İnsan sağlığına zararlı ve ölümcül sonuçlara yol açabilen uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin satışı ve dağıtımı uyuşturucu madde ticareti suçu olarak nitelenir. TKC madde 188’e göre, uyuşturucu maddelerin ticareti tanımlanmıştır.
Hangi Suçlar Uyuşturucu Madde Ticareti Suçlarını Kapsar?
Uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin; ithali, satışı, dağıtımının gerçekleştirilmesi ve satışa arz edilmesi gibi eylemler, TCK madde 188’e göre uyuşturucu madde ticareti suçunu teşkil eder.
İşlenen suçun türüne göre verilecek olan cezalar da farklılık göstermektedir.
Uyuşturucu Maddenin İmal Edilmesi Suçu
Uyuşturucu hammaddelerin kimyasal işlemler sonucunda uyuşturucu ya da uyarıcı maddeye dönüştürülmesi suçudur. Eğer yapılan işlem, ortaya çıkan yeni maddenin uyuşturucu ya da uyarıcı niteliğinde olmasını sağlamıyorsa o zaman suçtan bahsetmek mümkün olmayacaktır.
Bu gibi suçların ortaya çıkarılması adına Adli Tıp kurumundan yardım alınır. Adli Tıp kurumu, maddenin yapımında kullanılan aletleri ve maddenin muhteviyatını inceler ve suç olup olmadığını tespit eder.
İthal Etme Suçu
Uyarıcı ya da uyuşturucu maddelerin ruhsata aykırı bir şekilde ülkeden içeri sokulması suçudur. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 188. Maddesinin 1. Fırkasına göre suçun muhteviyatı detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
Bu konuda ince bir detay vardır. Türk Ceza Kanununa göre uyuşturucu ve uyarıcı maddeler suç olarak tanımlanmış ve cezaları da detaylı bir şekilde anlatılmıştır.
Peki ama ruhsatsız ya da izin almadan yurtdışına çıkarılan uyuşturucu ve uyarıcı maddeler hangileridir. Demek ki reçeteyle alınması dahilinde suç olmayan, ancak reçetesiz olarak alınan ve yurtdışından getirilen maddeler kastedilmiştir.
İhraç Etme Suçu
Türk Ceza Kanunu 188/1 maddesine göre meydana gelen suçtur. Suçun meydana gelebilmesi için uyuşturucu ya da uyarıcı maddelerin gümrük kapılarından geçirilmesi gerekir.
Eğer uyuşturucu maddeler, gümrük kontrolleri sonucunda yakalanırsa, o zaman teşebbüs etme suçu meydana gelmiş olacaktır.
Uyuşturucu maddeler daha gümrük kapısına ulaşmadan yakalanırsa o zaman TCK madde 188/3’e göre nakletme ya da bulundurma suçu olarak değerlendirilecektir. Çünkü suçu işleyen kişi, pişman olup yolda bu eyleminden vazgeçebilecektir.
TCK madde 192’ye göre kişi işlediği suçun farkına varmış ve pişman olmuştur. Bu durumda bu eylemden dolayı ceza almayacaktır. Ancak nakletme ve bulundurma suçlarından hüküm giyecektir.
Sevk Ya da Nakletme Suçu
Uyuşturucu madde ticareti kapsamında, uyuşturucu ya da uyarıcı maddelerin başkasına devredilmesi suçudur. Suçu işleyen kişi başkasının bu işten faydalanmasını sağlamış olacaktır. TCK madde 188/3’e göre, eğer kişi sadece kendi kullanım ihtiyacını karşılamak amacıyla, nakletme eylemini gerçekleştirmişse, o zaman bulundurma suçunu işlemiş olacaktır.
Uyuşturucu ve Uyarıcı Maddeyi Kabul Etme ve Bulundurma Suçu
Kabul etme suçu, uyuşturucu maddeyi herhangi bir karşılık vermeden almayı tanımlar. Bulundurma suçu ise kişinin başkasından ya da başkalarından aldığı uyuşturucu maddeyi kişisel kullanım dışında ticaret amacıyla saklaması suçunu ifade eder.
Satma, Satın Alma ve Satışa Arz Etme Suçu
Uyuşturucu madde ticareti olarak da ifade edilebilecek olan satma suçu, uyuşturucu maddelerin belirli bir bedel karşılığında kullanım amacıyla kişilere verilmesini ifade eder.
Satışa arz etme suçu ise henüz satış aşamasında olan uyuşturucu maddelerin, satış aşamasına gelene kadar ki süreçlerin yürütülmesidir.
Yasada uyuşturucu madde satışı kadar, satın alma da suçtur. Maddeyi satın alan kişi ya da kişiler TCK madde 188/3’e göre cezalandırılırlar.
Temin Etme Suçu
Uyuşturucu maddeyi temin etme suçu, uyuşturucu maddeleri satış amacı olmadan ya da bedel almadan bir başkasına verme suçudur. Buradaki önemli nokta, suçu işleyen kişinin uyuşturucu maddeyi bir başkasına satışa arz etme amacı olmaksızın bedelsiz olarak vermesidir.
Aslında herkesin anlayacağı şekilde şöyle açıklayabiliriz. Uyuşturucu satan kişiler, bir ya da birkaç defa, kullanan kişi ya da kişilerin uyuşturucu maddelere alışması için bedelsiz olarak verirler. Buradaki amaç bu kişinin alıştıktan sonra vazgeçememesi ve daha sonraki zamanlarda sürekli olarak bu maddeleri istemesidir.
Suçun Zincirleme Bir Şekilde İşlenmesi
TCK 188/3’e göre seçimlik suçlardan olan uyuşturucu madde ticareti, bulundurma ya da diğer suçların art arda işlenmesi zincirleme suç olarak tanımlanır. Failin farklı tarihlerde ilgili suçları işlemesi halinde de zincirleme suç kavramından söz edilebilir.
TCK md.188
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 188’inci maddesinin 3’üncü fıkrası, yani TCK 188/3; “Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.”
Uyuşturucu Kullanma ile Ticaretini Yapma Arasında Ne Fark Vardır?
Uyuşturucu madde ticareti suçu ile kullanma suçu arasındaki farklar yasaya göre aşağıdaki kriterlere göre ayrılır:
- Yakalanan uyuşturucu maddenin miktarı yasaya göre önemlidir. mesela Adli Tıp Kurumu, mahkemeye verdiği mütalaalarda, kişisel kullanım sınırını her defasında 1-1,5 gram olarak belirlemiştir. Bu işlem ise günde üç defa tekrarlanır. Yani Adli Tıp Kurumunun belirlediği miktarlardan daha fazla miktarlarda uyuşturucu madde ile birisi yakalandığında, bu kişinin kişisel kullanım amacı taşımadığına hükmedilir.
- Fail olan kişinin uyuşturucu ya da uyarıcı maddeyi satma amacının oluşup oluşmadığına bakılır. Yani kişinin tedarik etme, devir etme ya da satma davranışı içerisine girip girmediğine bakılır.
- Uyuşturucunun bulunduğu yer dikkate alınır. Kullanmak için mi yoksa satış amacıyla mı olduğu bu yolla tespit edilmeye çalışılır. Eğer kişi kullanma amacıyla bulunduruyorsa, muhtemelen kolay bulunabilen bir yerde yani göz önündedir. Ancak satış amacıyla bulunduruyorsa, gizli bölmelerde ve zula diye tabir edilen yerlerde saklayacaktır.
- Uyuşturucu maddelerin bulunduruluş şekli de önemlidir. Uyuşturucuyu satmak amacıyla bulunduran kişi, çok sayıda küçük paketler halinde hazırlayacaktır. Her paketin ağırlığı da birbirine eşit olacaktır. Ayrıca hassas terazi aletlerinin ve özel ambalaj malzemelerinin bulunması da uyuşturucunun kullanım dışında değerlendirileceği anlamını taşır.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Cezası
TCK 188’e göre uyuşturucu madde imal etme ve ticaretini yapma, seçimlik hareketi suçunu ifade eder. Yani bu suçu işleyen kişi ya da kişiler, işledikleri suçun sonucu bilerek hareket etmişlerdir. İlgili yasaya göre suçun cezası aşağıdaki gibidir:
- Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak uyuşturucu maddeleri ithal eden ya da ihraç eden kişi ya da kişiler hakkında 20 yıldan 30 yıla kadar hapis cezası verilir. İhraç eden kişilere de aynı ceza miktarı uygulanır. Hapis cezasının yanı sıra 20 bin güne kadar adli para cezası da söz konusudur. eğer suç işleyen kişi ya da kişiler yurtdışında yakalanmış ve o ülkede cezalandırılmış ve daha sonra Türkiye’ye iade edilmişse, Türkiye’de yapılan yargılama sonucunda verilen cezalar, yurtdışında alınan cezalardan düşülür (TCK madde 188/1-2).
- Uyarıcı ya da uyuşturucu maddeleri ülke içinde; nakleden, sevkini sağlayan, temin eden, satan, satışa arz eden, depolayan, kabul eden, satın alan ya da bulundurun kişi ya da kişiler hakkında 10 yıldan az olmamak kaydıyla hapis cezası ve 20 bin güne kadar da adli para cezası öngörülür (TCK madde 188/1-2).
- Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak uyuşturucu ya da uyarıcı maddeleri ülke içinde satan; temin eden, nakleden, satışa arz eden, depolayan, bulunduran ya da kabul eden kişi ya da kişilere 10 yıldan az olmamak üzere hapis cezası verilir. Ayrıca 20 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Eğer uyuşturucu satışı yapılan kişi reşit değilse yani çocuksa, verilecek olan ceza 15 yıldan az olamaz (TCK madde 188/3).
- Eğer uyuşturucu madde türü; kokain, morfin, eroin, sentetik kannabionid ya da türevleri ise verilen cezalar yarı oranında artırılır (TCK madde 188/4).
- Uyuşturucu maddelerin; okul, hastane, kışla, yurt, ibadethane gibi umuma açık olan yerlerin çevre duvarı ya da çit benzeri sınırlarının 200 metreden yakın bir mesafede satılması halinde verilen ceza 15 yılda az olmamak üzere hapis ve 30 bin güne kadar da adli para cezasıdır (TCK madde 188/4).
- Yukarıdaki maddede bahsedilen suçun, üç ya da daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde verilecek olan ceza yarı oranında artırılır. Eğer suç bir örgüt tarafından işlenmişse ceza 1 kat oranında artırılır (TCK madde 188/5).
- Yetkili doktor tarafından düzenlenen reçeteye tabi olan ve üretimi resmi makamlar tarafından onaylanan uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin, yetkisiz bir şekilde satılması ya da bulundurulması durumunda verilecek olan ceza yarı oranında indirilir. Ceza indirimine hakim karar verecektir (TCK madde 188/6).
- Uyuşturucu ve uyarıcı madde etkisine sahip olmayan ancak resmi makamların iznine bağlı olan maddeleri kullanan ve ithal eden; imal eden, satışını gerçekleştiren, sevk eden, depolayan, ya da ihraç eden kişi ya da kişiler hakkında 8 yıldan az olmamak üzere hapis cezası öngörülür. Ayrıca 20 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar (TCK madde 188/7).
- Yukarıdaki maddede yer alan suçlar; diş hekimi, eczacı, kimyager, sağlık memuru, veteriner, hemşire, ebe, diş teknisyeni, hastabakıcı ya da sağlık hizmeti veren diğer kişiler tarafından işlenirse verilecek olan ceza yarı oranında artırılır (TCK madde 188/8).
TCK 188 ile ilgili mevzuatı, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5237.pdf bu adresten inceleyebilirsiniz.
Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi Var mı?
Uyuşturucu madde ile ilgili suçlarda etkin pişmanlık ve ceza indirimi TCK madde 192’de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre etkin pişmanlık, suç fiilinin meydana getirdiği olumsuzlukların giderilmesi ve suçu işleyen kişinin adalet kurumuna yardımcı olmasıyla mümkündür.
Etkin pişmanlık iki koşulda değerlendirilir.
TCK madde 192/1-2
Suç unsuru resmi makamlar tarafından öğrenilmeden önce suçu işleyen kişi tarafından diğer suç ortaklarının ve uyuşturucu maddelerin yerinin haber verilmesi etkin pişmanlık nedenidir. Eğer suça ortak olan kişi resmi makamlara yardımcı olursa ve suçun gerçekleşmesini engellerse o zaman o kişi hakkında cezaya hükmolunmaz.
TCK madde 192/3
Eğer işlenen suç, resmi makamlar tarafından sonradan haber alınırsa ve suçu işleyen kişi suç ortaklarının yakalanmasına yardımcı olursa, verilecek olan ceza, yardımın niteliğine göre yarısına ya da dörtte bir oranına kadar indirilir.
TCK madde 192/3’te belirtilen “Suç Ortakları” kavramı geniş bir şekilde yorumlanabilir. TCK 37,38 ve 39’da belirtilen suça iştirak edenler değil, aynı zamanda suçu işleyen kişinin uyuşturucu maddeyi satın aldığı, verdiği, sattığı ve diğer kişiler de aynı kavram içinde değerlendirilmelidir. Yani suçu işleyen kişinin etkin pişmanlık hükmünden yararlanabilmesi için sadece uyuşturucu maddelerin yerini bildirmesine gerek yoktur. Diğer faillerin yakalanmasını sağlayacak bilgileri sağlaması da yeterli olacaktır.
Uyuşturucu madde ile ilgili suçlar konusunda uzman ceza avukatımızdan yardım alabilirsiniz.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu İle İlgili Örnek Yargıtay Kararları
Aşağıda, uyuşturucu madde ile ilgili suçlara ait olan örnek Yargıtay kararlarından bazıları verilmiştir.
“T.C. YARGITAY CEZA GENEL KURULU E. 2016/20-1058 K. 2018/513 T. 8.11.2018 • UYUŞTURUCU MADDE TİCARETİ YAPMA SUÇU ( İnceleme Dışı Sanığın Diğer Sanığın İşlediği Sabit Olan Uyuşturucu Madde Ticareti Yapma Suçunun Ortağı Olmadığı Bu Yönüyle de Sanığın Suç Ortağını Yakalatması Durumunun Bulunmadığı – Sanık Hakkında 5237 S. TCK’nun Md. 192/3 Hükmünün Uygulanma Koşullarının Oluşmadığının Kabulü Gerektiği )
SONUÇ : Açıklanan nedenlerle; 1- ) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının uyuşturucu madde ticareti yapma suçuna dair yapılan arama işleminin hukuka uygun olduğuna ve sanık hakkında TCK’nın 192. Maddesinin 3. Fıkrasının uygulanma şartlarının bulunmadığına dair itirazlarının KABULÜNE, 2- ) Yargıtay 20. Ceza Dairesinin 24.02.2016 tarihli ve 15765-1096 Sayılı bozma kararının KALDIRILMASINA, 3- ) Diğer yönleri usul ve kanuna uygun olan Konya 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 07.07.2015 tarihli ve 178-244 Sayılı hükmünün, Ankara Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüğünce suç konusu uyuşturucu maddeden alınan şahit numunenin müsaderesine karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi ve hükümden sonra 24.11.2015 tarihli ve 29542 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi’nin 08.10.2015 tarihli ve 140-85 Sayılı kararı gözetilerek, Yerel Mahkemece sanık hakkında TCK’nın 53. maddesinin uygulanması bakımından yeniden değerlendirme yapılmasında zorunluluk bulunması isabetsizliklerinden BOZULMASINA, Ancak yeniden yargılamayı gerektirmeyen bu hususların, 1412 Sayılı CMUK’nın 5320 Sayılı Kanun’un 8/1. maddesi gereğince karar tarihi itibarıyla uygulanması gereken 322. maddesi uyarınca düzeltilmesi mümkün görüldüğünden, hüküm fıkrasının müsadereye dair bölümünde yer alan “…maddesinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve Ankara Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüğünce suç konusu uyuşturucu maddeden alınan şahit numunenin” ibaresinin eklenmesi ve hüküm fıkrasından hak yoksunluğuna dair bendin çıkarılarak yerine “Kasıtlı bir suçtan mahkûmiyetine karar verilen sanık hakkında Anayasa Mahkemesi’nin 24.11.2015 tarih ve 29542 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 08.10.2015 gün ve 140-85 Sayılı iptal kararı gözetilerek TCK’nun 53/1-2-3. maddesinin uygulanmasına” ibarelerinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA, 4- ) Dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİ EDİLMESİNE, 08.11.2018 tarihinde yapılan müzakerede oybirliğiyle karar verildi.”
Bir başka Yargıtay kararında:
“Yargıtay 10. Ceza Dairesi, 2002/27279 esas, 2002/22773 karar sayılı 23.09.2002 tarihli bir kararında; “Jandarma yapılan duruşmaya, toplanıp karar yerinde tartışılan delillere ve dosya içeriğine uygun gerekçeye göre; yerinde görülmeyen diğer temyiz itirazlarının reddine; ancak: 1 Sanığın; suç konusu uyuşturucu maddeyi yaklaşık bir ay önce yurt dışından izinsiz olarak ithal edip bir sure evinde saklandıktan sonra ithal amacının dışında yenilenen kasıtla naklederken yakalandığı sabit olmasına nazaran, gerçekleşen iki ayrı eylemin uyuşturucu madde ithal etmek ve uyuşturucu maddeyi nakletmek suçlarını oluşturduğu” şeklinde karar vermiştir.”