Rüşvet Suçunun Unsurları
Rüşvet suçunun ilk unsuru; rüşveti alanın kamu görevlisi olmasıdır. Birden çok faili olan bu suçta rüşvet alanın yalnızca kamu görevlisi olması gerekir. Fakat veren kişinin kamu görevlisi olması şartı bulunmaz. Kamu görevlisi ya da sivil vatandaş olabilir. Her iki halde de alma ve verme eylemlerine müdahil olan kişiler suç kapsamında değerlendirilir ve yargılamaya konu edilir. Rüşvet alan kişinin sadece kamu görevlisi olması aynı zamanda bu suçun özgü suçlardan olduğunu işaret eder.
Haksız yararı konu edinen bu suçta söz konusu yararın maddi olması şart değil, gayet tabi manevi yarar da olabilir. Bir diğer ifade ile sayede parasal bir değer karşılığında gerçekleşiyor olması şart değildir. Suçun meydana gelmesi için verme fiilini gerçekleştiren kişi ile alan kamu görevlisi arasında bir anlaşma kurulması kafidir. Yani tarafların anlaşması ile suç meydana gelmiş kabul edilir. Söz konusu suça ilişkin merak edilen bir diğer husus ise suçun taksirle mi kast ile mi işleneceğidir. Rüşvet suçu doğası gereği taksirle işlenebilen bir suç değildir ve kanuni düzenleme ile taksirle işlenebilen suçlara dahil edilmemiştir. Dolayısıyla kasten işlenebilen bir suçtur.
Rüşvet Alma Suçu
Rüşvet alma sucu, Türk Ceza Kanunu m.252 üzere sadece kamu görevlisi tarafından işlenebilen özgü bir suçtur. Bu suçun meydana gelebilmesi için haksız yararın, kamu görevlisinin ifa ettiği görev tanımına aykırı hareket etmesi koşuluyla elde edilmiş olması gerekir. Bir diğer ifade ile alma fiilinin bu irade doğrultusunda tezahür etmesi gereklidir.
Rüşvet Verme Suçu
TCK’da ifade edilen tanımlamaya göre birden çok failli işlenebilen rüşvet suçunun diğer faili de verme eylemini gerçekleştiren kişidir. Rüşvet verme suçu özgü bir suç değildir yani sıradan bir vatandaş veya kamu görevlisi suçun faili olabilir.
Rüşvet Suçunu Cezası
Aşağıda ifade edilen TCK m.252 uyarınca rüşvet suçu cezası için hürriyeti bağlayıcı bir yaptırım türü olan süreli hapis cezası öngörülmüştür. Öngörülen ceza ise alt sınır 4, üst sınırı 12 yıl olmak üzere oldukça ciddi cezadır.
Rüşvet Suçunda Etkin Pişmanlık
Türk Ceza Kanununda düzenlenen etkin pişmanlık; yasaca suç sayılan bir eylemin gerçekleşmesi durumunda suçun failinin, suçtan doğan menfi durumları telafi ederek etkin pişmanlık kapsamında değerlendirilmeyi talep etme hakkına sahiptir. Etkin pişmanlıktan faydalanan bir kişiye verilecek cezada indirime gidilir ya da hiç ceza verilmez. Soruşturmanın ve kovuşturmanın her safhasında ileri sürülebilecek bir irade olmayan etkin pişmanlık için her suç tipi ayrı ayrı değerlendirilir.
Rüşvet alan ya da alma hususunda birisi ile mutabık kalan bir kamu görevlisi, durumun kolluk ya da savcılık tarafından öğrenilmesinden önce pişman olursa ve bu durumu yetkili mercilere bildirirse etkin pişmanlık hükümleri kapsamında değerlendirilir. Etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanan kamu görevlilerine ceza verilmez. Ancak bunun için rüşvete konu teşkil eden haksız yararı da yetkili mercilere bildirip teslim etmesi lazım gelmektedir. Etkin pişmanlık hükümleri kapsamında rüşvet veren kişinin durumu da benzerdir. Verme fiilini gerçekleştiren kişi aynı şekilde pişman olur ve durumu yetkili mercilere bildirirse herhangi bir cezaya hükmedilmez.
Rüşvet Suçu Şikayet ve Zamanaşımı Süresi
TCK’da ifade edilen suçlar; takibi şikayete bağlı olan ve şikayete tabi olmayan suçlar olarak iki başlıkta incelenir. Takibinin şikayete bağlı olduğu suçlar için istisnalar olmak kaydıyla zamanaşımı süresi genellikle 6 ay olarak düzenlenmiştir. Soruşturması ve kovuşturması şikayete bağlı suçların düzenlenen yasal süre içinde şikayet edilmesi gereklidir. TCK m.252’de düzenlenen rüşvet suçu ise takibi şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle rüşvet suçu mevcut olduğunda şikayet değil ihbar söz konusu olur. Yapılacak ihbar için düzenlenmiş herhangi bir süre bulunmaz fakat bu suç nedeni ile bir kişi hakkında soruşturma başlatılabilmesi için 15 yıllık zamanaşımı süresi bulunur.
Rüşvet Suçu Yetkili ve Görevli Mahkeme
Ağır ceza ve asliye ceza mahkemeleri, ceza yargılamasında görevli iki mahkemedir. Ağır ceza mahkemesi; verilecek cezanın üst sınırının 10 yıl ve üzeri olan suçlarda görevli olup 10 yıl ve daha az süreli hapis cezası gerektiren suçlarda asliye ceza mahkemesi görevlidir. Cezaların üst sınırı baz alınarak yapılan bu tasnife ilave olarak yasada özel olarak ifade edilmiş bazı suçlar bulunur. Bu suçlar için ceza miktarının üst sınırına bakılmaksızın doğrudan ağır ceza mahkemelerinde görülmektedir. Bu özel suçlardan birisi de rüşvet suçudur. Dolayısıyla rüşvet suçu için görevli mahkeme, ağır ceza mahkemesidir. Suçun işlendiği yer mahkemesi ise yetkili mahkemedir. Rüşvet suçu, izah edildiği üzere oldukça ciddi cezai müeyyidelerin uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Bu itibarla deneyimli bir avukattan hukuki destek almak oldukça yararlı olacaktır.
