İcra takibi sırasında gerçekten borçlu olan tarafın başvuracağı hukuki çare kalmadığında ve takip kesinleştiğinde borçlunun borcunu ödemesi için kolaylık sağlayan bir kanun hükmü bulunmaktadır. Borçlu borcun ana ve faizlerinin ve masrafların itfa edildiğini yahut alacaklının kendisine bir mühlet verdiğini noterden tasdikli veya imzası ikrar edilmiş vesika ile ispat ederse takibin iptal yahut talikini her zaman tetkik merciinden isteyebilir. (İİK m.71)
İcra Takibinin İptali ve Ertelenmesi Neden İstenir?
İcra takibi kesinleştikten sonra çoğu kez borçlunun takibe karşı koyma ihtimali kalmamıştır. Takibin kesinleşmesinden sonraki aşama ise borçlunun mal varlığının haczedilerek satılmasıdır. Bu da elbet borçlunun istemeyeceği bir durumdur. Çünkü borçlu elindeki mallardan olmakla kalmayacak aynı zamanda haczedilen malların çoğu değerinin altında satılacak, elde edilen paradan satış masrafları, yediemin masrafları ve vergiler de düşülüp o şekilde alacaklıya alacağı ödenecektir. Örneğin borçlunun 250 lira değerindeki malı haciz sonrası satılıp masraflar da ödendiğinde borcunun 150 lirası ödenirken borçlu malını 200 liraya satabilir.
İcra Takibinin İptal veya Ertelenmesinin Şartları
İcra takibinin kesinleşmesinden sonra alacaklı ve borçlu anlaşarak borcun ödenmesi için belirli bir süre belirlemiş veya borcun ödenmesini ertelemiş olabilirler. Bu durumlarda alacaklı takibe devam etmemesi gerekir. Bunun sebebi alacaklı ve borçlunun ticari ilişkilerinin zedelenmemesidir. Aynı şekilde alacaklı borçlunun borcunu ödeyeceğine inanıp da biraz daha süre vermek de isteyebilir.
Borçlu takibin kesinleşmesinin akabinde borcunu Adalet Bakanlığı tarafından gösterilen hesaba ödemeli ve sonrasında icra memurları da takibe son vermeliler. Fakat eğer borçlu Adalet Bakanlığına değil de alacaklının şahsi hesabına da gönderebilir. Bunun sebebi diğer takip masraflarını ödememektir. Böyle bir durum ise borçlu için tehlikeli olabilir zira icra memurları durumdan haberdar olmaz ve alacaklı takibe devam edebilir. İşte böyle durumlar için borçluya takibi iptal ettirme veya erteleme hakkı tanınmıştır. Ancak borçlunun da bu imkânı kötüye kullanmaması adına bazı sınırlandırmalar getirilmiştir.
İtfa Sebebiyle İcra Takibinin İptali
İcra takibinin iptalini sağlayan ilk yok itfadır. İtfadan kasıt sadece ödeme olmayıp borcu sona erdiren her türlü hukuki sebeptir. İtfa ödeme, bağışlama, takas veya ibra anlamına gelmektedir. İtfa nedeniyle icra takibin iptal olması için üç şart bulunmaktadır. İlk şart itfa nedeniyle takibin iptal olması için borç, faiz ve tüm giderler itfa edilmiş olmalıdır. Eğer bunların bir kısmı itfa edilirse borcun da kısmen iptali gündeme gelir. İkinci şart borcun takibin kesinleşmesinden sonra ödenmesi gerekir. Takibin kesinleşmesinden önce olan ödemeler için ödeme emrine itiraz edilmesi gerekmektedir. Borçlu borcunu Adalet Bakanlığının gösterdiği hesaba öderse borcu son bulur. Diğer bir şart ise borçlu borcunu icra dairesinin haberi olmaksızın itfa ederse ve alacaklı takibe devam ederse, icra takibinin iptalini ancak elinde belgeler varsa isteyebilir. Bu durumda icra mahkemesi, borçlunun sunduğu belgelerden borcunu itfa ettiği sonucuna varırsa takibin iptaline karar verir. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurabilir.
İmhal Sebebiyle İcra Takibinin Ertelenmesi (Süre Verilmesi)
İmhal yani borçluya süre verilmesi durumunda takibin ertelenmesi için üç şart aranmaktadır. İlk olarak alacaklının borçluya, borcunu ifa için süre vermiş olması gerekmektedir. Bu sürenin ise takibin kesinleşmesinin ardından verilmiş olması gerekir. Borçluya verilen süre, alacaklının verdiği imzası noter tarafından tasdikli bir belge ya da imzası alacaklı tarafından ikrar edilmiş bir senetle ispat edilmelidir.
Borçluya verilen süre sebebiyle takibin ertelenmesi icra takibinin yapıldığı yerdeki icra mahkemesinden istenilir. Eğer icra mahkemesi alacaklının borçluya süre verdiği sonucuna varırsa, bu verilen sürede yapılan işlemler geri alınacaktır ve bu süre sona erinceye dek takip işlemi yapılamayacaktır.
Zamanaşımı Sebebiyle İcra Takibinin Ertelenmesi
İcra takibinin kesinleşmesinin ardından eğer alacak zamanaşımına uğradıysa, borçlu her zaman icra mahkemesine başvurarak icra takibinin geri bırakılmasını isteyebilir. Takibin kesinleşmesinin ardından alacağın zamanaşımına uğradığı itirazı süresiz olarak yapılabilir. Fakat eğer alacak icra takibi kesinleşmeden önce zamanaşımına uğradıysa zamanaşımı itirazı ödeme emrine itiraz süresi içerisinde ileri sürülmelidir.
Zamanaşımı ile ilgili konular Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir. Dava açılması ile zamanaşımı süresi durur. Kural olarak zamanaşımını alacaklının açtığı dava keser, borçlunun açtığı dava zamanaşımını kesmez.
Alacağın zamanaşımına uğraması sebebiyle davanın geriye bırakılması için, söz konusu alacağın takibin kesilmesi ardından zamanaşımına uğraması gerekmektedir.
İcra Takibin İptalinin Sonuçları
İcra mahkemesi eğer takibin iptaline karar verirse yani takip kesinleştikten sonra borçlunun borcunu itfa ettiği karar verirse bu kararın akabinde takip olduğu yerde durur ve karar kesinleşince o ana dek yapılmış olan tüm takip işlemlerinin iptaline karar verilir. İcra mahkemesinin verdiği bu karar kesin hüküm niteliğinde olmadığından alacaklı genel mahkemelerde borçluya karşı alacak davası açabilir.
İcra Takibin Ertelenmesinin Sonuçları
İcra mahkemesi eğer alacaklının borçluya borcunu ödemek için süre verdiği kanaatine varırsa takibin ertelenmesine karar verir. Mahkeme bu kararı verirken takibin ne kadar süreliğine erteleneceğini de belirtir. Kararda belirtilen süre içerisinde takip durur ve erteleme süresi boyunca icra takip işlemi yapılamaz. Bu süre geçtikten sonra alacaklının talebi ile takibe devam edilir.
Alacağın zamanaşımına uğrayıp uğramadığı icra mahkemesi tarafından belgelere bakılarak incelenecektir. Bu inceleme sonucunda icra mahkemesi alacağın zamanaşımına uğradığı kanaatine varırsa icranın geri bırakılmasına yani ertelenmesine karar verir. Alacaklı ise icranın geri bırakılması kararının kendisine ulaşmasının ardından 7 gün içerisinde genel mahkemelerde dava açarak alacağının zamanaşımına uğramadığını ileri sürebilir. Eğer alacaklı genel mahkemede 7 gün içerisinde dava açmazsa, artık alacağın zamanaşımına uğramış olması kesin hüküm teşkil eder.
İcra Avukatı ve Hukuki Destek
İcra takibinin iptali ya da ertelenmesi için alanında uzman bir icra avukatı bulmak gerekmektedir. Çünkü icra davaları hem kendiniz hem de aileniz için yıpratıcı bir süreç geçirmenize sebep olmaktadır. Ödediğiniz bir icra borcunu tekrar ödememek yahut bu konularda haksızlığa uğramamak adına kanunlara hâkim ve yargıtay kararlarını bilen iyi bir İstanbul icra avukatı araştırması yapmakta fayda var. Çünkü icra mahkemesinde görülen icra davalarında işinin ehli bir icra avukatının yaptığı savunma sizi istediğiniz sonuca ulaştırabilir.