Belediye sınırları içerisinde yapılan binalar belediye tarafından denetlenir. İmar planına uygunluk ve inşaat ruhsatına aykırılık olup olmadığının anlaşılması için belediyeler denetleme yapar. Bina yapılırken sürece uygun davranılmadığında bina yapım süreci durdurularak yıkım gerçekleştirilmesi söz konusu olur. İnşaatın durdurulması ve yıkım işlemlerinin gerçekleştirilmesi için karar alınacağı zaman belediye yetkilidir.
Binalar depreme bağlı olarak ya da kendiliğinden yıkıldığında bir zarar ortaya çıkar. Bu zararda diğer kişilerin yanı sıra idare de müteselsilen sorumlu olacağından idarenin binalar yapılırken denetleme yetkisi bulunmaktadır. İdarenin denetlemesi sonucunda verilecek yıkım kararı hukuka uygun olmak zorundadır. Hukuka uygun gerçekleştirilmeyen işlemlerde ise iptal davası açılabilir.
İdare mahkemesine açılan iptal davaları için koşulların sağlanmış olması zorunludur. İdari dava sürecinde yapı tatil zaptı ve yıkım kararına itiraz ve iptal davası idarenin fiil ve eylemlerinden kaynaklanmalıdır. İdare Mahkemesi’ne açılan bu davalarda hukuka uygunluk esastır. Bu bakımdan sürecin uzman bir idare hukuku avukatı marifetiyle takip edilmesi faydalı olacaktır.
Yapı Tatil Zaptı Nedir?
Yapı tatil zaptı olarak adlandırılan belgeler belediye encümeni tarafından hazırlanır. İmara aykırı yapılar söz konusu olduğunda en son seçenek olarak görülen bu belgeler idari işlemleri kapsar. 3194 sayılı yürürlükteki İmar Kanunu kapsamında belediyenin almış olduğu kararların usule uygun olması zorunludur. Ruhsat alınmadan ya da ruhsat ve eklerine aykırı yapılan binalar mühürlenip inşaatın durdurulması söz konusu olabilir.
Binada mevzuata aykırılık tespit edildiğinde yapı tatil zaptı veya yapı tatil tutanağı olarak tanımlanan belgeler belediye encümeni tarafından hukuka uygun olarak hazırlanmak zorundadır. Mevzuata aykırılık söz konusu ise inşaatın durdurulması ve yapının mühürlenmesi gerekir. Bu süreçte ise idarenin yetkili kişilerince denetleme yapılır.
Yapılan denetlemeye bağlı olarak koşullar oluşmuş ise bir belge hazırlanır. Yapı tatil zaptı olarak da adlandırılan bu belgeye yapı tatil tutanağı da denir. Mevzuata aykırı olduğu düşünülen yapıya asılması gereken bu belge yetkililer tarafından düzenlendikten sonra imzalanır. İlgili kişi bu belgenin yapıya asılmasının ardından itiraz etmek isterse izlemesi gereken bazı yollar bulunur.
Yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirebilir. İdare yetkilileri bu durumda yapıyı kontrol eder yapının ruhsata uygun bulunması halinde de mührün kaldırılması belediye veya valilikçe sağlanarak inşaatın tamamlanması mümkün olur. Yapının bir ay içerisinde ruhsata uygun hale getirilmemesi durumunda ruhsat iptali söz konusu olur.
Ruhsat iptali olan binanın belediye veya valilikçe yıktırılması gerçekleşir. Yıkılan yapının yıkım masraflarını da yapı sahibi öder. Süreç işlerken idarenin hukuka uygun olarak karar almış olması zorunludur. Sürecin idare hukuku düzenlemelerine uygun şekilde seyri adına yetkin bir avukattan yardım almanın faydalı olacağını özellikle yinelemekte yarar var.
Belediye Encümen Kararı İptali
Belediye encümeni tarafından alınmış olan kararların idari işlem olarak kabul edildiği görülmektedir. İdari işlemin iptal sürecinde ise idareye başvuru ve bu kararlara itiraz aşamaları bulunur. İdareye gerçekleştirilen itirazın ardından idarenin cevabı beklenir. İdare itiraza ret cevabı verdiğinde ya da 30 günlük bekleme süresinde bir yanıt vermediğinde idari yargı yoluna başvurulabilir.
İdari yargı aracılığı ile Belediye Encümen kararlarının iptali davası açılır. Encümen kararlarına itiraz edileceği zaman kararın tebliğinden itibaren 60 günlük süre içinde hareket edilmelidir. Hak düşürücü süre olan 60 günlük sürede itiraz edilmemesi durumunda başvuru sahibi hak kaybı yaşayacaktır. Bu sebeple hak sahiplerine tanınan hukuki sürelerin dikkate alınması oldukça önemlidir.
İnşaat Yıkım Kararı Alınması
İnşaat durdurma ve yıkım kararına karşı itiraz ve dava süreci hususunda merak edilen bir başka konuya mercek tutacağız. Bu konu, inşaat yıkım kararı alınması ve bu bağlamda tamamlanması gereken işlemlerdir. İnşaatın yıkılması söz konusu olduğunda bazı işlemlerin tamamlanmış olması gerekir. Bu süreçte yapılması gereken işlemler şunlardır:
- Yapı ile ilgili olarak öncelikle bir yapı tatil zaptı düzenlenir.
- Ayrıntılı bir tespit tutanağı hazırlanır.
- İnşaat tutanak aracılığı ile durdurulur.
- Yapı mühürlenir.
- Tutanağın bir nüshası muhtara teslim edilir.
- Tutanağın bir nüshası Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne gönderilir.
- Tutanağın bir nüshası ilgili kişiye imzalatılmak zorunda değildir.
- Yapı ruhsata bağlanabilir mi? İncelenir.
- Ruhsata bağlanması mümkün olmayan binalarda süre verilmeksizin encümen yıkım kararı alır.
- Ruhsata bağlanabilen binalarda ruhsat alınması ya da ruhsata aykırılığın giderilmesi amacı ile bir aylık sürenin verilmesi gerçekleşir.
- Ruhsatın alınmaması ya da aykırılıkların giderilmemesi halinde ruhsat iptali ve encümen yıkım kararının çıkarılması söz konusu olur.
- Yıkım kararının tebligatı yapılır.
- Kesinleşen yıkım kararı durumunda yıkımın uygulanması sağlanır.
İmar kanunu uyarınca yapıya ruhsat alınmazsa veya yapı ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılmış ise ilgili idarenin incelemesi sonucunda yapı mühürlenebilir. İnşaatın durdurulması halinde yapı sahibine tanınan sürede ruhsatın alınması veya yapının ruhsatla uyumlu olması için eksiklerin tamamlanması gerekir. Yapı sahibi kendisine tanınan bu hakları süresi içerisinde kullanmadığında yıkım kararı verilecektir.
Yıkım kararına konu olabilecek çeşitli durumlar mevcuttur. Bunlar arasında yer alanlardan bazıları şunlardır:
- Yapının ruhsatsız olarak yapılması.
- Yapının proje ile uyumlu olmaması.
- Projede yer alan kat sayısından fazla kat çıkılması.
- Yangın merdiveni olarak planlanan ve projede gösterilen bölüme asansör boşluğu yapılması.
- Bu ve benzeri uygunsuzluklar var ise yapının tamamlanmasına idare vasıtası ile izin verilmez.
İnşaatın Durdurulması ve Yıkım İşlemlerinde Hukuka Aykırılık
Bazı durumlarda inşaatın durdurulması ve yıkım süreci hukuka aykırı olabilir. İdare yapının durdurulması ya da yıkım kararı alınması gibi süreçlerde hukuka uygun davranmak zorundadır. Hukuka uygun alınmayan kararlarda ilgili kişilerin itiraz etme hakları bulunmaktadır. Hukuka aykırı olarak görülebilecek çok sayıda neden bulunur. Bazı hukuka aykırılık sebepleri şunlar olabilir:
- Yetkisiz kamu idaresi işlem yaptığında hukuka aykırılık söz konusu olur.
- Kamu idaresinin yetkisiz organları işlem yaptığında hukuka aykırılık gerçekleşir.
- Yetkili personelin düzenlemediği yapı durdurma tutanağı hukuka aykırılık sebebidir.
- Ruhsat alınmadan yapılan binalar hukuka aykırıdır.
- Yapı durdurma veya tespit tutanağı düzenlenmeden yıkım kararı çıkarılması.
- İnşaat durdurulma sebepleri tutanakta açıkça belirtilmediğinde hukuka aykırılık sebebi oluşur.
- Durdurma tutanağı inşaata asılmadığında hukuka aykırılık oluşur.
- Kısmen aykırı yapının tamamı durdurulduğunda ya da mühürlendiğinde hukuka aykırılık söz konusu olur.
- Ruhsat alınması yönünde yeterli sürenin verilmemesi hukuka aykırı bir durumdur.
- Encümen kararının olmaması hukuka aykırılık nedenidir.
- Alınmış encümen kararında işlemin dayanağının olmaması hukuka aykırıdır.
Yıkım Kararı İptali Davası Öncesi İdareye Başvuru
Yıkım kararı iptali davası açmak isteyenler açısından idareye başvuru süreci de bulunur. İdareye başvuru dava açılmadan önce yapılması zorunlu olan bir işlem değildir. Dava açma şartlarından biri olmayan bu fiil uygulanmasa da İYUK 7. madde uyarınca yıkım ya da yıkım kararı tebliğ edildikten sonraki altmış günlük sürede iptal davası açılabilir.
Yapı tatil zaptı uyarınca dava açacak olanların bu zaptın yapının görünen bir yerine asılmasının ardından altmış gün içinde başvuru yapması gerekir. İdare hukuka uygun olmayan bir karar almış ve bunu ilgili kişiye tebliğ etmişse hak sahiplerinin hukuk yoluna başvurma hakkı bulunmaktadır. İdari dava açılacağı zaman yürütmenin durdurulmasının talebi de oldukça önemlidir.
Yıkım Kararı Yürütmenin Durdurulması
Yıkım kararı çıktığında yapı malikleri idari mercie başvurmak sureti ile yıkım kararının kaldırılması yönünde talepte bulunabilir. Yıkım kararı idari bir işlemdir ve kişilerin mülkiyet hakkını sınırlandırma özelliği vardır. İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca idarenin vermiş olduğu yıkım kararlarına ya da yapı tatil tutanağına itiraz edilebilir.
Yıkım kararları karşısında direkt iptal davası yoluna başvurulabileceği gibi itiraz yoluna başvurulması da mümkündür. Yapı yıkım kararına itiraz edilecekse yıkım kararı tebliğ edildikten sonraki 60 günlük süre zarfında başvuru yapılır. Binanın görünen bir yerine asılmış olan yıkım kararı, yapı tatil zaptı tebligatın yapılmış olduğunu ifade eder.
İdareye yapılan yıkım kararının kaldırılması yönündeki başvurularda idarenin olumsuz yanıtı karşısında veya hiç yanıt vermediği durumlarda 60 günlük sürenin dolması beklenir. 60 günlük süre dolduktan sonra da iptal davası açılabilir. Yapılar imara, mevzuatlara ya da usule aykırı yapıldığında yıkım kararı verilmesi söz konusu olur. Yıkım kararı 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca alınır.
Yıkım kararı olarak adlandırılan uygulama en son seçenektir. Bu yaptırım uygulanacağı zaman hukuka uygun bir süreç takip edilmelidir. İdarenin almış olduğu yıkım kararı hukuka uygun olmak zorundadır. Yapı malikleri idarenin hukuka uygun olmayan yıkım kararları karşısında hukuki yollara başvurabilir. İdari işlemin iptaline yönelik itiraz ve dava yolu maliklerin başvurabileceği hukuki süreçlerdir.
Gayrimenkul avukatı aracılığı ile takip edilmesi gereken bu süreçte profesyonel destek alınması oldukça önemlidir. İptal davaları uzun süreçleri kapsar. Bunun yanı sıra iptal davaları yürütmeyi durdurma talebi içerecek şekilde açılmalıdır. İptal davasının açılması tek başına yıkımı durdurmak için yeterli olmayacağından bu konuya dikkat edilmesi gerekir.
Mahkemenin yapacağı değerlendirmede başvuru sahipleri haklı bulunursa dava sonuçlanana kadar yıkım işleminin durdurulması yönünde karar verilebilir. Yürütmeyi durdurma kararı alınmak istendiğinde mahkemeye sunulacak dilekçe önemlidir. Dilekçede gerekçelerin ayrıntılı olarak açıklanması zorunludur. Bu bakımdan avukat yardımı alınması faydalı olacaktır.
Yıkım Kararı İptal Davası Görevli Mahkeme
Yıkım kararı iptal davası için İdare Mahkemesi’ne başvurulması gerekir. Yıkım kararının iptal edilebilmesi için açılması gereken davada yetkili kişilerin başvuru yapması gerekir. Davada taraf olanlardan biri de kararı veren idari mercidir. Bu nedenle dava açılacağı zaman bahse konu edilen yıkım kararını veren idare hangi yere bağlı ise dava o yerdeki idare mahkemesine açılır.
İdare mahkemesine dava açılması tek başına yürütmeyi durdurma kararı için yeterli olmayacağından ayrıca İYUK 27. Madde uyarınca da yürütmeyi durdurma kararı istenir. Yıkım kararının telafisi olmayan bir işlem olarak değerlendirilmesi nedeni ile mahkemeler genellikle yürütmeyi durdurma kararını vermektedir. İdare mahkemesine açılan dava sürecinde idarenin vermiş olduğu kararın hukuka uygunluğu incelenir.
İdarenin vermiş olduğu karar hukuka uygun olmadığında kararın iptali söz konusu olur. İdarenin kararı hukuka uygun bulunduğunda ise iptal davası reddedilir. İptal davasının konusu yıkım kararına itiraz olabileceği gibi yapı tatil tutanağının zaptının iptali de olabilir. Söz konusu olasılıklar üzerine nasıl bir yol izleneceği hususunda danışmanlık alınması yararlı olacaktır.
İnşaat Yıkım Kararı İtiraz Dilekçesi
İnşaat yıkım kararı itiraz dilekçesi önemli ayrıntıları kapsar nitelikte hazırlanmalıdır. Somut durumun dikkate alınması gereken bu tür dilekçelerde konusunda deneyim sahibi avukatlardan destek alınması oldukça önemlidir. Yıkım kararına itiraz dilekçesi hazırlanırken yıkım kararının hukuka aykırılık nedenleri ayrıntıları ile belirtilmelidir.
Dilekçe hazırlandıktan sonra yetkili mahkemeye sunulmalıdır. Bu tür bir dilekçeye gereksinim duyulduğunda alanında deneyim sahibi avukatlardan destek alınması oldukça önemlidir. Eksik ya da hatalı hazırlanmış bir dilekçe ile başvurulması hak kaybı yaşanmasına zemin hazırlayacağından başvuru sahiplerinin bu konu üzerinde titizlikle durması önerilir.
Son olarak yetkili merci hususuna değinelim. İnşaat durdurma ya da yıkım kararı alınacağı zaman yetkili kurum belediyeler olur. İfade edilen sebepten ötürü de dava açılacağı zaman idare olarak adlandırılan taraf belediyelerdir. Zira belediyeler yapıların ruhsatını denetleme ya da ruhsat ve eklerine uygunluğu araştırma hakkını haizdir.
Sıkça Sorulan Sorular
Yıkım Kararı Nasıl Durdurulur?
İmar yıkım kararının durdurulması için idari yargı yoluna başvurmak ve idari işlemin iptali talebiyle dava açmak icap eder. Açılan davada yürütmenin durdurulması talebi ileri sürülmelidir.
Yıkım Kararına Karşı Ne Yapılabilir?
İdareye başvurmak suretiyle hukuka aykırı işlemin düzeltilmesi talebinde bulunulabilir. Bahse konu talebe karşı olumsuz yanıt verilmesi ya da otuz gün süre ile herhangi bir yanıt verilmemesi halinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir.
İmar Yıkım Kararı Nasıl Durdurulur?
Yıkım kararına karşı idareye yazılı başvuru yapılabilir. Yazılı başvuruya menfi yanıt verilmesi ya da otuz gün içinde yanıt verilmemesi durumunda dava yoluna gidilebilir.
Yıkım Kararını Hangi Mahkeme Verir?
Belediye veya valilik kararıyla, inşaat durdurma ve yıkımına dair işlemin icrasında idare mahkemeleri görevlidir.
Yıkım Kararı Nasıl Tebliğ Edilir?
Yıkım kararı, yapının görünür bir yerine yapı tatil zaptının asılmasıyla birlikte tebliğ edilmiş olur.