Sosyal medya günümüzde hemen hemen herkesin kullandığı bir mecradır. Bu platformlarda yer alan kullanıcıların dolandırıcılık faaliyetlerine maruz kalması ise sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Facebook, Instagram ya da farklı bir mecrada yer alan kullanıcılar sahte hesaplar üzerinden kandırılarak dolandırılabilmektedir.
Dolandırıcıların izlediği yollardan biri bu mecralarda sahte hesap açmak ve diğer kullanıcılara bu sahte hesaplar üzerinden bildirim göndermektir. Sahte link gönderimi ya da kişilerin kendisini polis, asker ve başka unvanlar altında tanıtması da dolandırıcılığa yönelenlerin başvurdukları yöntemler arasındadır.
Bunun yanı sıra sosyal medya platformları üzerinden ürün ve hizmet satışları da yapılabilmektedir. Kişisel hesaplardan ya da firma adına açılmış gibi gösterilen hesaplardan kullanıcılara ürün ve hizmet reklamı yapılarak tüketiciler olmayan bir ürün ya da hizmeti almaya yönlendirilebilmektedir.
Olmayan ürün ve hizmetlere ek olarak bunlar gerçekte var olsa bile reklamı yapılanla aynı olmayabilmektedir. Bu durumda kalan tüketici de bedelini ödemesine rağmen ya ürün ve hizmete sahip olamamakta ya da kusurlu olarak bunu almaktadır. Sahte hesap sahipleri de parayı aldıktan sonra bu hesapları kapatarak ortadan kaybolmaktadır.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Nedir?
Sosyal medya kanallarının kullanılabilmesi için internete ihtiyaç bulunur. Dolayısıyla dolandırıcılık yapmak isteyenler internet dolandırıcılığı yollarını kullanmak sureti ile bu işlemleri gerçekleştirmektedir. Mağdur hileli hareketlerle kandırıldıktan sonra zarara uğratılırken bilişim sistemi burada araç olarak kullanılmaktadır. Instagram bir sosyal medya mecrasıdır ve günümüzde milyonlarca kullanıcının uzun süre bu platformlarda yer aldığı görülmektedir.
İnternet dolandırıcılığı kapsamında yer alan sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı malvarlığına karşı işlenen suçlar uyarınca değerlendirilir. Hileli davranışlar sergileyerek bir kimse aldatıldığında ve zarara uğratıldığında dolandırıcılık suçu ortaya çıkar.
Bu suçta menfaat elde eden kişi dolandırıcılık yapan olabileceği gibi dolandırıcılığı yapan kişi bunu başkası adına da gerçekleştirebilir. Bu durumda verilen ceza 1-5 yıl aralığında hapis ve 5000 gün adli para cezası olur. Dolandırıcılık suçu nitelikli olarak işlendiği takdirde de verilecek cezada artışa gidilmektedir. Suçu nitelikli hale getiren birtakım unsurların tespit edilmesi durumunda verilen ceza artar.
Sosyal medya kanalları ve Instagram dolandırıcılık için kullanıldığında sahte alışveriş hesapları şeklinde suçun işlendiği görülmektedir. Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanıldığı bu dolandırıcılık tipinde nitelikli unsurların varlığı da dikkat çeker.
Dolandırıcılık suçu işlenirken bilişim sistemleri aracılığı ile bu suçun işlenmesi suçu nitelikli hale getirmektedir. Bu sebeple de nitelikli olarak işlenecek bir internet dolandırıcılığı suçu için öngörülen cezalar da dolandırıcılık suçuna kıyasla daha fazladır. Bu tür davalar ceza davası kapsamında yer alır.
Instagram ve Sosyal Medya Dolandırıcılığı Nasıl İşlenir?
Instagram ve sosyal medya dolandırıcılığında sahte alışveriş hesapları açılması yöntemlerden biridir. Bu hesaplarda photoshop yapılmış ürünler gerçekte olduklarından farklı şekillerde tüketicilere sunulur. Kullanıcının güvenini kazanmak için sahte ürün yorumları da ürün tanıtımında kullanılabilir.
Dolandırıcılık yapılırken reklam verme ve kullanıcıların önüne sahte ürünleri düşürme yöntemleri de kullanılmaktadır. Bu tür uygulamalarda ürün satışı dijital ortamda yapıldığından ürüne ait bedel ödendikten sonra sahte hesaplar kapatılmakta ve alıcı mağduriyeti ortaya çıkmaktadır.
Instagram ya da sosyal medya hesaplarından herhangi biri kullanılarak kişiler duygu sömürüsü yapmak sureti ile de dolandırıcılık yapabilmektedir. Bu durumda ise karşıdaki kişiden para talebi ortaya çıkar. Sosyal bir paylaşım sitesi olan Instagramda kadınların erkek kullanıcıları kandırma ve dolandırma amacı ile de hareket etmesi mümkün olmaktadır.
Sistematik olarak para talebi ya da paranın alınmasının ardından sahte hesabın kapatılması şeklinde ilerleyen bu süreçte de kişilerin mağduriyet yaşaması kaçınılmaz olmaktadır. Ayrıca iddia dolandırıcıları da sosyal medya hesapları üzerinden dolandırıcılık suçu işleyebilir.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu ve Davası
Sosyal medyanın güncel yaşam içinde sıklıkla kullanılması dolandırıcılık suçunun bu mecralarda yapılmasına da olanak tanır. Birçok platform üzerinden sahte hesaplar açılarak yapılabilen bu dolandırıcılık işlemlerinde sahte link gönderimi, duygu sömürüsü yöntemi ya da kişinin kandırılarak menfaat edilmesi şeklinde olaylar gelişebilir.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı suçuna yönelik olarak Türk Ceza Kanunu dolandırıcılık suçuna göre hareket eder. Dolandırıcılık suçu söz konusu olduğunda ise ceza davası açılması gerekir.
Ceza davalarına taraf olanlardan biri de Cumhuriyet savcısıdır. Savcılık makamı olayı haber aldığında ya da şikâyetin ardından soruşturma başlatır. İddianame hazırlayarak mahkemeye sunar ve kamu davası açılır. Ceza davalarında suç şikâyete tabi olmadığında savcılık dava sonuçlanana kadar iddia makamı olarak görev alır.
Savcılık makamı devletin temsilcisi olarak kamuyu korumakla görevlendirilir. Şikâyete tabi olmayan suçlarda şikâyetten vaz geçilse bile kamu davası düşmez. Devlet bu davayı kamu adına savcılık makamı vasıtası ile takip eder.
Instagram dolandırıcılığı suçunda da mağdurun suç işlendiğini öğrendiği anda savcılığa haber vermesi gerekir. Kolluk kuvvetlerine de başvuru yapabilen mağdur bir dilekçe ile bu müracaatı gerçekleştirmelidir. İnternet kanalı kullanılarak EGM resmî web adresinden de suç duyurusu yapılabilir.
Türk Ceza Kanunu 158/f bilişim sistemleri kullanılarak işlenen dolandırıcılık suçunu nitelikli suçlar kapsamında saymaktadır. Bilişim sistemlerinin suç işlenirken kolaylık yaratması sebebi ile de bu suç nitelikli olarak işlenir. Bu suç için öngörülen zamanaşımı süresi ise 15 yıldır. Bu suçta uzlaşma prosedürleri uygulanmamaktadır. Davanın görüleceği mahkeme ise Ağır Ceza Mahkemesi’dir.
Sosyal medya dolandırıcılığı için TCK 158/1-f maddesi uyarınca 4-10 yıl aralığında hapis cezası verilebilmektedir. Para cezasına hükmedileceği zaman da suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olmamak koşulu ile bir miktar belirlenir.
İnternet üzerinden bilişim yolu kullanılmak sureti ile nitelikli dolandırıcılık suçu işlendiğinde olağan dava zamanaşımı süresi 15 yıl olurken Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu için de bu süreye göre hareket edilmesi gerekir.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu işleyen sanık ya da sanıklar hakkında uzlaştırma prosedürlerinden yararlanılamamaktadır. Bu suça istinaden savcılık soruşturma başlattığında ve suç işlendiği yönünde yeterli şüphe oluşturacak delil varsa iddianame hazırlar ve dava açar. Ceza davası kapsamında olan Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu için uzlaşmadan yararlanılması mümkün değildir.
HAGB kararı bu suça yönelik olarak alınabilen bir karardır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için koşulların varlığına bakılır. Bu durumda ise zararın tazmin edilmiş olması gerekir. Etkin pişmanlık hükümlerinin uygulandığı hallerde HAGB kararı verilebilmektedir.
Bu suç için verilecek ceza 1 yıl ve altında olursa adli para cezasına çevrilebilmesi mümkündür. Verilecek ceza 2 yıl ve daha az süreli hapis cezası olduğunda ise ceza ertelemesi kurumundan yararlanılabilir. Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu genel yargılama usulüne göre görülmektedir.
Bilişim sistemleri kullanıldığında işlenebilen internet dolandırıcılığı suçu için verilebilecek örnekler aşağıdaki gibidir:
- İlan ve reklam verme yoluyla dolandırıcılık,
- Onay kodu gönderilerek yapılan dolandırıcılık,
- Hacklenen veya sahte olarak oluşturulan hesaplar üzerinden mesaj gönderilmesi,
- Bankacı, kamu görevlisi ya da sigortacı olarak kendisini tanıtan kişilerce yapılan dolandırıcılık,
- Bahis suçları.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu İspatı
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu İspatı yapılacağı zaman kimliği belirli olan hesapların bulunması kolay olur. Kimliği belli olmayan hesaplar içinse bir takım teknik çalışmalara gerek duyulmaktadır.
Bu tür bir araştırmada failin IP adresi tespit edildikten sonra failin gerçek adresine erişim sağlamak mümkün olur. Bunun yanı sıra sosyal medya hesaplarının bulunduğu mecralarda şirketlerin kullanıcı IP adreslerini paylaşmaması nedeni ile kimlik tespitinin bazı verilerle yapılması söz konusudur.
Failin kim olduğunun tespit edilemediği bazı hallerde ise şüpheliye ait cihazlara el konularak bunlar üzerinde inceleme yapılması gerekli olabilmektedir. Bilirkişi incelemesi bu süreçte yararlanılan yöntemlerden biridir.
Suçun ispatı failin cezalandırılabilmesi ve bu sayede mağdurun zararının giderilebilmesi adına son derece önemlidir. Dolayısıyla gerek ispat araçlarının efektif bir biçimde kullanılması gerekse sürecin titizlikle takip edilmesi adına yetkin ve deneyimli bir ceza avukatından yardım alınması yararlı olacaktır.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Dava Dilekçesi
Sosyal medya ve Instagram dolandırıcılığı suçuna ilişkin dava dilekçesi örneği:
… CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA
YAKINAN :
T.C. KİMLİK NUMARASI :
ADRES :
VEKİLİ :
ADRES :
ŞÜPHELİ :
SUÇ : Dolandırıcılık suçuna dairdir.
SUÇ TARİHİ : …/…/…
AÇIKLAMALAR :
1-)
2-)
3-)
4-)
HUKUKİ NEDENLER : 5237 Sayılı Yürürlükteki Türk Ceza Kanunu m. 157, 158 ve ilgili mevzuat.
TALEP NETİCESİ : Yukarıda arz ve izah olunan sebepler dolayısıyla, müvekkilimizi dolandıran şahsın cezalandırılması için gerekli soruşturmanın yapılarak hakkında kamu davası açılmasını, müvekkilimiz adına saygıyla talep ederiz. …/ …/ …
Yakınan Vekili
Av.
EKLER
1) Müvekkilimize ait nüfus kayıt örnekleri.
2) Müvekkilimize ait 05….. numaralı hattın konuşma kayıtları.
3) Müvekkilimizin ../../… tarihinde satmış olduğu araca ilişkin …. Trafik Sicil Müdürlüğü kayıtları.
4) Tanıkların isim ve adresleri ile tanıklık edecekleri konuları gösterir tanık listesi.
5) Bir adet onaylı vekaletname örneği.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Yargıtay Kararlar
Yargıtay 15. Ceza Dairesi’nin konu ile ilgili vermiş olduğu 07.05.2019 tarihli kararı şu şekildedir:
Dolandırıcılık suçundan, sanığın mahkumiyetine ilişkin hüküm, O yer Cumhuriyet savcısı ve sanık tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü;
Sanığın instagram adlı sosyal paylasım sitesinde verdiği ayakkabı satış ilanını gören katılanın sanık ile instagram ve whatsapp aracılığı ile irtibata geçerek alım satım konusunda anlaştıkları, ardından 260 TL paranın sanık tarafından çekildiği, sonrasında sanığın orjinal ürün göndermediği gibi ürünü iade de almadığı ve bu şekilde dolandırıcılık suçunu işlediği iddia ve kabul edilmesi karşısında, sanığın eyleminin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-f maddesi gereği “bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerektiği gözetilmeden yargılamaya devamla yazılı şekilde hüküm kurulması,
Bozmayı gerektirmiş, O yer Cumhuriyet savcısının ve sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan, hükmün bu nedenle, sair yönleri incelenmeksizin 5320 sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi uyarınca BOZULMASINA, aynı Kanunun 326/son maddesi uyarınca ceza miktarı bakımından kazanılmış haklarının saklı tutulmasına, 07/05/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin konu hakkında vermiş olduğu 30.09.2021 tarihli kararı şu şekildedir:
Başkasına ait banka veya kredi kartının izinsiz kullanılması suretiyle yarar sağlama suçundan meçhul şüpheli hakkında yapılan soruşturma esnasında, suç yeri itibarıyla dosyanın Söke Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine dair Antalya Cumhuriyet Başsavcılığının 15/07/2020 tarihli ve 2020/21651 soruşturma, 2020/3037 sayılı yetkisizlik kararını müteakip, bu kez suç yeri bakımından dosyanın Antalya Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine ilişkin Söke Cumhuriyet Başsavcılığınca verilen 30/09/2020 tarihli ve 2020/5607 soruşturma, 2020/398 sayılı yetkisizlik kararı üzerine, Antalya Cumhuriyet Başsavcılığının yetkili savcılık olarak belirlenmesine dair Aydın 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 07/10/2020 tarihli ve 2020/1891 Değişik iş sayılı Kararının;
Benzer bir olay sebebiyle Yargıtay 15. Ceza Dairesinin 04/11/2019 tarihli ve 2019/6236 esas, 2019/10639 karar sayılı ilâmında “….dolandırıcılık suçunun, iradesi fesada uğratılan kişinin yatırmış olduğu paranın fail tarafından çekildiği anda tamamlanacak olması nedeniyle suç yerinin de menfaatin temin edileceği yer olacağından hareketle….” şeklinde belirtildiği üzere, suç yerinin paranın çekildiği yer olacağı nazara alındığında, somut soruşturma dosyasına konu olayda, müştekinin instagram hesabı üzerinden … çekiliş ilanına tıklayarak açılan formu doldurması sonucu kredi kartından fastpay uygulaması aracılığıyla aktarılan 1.000,00 Türk lirasının … Sanayi ATM’sinden çekildiğinin tespit edilmesi karşısında, haksız menfaatin temin edildiği yerin Söke Cumhuriyet Başsavcılığının yargı çevresinde kaldığı gözetilmeden, yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediğinden bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesi uyarınca bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli 01/03/2021 gün ve 94660652-105-09-17167-2020-Kyb sayılı Kanun yararına bozmaya atfen Yargıtay C.Başsavcılığından tebliğname ile Daireye ihbar ve dava evrakı ile birlikte gönderilmekle gereği düşünüldü:
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 245. maddesinde düzenlenen başkasına ait banka veya kredi kartının izinsiz kullanılması suretiyle yarar sağlama suçunda soruşturma yapmaya yetkili C.Başsavcılığının, harcama işleminin yapıldığı veya menfaatin temin edildiği yer C.Başsavcılığı olduğu anlaşılmakla, kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname münderecatı yerinde görüldüğünden talebin kabulü ile Aydın 1. Ağır Ceza Mahkemesince verilen 07/10/2020 tarihli ve 2020/1891 Değişik iş sayılı Kararın CMK’nin 309. maddesi uyarınca BOZULMASINA, bozma sebebine nazaran müteakip işlemlerin mercince yapılmasına, dosyanın mahalline gönderilmesi için Yargıtay C.Başsavcılığına TEVDİNE 30/09/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
Sıkça Sorulan Sorular
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Nedir?
Malvarlığına karşı işlenen suçlar kapsamında yer alan Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu, internet dolandırıcılığı suç türlerinden biridir. İnternet kullanılarak çeşitli mecralar üzerinden dolandırıcılık yapılabildiğinden bu suç için de aynı durum geçerlidir.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Hangi Mahkemeye Başvurulur?
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülür. Dolandırıcılık suçlarında suçun nitelikli hale gelmesi verilen cezalarda artışa yol açarken bu suçta ceza davası açılır. Suçu nitelikli hale getiren ise bilişim sistemlerinin kullanılıyor olmasıdır.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Zamanaşımı Süresi Nedir?
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçunda zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu suç nitelikli dolandırıcılık kapsamında yer alması sebebi ile 15 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.
Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu Nasıl İşlenir?
Bilişim sistemleri kullanılarak işlenebilen Sosyal Medya ve Instagram Dolandırıcılığı Suçu, internet dolandırıcılığı suçu olarak kabul edilir. Sosyal medya hesapları üzerinden oluşturulan gerçek dışı hesaplarla işlenebilen bu suçta sahte link gönderimi, onay kodu gönderme, ilan ve reklam verme yolu ile kişiler kandırılabilmektedir.