Zimmet suçu ve cezasından bahsedilebilmesi için, söz konusu suçun bir kamu görevlisi tarafından işleniyor olması gerekir. Bu nedenle kamu görevlisi olmayan kişiler için zimmet suçu değil, şartları bulunuyorsa hırsızlık suçu ya da görevi kötüye kullanma suçu söz konusu olacaktır. Uygulamada zimmet suçu ile güveni kötüye kullanma, rüşvet ve irtikap suçu sıkça karıştırılır. Ancak bu suçların her biri farklıdır. Bu suçların farkını ve zimmet suçunu daha net anlayabilmek için kısaca ifade etmek gerekirse:
- Görevi Kötüye Kullanma Suçu (TCK257): Bir kamu görevlisinin, görevlerinin gereklerine uygun hareket etmemesi halinde görevi kötüye kullanma suçu meydana gelir.
- İrtikap Suçu (TCK m.250): Kamu görevlisi tarafından işlenebilen irtikap suçu, herhangi bir kamu görevlisinin, ifa ettiği kamu görevi nedeniyle elde ettiği nüfuzu kötüye kullanması ile oluşur. Kamu görevlisi, nüfuzu sayesinde mağduru ikna ederse, yarar sağlamaya zorlarsa ya da hatasından yararlanırsa irtikap suçu doğar.
- Rüşvet Suçu (TCK m.252): Rüşvet suçunda taraflardan birisi kamu görevlisidir. Kamu görevlisi “rüşvet alan” sıfatını haiz olup karşı taraf “rüşvet veren” sıfatını haizdir.
Zimmet Suçu Nedir?
Zimmet suçu ve cezası; TCK 247’de düzenlenen ve sadece kamu görevlileri tarafından işlenebilen bir suçtur. Zimmet suçu ve cezası yasada şu şekilde ifade edilir:
Madde 247
(1) Görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(3) Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.
Etkin Pişmanlık
Madde 248-
(1) Soruşturma başlamadan önce, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisi indirilir.
(2) Kovuşturma başlamadan önce, gönüllü olarak, zimmete geçirilen malın aynen iade edilmesi veya uğranılan zararın tamamen tazmin edilmesi halinde, verilecek cezanın yarısı indirilir. Etkin pişmanlığın hükümden önce gerçekleşmesi halinde, verilecek cezanın üçte biri indirilir.
Daha Az Cezayı Gerektiren Hal
Madde 249-
Zimmet suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir.
Zimmet Suçunun Şartları
Zimmet suçunun varlığından bahsedilebilmesi için yasada ifade edilen şartların mevcut olayda vücut bulması gereklidir. Bu şartlar şu şekilde ifade edilebilir:
Zimmet Suçunun Bir Kamu Görevlisi Tarafından İşlenmesi: Kanun koyucu, zimmet suçunun ancak ve ancak bir kamu görevlisi tarafından işlenebileceğini ifade etmiştir. Bu özelliğinden ötürü zimmet suçu bir özgü suçtur. Özgü suç; suçun failinin sadece belirli özellikleri olan kişiler olabileceğini yani herkesin fail olamayacağını ifade eder. Zimmet suçunun bir kamu görevlisi tarafından işlenebileceğini ifade ettikten sonra kamu görevlisinin ne olduğunu izah etmek isabetli olacaktır. Çünkü uygulamada kamu görevlisi ile devlet memuru sıkça karıştırılır. TCK madde 6’da kamu görevlisinin tanımı yapılmıştır. Kamu görevlisi, devlet memurunu da içine kapsayan oldukça geniş bir kavram olup bir kişinin kamu görevlisi olup olmadığı, kişinin ifa ettiği iş ya da fonksiyona göre belirlenir.
Zimmet Suçunun Görev Sebebiyle Teslim Edilen Mallar Üzerinde İşlenmesi: Kanun koyucunun tanımladığı üzere, zimmet suçunda bir kamu görevlisinin bu görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilen ya da gözetimine verilen mallar tasarrufta bulunması gerekir. Kamu görevlisine teslim edilen mal şayet görevi nedeniyle teslim edilmediyse bu durumda zimmet suçundan bahsedilemez.
Kamu Görevlisinin Görevi Nedeniyle Kendisine Teslim Edilen Malı Kendisinin ya da Başkasının Zimmetine Geçirmiş Olması: Zimmet suçundan bahsedilebilmesi için kamu görevlisinin söz konusu malı sanki malın malikiymiş gibi tasarruf etmesi gerekir. Yani zimmet suçunun faili, malın mülkiyet hakkı sahibi gibi hareket etmelidir.
Nitelikli Zimmet Suçu
Nitelikli zimmet suçu TCK m. 247/2’de düzenlenmiş olup zimmet suçunun ceza miktarı sebebiyle daha ağır halini ifade eder. Nitelikli zimmet suçunda fail, suçu işlediği esnada ya da işledikten sonra zimmet suçunun açığa çıkmaması için hileli davranışlarda bulunur. Failin sergilediği hileli davranışların aldatıcı mahiyette olması ve suçun meydana çıkmasına mani olmaya yönelik davranışlar olması gereklidir.
Zimmet Suçu Cezası
Zimmet suçu cezası için faile üç farklı türden ceza verilebilir. Cezanın türü, suçun işlenme şekline göre değişir. Suç, temel şekli ile işlenirse basit zimmet suçu meydana gelir. Suç hileli davranışlarda bulunmak suretiyle işlenirse nitelikli zimmet suçu söz konusudur. Son olarak suç geçici bir süre ile malın kullanılarak iade edilmesi halinde kullanma zimmet suçu oluşur.
- Basit Zimmet Suçunun Cezası: 5 yıl ile 12 yıl arasında süreli hapis cezasıdır
- Nitelikli Zimmet Suçunun Cezası: Basit zimmet suçunda verilecek cezasının yarı oranda artırılarak verilmesini gerektirir.
- Kullanma Zimmeti Suçunun Cezası: Basit zimmet suçunda verilecek cezasının yarı oranda indirilerek verilmesini gerektirir.
Zimmet Suçu Şikayet Süresi
Zimmet suçu şikayete tabi suçlardan değildir. Yani savcılık tarafından re’sen soruşturulur. Bu nedenle zimmet suçu şikayet süresi bulunmaz. Zimmet suçu dava zamanaşımı süresi ise 15 yıl olarak belirlenmiştir.
