Vergi işlemlerine yönelik sahte belge kullanmak sureti ile daha az vergi ödeme ya da vergi indirimi alma amacı güdülebilir. Bunun yanı sıra vergi iadesinden yararlanma, hiç vergi ödememe gibi nedenler de sahte fatura kullanımına yol açabilmektedir.
Vergi Usul Kanunu kapsamında yer alan Kaçakçılık Suçları sahte fatura kullanmaya yönelik düzenlemeleri de kapsar. Sahte belge kullananlar Vergi Usul Kanunu uyarınca 3-8 yıl aralığında hapis cezası alabilir.
Gerçek bir hukuki, ilişkiye dayanmayan faturalar için sahte belge muamelesi yapılır. Gerçek bir muamele ya da durum olmamasına rağmen varmış gibi hareket edilerek sahte belge düzenlenmesi sahte faturanın ortaya çıkmasını sağlar.
VUK 227 uyarınca belirtilmiş unsurları içermeyen belgeler sahte olarak kabul edilir. VUK 359 kapsamında belge kavramı açıklanır ve bu açıklama çerçevesinde fatura da ele alınmaktadır. Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu hükümleri kapsamında oluşturulan fakat hiçbir hukuki ilişki ile bağı olmayan faturalar sahte kabul edilir.
Faturada tamamen ya da kısmen sahtecilik yapılması birbirinden farklı kabul edilmez. Sahte fatura kullanan kişi bilerek gerçeği yansıtmayan bir faturayı vergilendirme işlemleri sırasında kullanır.
Bu suç işlenirken düzenlenen faturanın zorunlu unsurları içermesinin yanı sıra vergi işlemleri sırasında kullanılmak üzere hazırlanmış olması da gerekir. Sahte fatura düzenleyenler elde edilen gerçek karı gizleme amacı güder. Bu sayede vergi tahakkukunun düşük çıkması hedeflenir.
Sahte fatura suçunda düzenlenen faturayı kullanan kişinin bu belgeyi hazırlamış olması koşulu aranmaz. Sahte fatura herhangi bir vergi zıyaına da yol açmayabilir. Sahte faturanın kullanılmış olması suçun oluşumu için yeterli bir sebeptir.
Sahte fatura (Naylon Fatura) Suç Unsurları
Sahte fatura (Naylon Fatura) Suç Unsurları bakımından manevi unsur suçun kasten işlenebilir bir suç türü olmasıdır. Kasıt varsa suçun oluşmasında bu kasta bakılır. Faturayı kullanan kişi sahte fatura kullanma kastına yönelik bir eylem gerçekleştirmiş olmalıdır.
Fatura sahte olduğu bilindiği halde bile isteye kullanılmış olduğunda suçun manevi unsuru olan kasıt ortaya çıkmış demektir.
Suçun faili de suç unsurları arasında yer alırken sahte faturayı kullanan kişi faildir. Velayet ve vesayet altında olanlarla işleri kayyım tarafından yürütülen kişilere sahte fatura kullanma sebebi ile ceza verilememektedir.
Vasi, veli ya da kayyum gözetiminde olan kişiler için sahte fatura kullanma ithamı söz konusu ise bu kişilere karşı değil atama yolu ile görev yapan vasi, veli ya da kayyuma karşı dava açılır.
Tüzel kişiler de hürriyeti kısıtlayıcı ceza verilemeyenler arasındadır. Sahte fatura kullanımı sebebi ile yalnızca gerçek kişilere ceza verilebilir. Sahte fatura düzenleme fiili amirlerin ya da yöneticilerin direktifleri doğrultusunda düzenlendiğinde suça iştirak hükümleri uyarınca hareket edilmesi gerekir. Sahte fatura (naylon fatura) düzenlenmesi vergi kaçakçılığı suçlarından biridir.
Vergi Kaçakçılığı Suçu
Vergi suçları arasında yer alan vergi kaçakçılığı suçunda vergi kanunları uyarınca tutulan defter ve kayıtlar saklanma-ibraz mecburiyetinde olur. Bu defter ve kayıtlara ek olarak faturalar ve diğer belgeler için de aynı uygulama söz konusudur.
Yukarıda sayılan unsurlar hukuka aykırı şekilde düzenlendiğinde, tahrif edildiğinde ya da hukuka aykırı kullanıldığında vergi suçları oluşur. VUK 359 bu konuya ilişkin düzenlemeleri kapsar. VUK m. 359:
Madde 359 – (Değişik: 23/1/2008-5728/276 md.)
a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,
Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.(2)(3)
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.(3)
c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(3)
ç) (Ek:29/4/2021-7318/4 md.) Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(3) (4)
371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Bu maddede yazılı fiillerle verginin ziyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilir.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilir.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Y ukarıdaki fıkralarda belirtilen ceza indiriminden faydalanabilmek için vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şarttır.
(Ek fıkra:8/4/2022-7394/4 md.) Bu maddede düzenlenen suçların birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43 üncü maddesi uygulanır.
Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.
Vergi kaçakçılığı suçları arasında yer alan ve en sık kullanılan yöntem naylon fatura düzenleme olarak da bilinen sahte fatura düzenleme fiilidir. Bu tür suçlar Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca soruşturulup kovuşturulmaktadır.
Vergi Kaçakçılığı Suçu Uzlaşma ve Şikayet
Vergi kaçakçılığı suçu şikayete tabi bir suç değildir. Bu suç işlendiğine dair haber alındığında savcılık makamı kendiliğinden harekete geçer. Savcılık soruşturma başlatır ve yeterli suç şüphesi oluşturacak delil elde ederse de kamu davası açmak sureti ile dava sonuna kadar iddia makamı olarak görev alır.
Ceza davaları işlenen suçlarda kamunun zarar görmesi sebebi ile kamu davası niteliğine haiz olarak açılan davalardır. Bu davalar sırasında kamu adına devletin görevlendirdiği kurum savcılık makamı olurken devletin yetkili organı sıfatı ile savcılar iddia makamı olarak kamunun haklarını korur. Ceza davalarında şikayetten vaz geçilmesi dava düşme sebebi olmayacağından kamu davalarında yargılama yapılmaya devam edilir.
Vergi suçları için Asliye Ceza Mahkemesi görev yapar. Bu suç şikayete tabi olmadığı gibi dava zamanaşımı süresi açısından 8 yıllık dava zamanaşımı süresine uygun hareket edilir. Bu süre geçtikten sonra dava açma hakkı sonlanır.
Uzlaşma hükümleri ise şüpheli ya da sanık sıfatını taşıyanlarla mağdurun uzlaştırmacı aracılığı ile anlaşma sağlamaya çalışması sırasında uygulanır. Vergi kaçakçılığı suçu uzlaşma kapsamında yer almayan suçlar arasındadır.
Vergi kaçakçılığı suçları bakımından uzman ve tecrübeli bir ceza avukatından hukuk yardımı almak, gelecekte hak ve menfaat kayıpları yaşanmaması adına önemlidir.
Sahte Fatura Kullanma-Düzenleme Suçu VUK 359/b
Naylon fatura ya da sahte fatura olarak adlandırılan belgeler gerçek bir durumu yansıtmaz. Gerçekte hiçbir hukuki ilişki yoktur fakat belge düzenlenmiştir. Bu belgeler sahte olarak kabul edilir.
Sahte fatura düzenleyen kişinin çeşitli amaçları olabilir. Bu kapsamda aşağıdaki sebepler sayılabilmektedir:
- Haksız kazanç elde etmek,
- Az vergi ödemek,
- Hiç vergi ödememek.
Sahte fatura düzenlemek sureti ile vergi kaçırma işlemlerinde yoğunluk yaşanması sebebi ile kanun koyucunun bu yönde tedbir alması zorunlu olmuştur.
Vergi Usul Kanunu’na getirilen özel düzenlemeler ile bu suçun önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Sahte fatura suçu ile ilgili yargılama yapılacağı zaman dava dosyasında faturaların aslı ve onaylı örneklerinin yer alması gerekir. Bu suç bir veya daha fazla kişiyle iletişime geçmeyi gerekli kılar.
Sahte Fatura Kullanımı Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi
Sahte fatura kullanımı sebebi ile yargılanan sanığın koşulları sağlaması durumunda ceza indiriminden yararlanabildiği görülmektedir. Bu kapsamda aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekir:
- Tarh edilen verginin tamamı ödenmelidir,
- Tarh edilen verginin gecikme faizi ve gecikme zammın tamamı ödenmelidir,
- Kesilen cezaların yarısı ödenmelidir.
Soruşturma evresinde bu koşullar sağlandığında verilecek ceza yarı nispette azalır. Kovuşturma evresinde bu şartlar yerine getirildiği takdirde ise hüküm verilinceye kadar olan sürede verilecek ceza 1/3 oranında azaltılır.
Yukarıda bahsi geçen ceza indiriminden yararlanılabilmesi için;
- Vergi mahkemesinde dava açılmamış olmalı,
- Vergi mahkemesinde dava açılmış ise davadan feragat edilmiş olmalı,
- Kanun yollarına gidilmemiş olmalı,
- Kanun yollarına gidilmiş ise vaz geçilmiş olmalıdır.
Zincirleme Suç Hükümleri
Sahte fatura düzenleme sebebi ile sanık hakkında birden fazla takvim yılında veya vergileme döneminde aynı suçu işleme nedeniyle tek suç işlemiş gibi ceza verilir. Bu durumda da zincirleme suç hükümleri uyarınca ceza artışına gidilir. Sanığa bu tür bir durumda 1⁄4’ten 3⁄4’e kadar artan oranda ceza verilebilir.
Sanık aynı beyanname döneminde birden fazla sahte fatura düzenlemiş ise zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Vergi suçları incelemesi yöntemi ile sahte fatura düzenleme suçlarının araştırması yapılır. Bu yöntem önemli bir ispat aracıdır. Vergi incelemesini vergi müfettişleri yapar.
Vergi İncelemesi Nasıl Yapılır?
Vergi dairesinde ya da iş yerinde yapılabilen vergi incelemesi sırasında vergi müfettişi mükellefe belgelerin ibrazı yönünde tebligat gerçekleştirir. Vergi müfettişi gereklilik halinde mükellefe 15 gün süre tahsis edebilir.
Mükellef, vergi müfettişinin rahat çalışması için uygun ortamı sağlamak ve çalışmasını kolaylaştırmakla yükümlüdür. Vergi müfettişi inceleme sürecinde tüm gerçek ve tüzel kişilerden vergi mükellefi ile ilgili belge talebinde bulunabilir. İlgili kişilerin ifadesinden de faydalanabilir.
Şirket incelemelerinde şirketin tasfiye edilmiş olmasının incelemeye engeli yoktur. Vergi suçuna yönelik ceza davası açılacağı zaman vergi dairesi vergi tekniği raporu ve vergi suçu raporu doğrultusunda hareket eder. Bu raporlar olmadan da ceza davası açılamamaktadır.
Vergi Kaçakçılığı Suçu-Sahte Fatura Düzenleme, Kullanma Suçu Cezası
Vergi kaçakçılığı suçu işleyen kişi 18 aydan 5 yıla kadar hapis cezası alabilir. Bu suç çeşitli biçimlerde işlendiğinde verilecek cezalarda da değişiklik olur. Vergi kaçakçılığı suçunda 18 aydan 5 yıla kadar hapis cezası uygulanabilecek hukuka aykırı fiiller şunlar olabilir:
- Hesaplarda ve muhasebede hile yapmak,
- Yasal olmayan defterleri tutmak,
- Gerçek dışı kişiler için hesap açmak,
- Defterlerin yanı sıra belge ve kayıtları tahrif etmek,
- Yanıltıcı belge düzenleyip kullanmak,
- Vergi incelemesi sırasında defter ve belgeleri usulüne uygun olarak ibraz etmemek.
Vergi kaçakçılığı suçları için 3-8 yıl arasında hapis cezası verilebilecek hukuka aykırı fiiller ise aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Defter ve belgeleri yok etmek,
- Defterdeki sayfaları değiştirmek,
- Sahte belge düzenlemek (naylon fatura vb.).
Sahte Fatura Kullanma Yargıtay Kararları
Yargıtay 11. Ceza Dairesinin sahte fatura kullanma suçuna ilişkin vermiş olduğu 27.09.2021 tarihli kararı şu şekildedir:
Sanık … hakkında … ile birlikte işlediği 2007-2008 ve 2009 takvim yıllarında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından, … ile birlikte işlediği 2008 takvim yılında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından, … ile birlikte işlediği defter, kayıt ve belgeleri gizleme ile 2006, 2007 ve 2008 takvim yıllarında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından kamu davası açıldığı ve bu suçlardan hüküm kurulması, sanık … hakkında defter, kayıt ve belgeleri gizleme ile 2007, 2008 ve 2009 takvim yıllarında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından kamu davası açıldığı halde defter, kayıt ve belgeleri gizleme suçundan, 2007, 2008 ve 2009 takvim yıllarında sahte fatura kullanma suçlarından hükümler kurulması, sanık … hakkında 2008 takvim yılında sahte fatura kullanma suçundan kamu davası açılarak bu suçtan hüküm kurulması, sanık … hakkında 2008 takvim yılında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından kamu davası açıldığı halde 2007 ve 2008 takvim yıllarında sahte fatura kullanma suçlarından hükümler kurulması, sanık … hakkında defter ve belgeleri gizleme ve 2005-2006-2007ve 2008 takvim yıllarında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından kamu davası açıldığı halde defter, kayıt ve belgeleri gizleme, 2005 takvim yılında sahte fatura düzenleme ve kullanma, 2006-2007 ve 2008 takvim yıllarında da sahte fatura kullanma suçlarından hükümler kurulması, sanık … hakkında defter, kayıt ve belgeleri gizleme ve 2006-2007 ve 2008 takvim yıllarında sahte fatura düzenleme ve kullanma suçlarından kamu davası açıldığı ve bu suçlardan hüküm kurulmasına rağmen, tebliğnamede sanıklar …, …, … hakkında 2008 takvim yılında sahte fatura düzenleme suçundan, sanık … hakkında 2007 ve 2008 takvim yılında sahte fatura düzenleme suçlarına ilişkin görüş bildirildiği, sanık …’ın 2007 ve 2009 takvim yıllarında sahte fatura kullanma, sanık …’ın 2007 ve 2009 takvim yıllarında sahte fatura kullanma, sanık …’un 2008 takvim yılında sahte fatura kullanma, sanık … hakkında 2007 ve 2008 takvim yıllarında sahte fatura kullanma suçlarından kurulan hükümlere ilişkin görüş bulunmadığı anlaşıldığından, bu hususta ek tebliğname düzenlenmesinden sonra iadesi için dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 27.09.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
Sıkça Sorulan Sorular
Sahte(naylon) Fatura Nedir?
Gerçekte herhangi bir muamele veya durum oluşmamasına rağmen sanki varmışçasına hareket ederek gerçek dışı belge düzenlenmesi sahte fatura olarak adlandırılır. Sahte fatura düzenleyen kişiler vergi kaçakçılığı suçundan ceza alır.
Sahte Fatura Düzenlemenin Cezası Nedir?
Sahte fatura düzenleyen kişilere ceza davası uyarınca vergi kaçakçılığı suçuna yönelik yaptırım uygulanır. Bu durumda somut olayın durumuna göre faile 3-8 yıl aralığında hapis cezası verilebilir.
Sahte Fatura Düzenleyen Hangi Mahkemede Yargılanır?
Sahte fatura düzenleyen kişiler ceza davası uyarınca yargılanacağından bu davaların kamu davası olma özelliği bulunur. Asliye Ceza Mahkemesi vergi suçlarında yargılamayı yapan mahkemedir.