktörlerden bir tanesi olan ücretli ya da ücretsiz izin, özellikle pandemi ile beraber çok tartışılan konular olmaya başladı. Pandemi sonrasında işyerlerinin hacimleri küçüldüğünden dolayı çalışanlarına maaş ödemek istememeleri, ücretsiz izne çıkarılan çalışanların sayısını da bir hayli artırdı. Tabi ki bu yalnızca işveren boyutlu da değil. Çeşitli sebeplerden ötürü çalışanların da ücretsiz izin talepleri olabilir. Peki, ücretsiz izin nedir? Şartları nelerdir? Bu ve benzeri konulardan içeriğimizde bahsedeceğiz.
Ücretsiz İzin Nedir?
Bir süreliğine, işveren ile çalışan arasındaki iş sözleşmesinin durdurulması ve bu süre içerisinde işverenin maaş ödememesi, çalışanın da hiçbir şekilde maaş talep etmemesi, ücretsiz izin olarak adlandırılmaktadır. Ücretsiz iznin aşağıdaki iki şekilde uygulanabildiği bilinmektedir:
- Çalışan, evlilik, cenaze ve hamilelik gibi çeşitli sebeplerden dolayı ücretsiz izne ayrılmak isteyebilir. Bu izin, Kanundan Doğan Ücretsiz İzin olarak adlandırılmaktadır.
- Tarafların Anlaşması Çerçevesinde Ücretsiz İzin ise, belirli bir süresi olmayan, sonrasında işe geri dönüleceği bilinen bir izin türüdür. Kanunda bu tür bir düzenleme bulunmazken, bu tür izinler değişiklik gösterebilir.
Ücretsiz izin süresince, işveren çalışana herhangi bir maaş ödemez, ancak işverenin çalışanının haklarını gözetme, çalışanın da işverenine olan sadakat sorumluluğu devam eder. Peki, hangi şartlarda ücretsiz izin alınabilir?
Ücretsiz İzin Şartları Nelerdir?
İşverenin çalışanını işten çıkarması belirli şartlar sağlanırsa geçerlidir ve bu şartların dışında bir durum oluşursa, idari para cezası uygulanabilmektedir. Ayrıca işveren çalışanını işten çıkaracaksa, bunu çalışanına yazılı olarak bildirmesi zorunludur. Çalışan da 6 gün içerisinde ücretsiz izni kabul ettiğini yine yazılı şekilde beyan etmelidir. Eğer 6 gün içerisinde çalışan ücretsiz izni kabul ettiğini yazılı bir şekilde bildirmezse, o halde bu izni kabul etmediğini söylemiş olur. Peki, işveren nelere dikkat ederek ücretsiz izin vermelidir?
- Ücretsiz olarak verilen izin, ücretli olarak verilen yıllık izne karşılık gösterilemez.
- Yıllık iznin şehir dışında geçirilecek olması durumunda, çalışan bunu kanıtlarsa, gidiş dönüş süresi işverenden ücretsiz izin olarak verilebilir.
- Hamilelik durumunda, ilk çocuğun doğumundan sonra 60 gün, ikinci çocuğun doğumundan sonra 120 gün, üçüncü çocuğun doğumundan sonra da 180 gün ücretsiz izin verilebilir. Çocuk engelli ise, bu izin süresi 360 güne kadar çıkarılabilmektedir. Aynı zamanda farklı durumlarda çeşitli değişiklikler de yapılabilmektedir.
- Doğumdan önceki ve doğumdan sonraki 8 hafta boyunca çalışana ücretsiz izin verilir. Bununla beraber çalışan doğum iznini tamamladıktan sonra 6 aya kadar ücretsiz izin talep edebilir. Bu süreç içerisinde çalışanın herhangi bir ücret talep etmesi mümkün değildir.
- Kanunda gerekli şartlar sağlanırsa verilebilecek olan ücretsiz izinler, işveren tarafından verilmiyorsa, o halde işverene idari para cezası uygulanır.
Ücretsiz izin şartları yukarıdaki temel değerler çerçevesinde düzenlenmiştir. Bu çerçevede çalışan ücretsiz izin talep edebilir, işveren de bu izni vermek durumundadır. Pandemide ise çeşitli şartlar ortaya çıkmıştır. İş Hukuku kategorisini de inceleyebilirsiniz.
Pandemi Ücretsiz İzin Şartları Nelerdir?
Türkiye’de 2020 yılının Mart ayından itibaren var olan pandemi, hemen hemen her sektörü etkiledi ve işverenler bu süreçte büyük zararlar gördü. Bu nedenle de çalışanlarını çeşitli sebeplerden dolayı ücretsiz izne çıkarmak istedi. Peki, pandemi döneminde ücretsiz izin ile ilgili hangi hususlar ön plana çıktı?
- Pandemi döneminde işten çıkarma yasaklanmış ve işverenlere ücretsiz izin verme hakkı gelmişti. Süresiz ya da tamamen ücretsiz izne ayrılma gibi bir düzenleme oluştu.
- Yapılan düzenlemeye göre 30.06.2021 tarihine kadar ücretsiz izinlerde çalışanlara 1170 TL ücretsiz izin ödeneğinin ödenmesi kararlaştırıldı. Pandeminin seyrine göre değişikliklerin olacağı da kaydedildi.
- İşveren yazılı bir şekilde çalışanı ücretsiz izne ayırmak istediğini belirtmesi gerekirken, yine yazılı bir şekilde çalışandan cevabın gelmesi zorunludur. Eğer cevap gelmezse, işveren diretebilir.
- Çalışan kabul etmediği halde işveren çalışanın işine devam etmesini engelliyorsa, bu durumda çalışanın tüm haklarını kullanma imkanı doğacaktır.
Yukarıdaki değişiklikler, pandemi ile beraber ortaya çıktı ve bu sebeple çalışanlar ile işverenlerin bunlara uyma zorunluluğu oluştu.
Ücretsiz İzinde Tazminat Hakkı Var Mıdır?
İşverenin, çalışanı ücretsiz izne ayırabilmesi için belirli şartların sağlanmasının ötesinde, çalışanın da bunu kabul etmesi gerekir. Eğer çalışan ücretsiz izne ayrılması talebini yazılı olarak kabul ettiğini bildirmediği takdirde, bu talebi kabul etmediğini söylemiş olacaktır. Bunun süresi ise kanunda 6 gün olarak belirlenmiştir. Çalışan kabul etmediği halde, işyerine girişi engelleniyor ve çalışmasına fırsat verilmiyorsa, o halde çalışanın işten ayrılma ve bu süreçte tüm haklarını elde etme hakkı bulunmaktadır.
Ücretsiz izin konusu, işveren ile çalışan arasında önemli bir hukuki süreç olarak dikkat çekmekte, kanunda işveren ile çalışana bu kapsamda çeşitli haklar verilmektedir. Biz de “Ücretsiz İzin Şartları Nelerdir?” isimli içeriğimizde size bu hususlardan bahsetmeye çalıştık. Ayrıca bu konularda detaylı bilgi almak isterseniz, İletişim sayfası üzerinden avukatlarla iletişime geçebilirsiniz.
