Resmi belgede sahtecilik, bir diğer adı ile resmi evrakta sahtecilik suçu Türk Ceza Kanunu madde 204’te düzenleme alanı bulur. Üç farklı seçimlik hareket ile işlenebilen bu suç ancak kasten işlenebilir. Söz konusu üç farklı seçimlik hareket ise şu şekilde ifade edilebilir:
- Sahte bir resmi belge oluşturulması ya da mevcut resmi bir belgenin gerçeğe aykırı düzenlenmesi,
- Resmi bir belgenin, üçüncü kişileri aldatacak biçimde değiştirilmesi,
- Sahte resmi belge düzenlenerek kullanılması.
İfade edilen üç farklı seçimlik hareketten biri işlendiği takdirde resmi belgede sahtecilik suçu oluşur. Resmi evrakta sahtecilik suçu ile özel evrakta sahtecilik suçu sıkça karıştırılır. Ancak bu iki suç tamamen farklı suç tipleridir. İki suç arasındaki temel fark; resmi evrakta sahtecilik suçunda, söz konusu evrakın gerçeği, yalnızca yetkili memurca düzenlenebilir. Bu suçun mağduru her zaman devlettir. Suçun faili, kamu güvenini zedelemiş kabul edilir. Bu suç sebebiyle maddi veya manevi zarara uğrayan kişi mağdur sıfatı ile değil, suçtan zarar gören şeklinde isimlendirilir. Türk Ceza Kanunu, resmi belgede sahtecilik suçunu şu şekilde ifade etmiştir:
Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Resmi evrakta sahtecilik suçu şikayet süresi, uygulamada merak edilen konular arasında yer alır. Bilindiği gibi TCK hükümleri gereği suçlar; takibi şikayete tabi olan ve takibi şikayete bağlı olmayan suçlar olarak ikiye ayrılır. Resmi evrakta sahtecilik suçunun takibi şikayete bağlı suçlardan değildir. Dolayısıyla bu suçun tabi olduğu şikayet süresi yoktur.
Resmi Evrakta (Belgede) Sahtecilik Suçunun Şartları
Resmi belgede sahtecilik suçunda maddi konu resmi belgedir. Resmi evrakta sahtecilik suçu işlenirken uygulanan fiillerde birtakım ortak noktalar bulunur. Bu ortak özellikler şu şekilde sıralanabilir:
- Sahteciliğe konu teşkil eden belgenin resmi bir belge olması,
- Sahtecilik yapılan belge ile bir zarar meydana gelme ihtimalinin yüksek olması,
- Belgenin aldatıcı nitelikte olması.
Resmi belgede sahtecilik suçuna konu teşkil eden belgenin bazı özellikleri bulunur. Bu özellikler şu şekilde ifade edilebilir:
- Yazılı bir belgedir,
- Belgenin delil değeri bulunur,
- Resmi belgeyi düzenleyen bu belgeden anlaşılabilir,
- Resmi belgenin muhakkak bir kamu görevlisi tarafından düzenlenmesi gerekir.
- Resmi Belgeyi Sahte Olarak Düzenleme Suçu
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Nitelikli Halleri
Resmi belgede sahtecilik suçunun aşağıda ifade edilen haller ile işlenmesi, suçun nitelikli halini meydana getirir. Bu haller şu şekilde sıralanabilir:
- Resmi belgenin, kamu görevlisi tarafından sahte olarak düzenlenmesi, değiştirilmesi ve kullanılması,
- Söz konusu belgenin, sahteciliği ispat edilene değin geçerli belgelerden olması.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Cezası
Resmi evrakta sahtecilik suçunun cezası; suçun basit şekli ve nitelikli hali için iki farklı ceza uygulanmasını gerektirir. Suç, basit şekli ile işlenirse bu durumda 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilmesi öngörülmüştür.
Kamu görevlisi, görevini kötüye kullanmak suretiyle resmi bir belgeyi sahte olarak düzenler, değiştirir veya kullanırsa bu durumda verilecek ceza 3 yıldan 8 yıla kadar süreli hapis cezasıdır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda HAGB, Erteleme ve Adli Para Cezasına Çevirme
Ceza Hukuku kapsamında suç sayılan bir fiile hapis cezası ile birlikte ya da tek başına uygulanan yaptırım türü adli para cezasıdır. Söz konusu suçta ceza alt sınırı 2 yıl olduğu için verilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. HAGB ise hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıdır. Resmi evrakta sahtecilik suçu sebebiyle verilecek hapis cezası 2 yıl ya da daha az olduğu takdirde HAGB kararı verilebilmesi mümkündür. Aynı şekilde bu suça ilişkin hapis cezasının ertelenmesi kararı da verilebilir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Zamanaşımı ve Şikayet Süresi
Suçlar; takibi şikayete bağlı olanlar ve takibi şikayete bağlı olmayanlar olmak üzere iki farklı kategoride ele alınır. Resmi belgede sahtecilik suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almaz. Bu nedenle de herhangi bir şikayet süresi bulunmaz. Savcılık makamının re’sen soruşturma yapması gerekir.
Resmi evrakta sahtecilik suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi durumunda dava zamanaşımı süresi olarak 15 yıl öngörülmüştür. Yasal süre içerisinde dava açılması gerekir. Bunun yanı sıra söz konusu suçta uzlaşma prosedürü uygulanmaz. Zira resmi belgede sahtecilik suçu, uzlaşma prosedürünün uygulandığı suçlar arasında değildir. Bu suça ilişkin yapılacak ceza yargılamalarında deneyimli bir Ceza avukatından hukuki destek almak yararlı olacaktır.
Resmi Belgede Sahtecilik Etkin Pişmanlık
Resmi belgede sahtecilik suçunun hükme bağlandığı yasal düzenlemede etkin pişmanlığa ilişkin herhangi bir hüküm mevcut değildir. Dolayısıyla, resmi belgede sahtecilik suçunu işleyen kişi hakkında hükmolunacak cezada etkin pişmanlık hükümleri sebebiyle indirim uygulanmaz. Şimdi, bahse konu suçu nasıl tespit edileceğini inceleyeceğiz.
Resmi Belgede Sahtecilik Nasıl Tespit Edilir?
Resmi belgede sahtecilik teşebbüs, ceza, etkin pişmanlık gibi merak edilen bir başka husus ise bu suçun nasıl tespit edileceğidir. Söz konusu suçun tespiti çeşitli yol ve yöntemlerle yapılabilir. Resmi evrakta sahtecilik suçunun faili, adı veya soyadı yahut imzası ile tespit edilebileceği gibi evrakın üzerinde yer alan bir amblem ve/veya işaretle tespit edilebilir.
Resmi Belgede Sahtecilik Yargıtay Kararları
Resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin Yargıtay 15. Ceza Dairesinin 10/02/2020 tarihli kararı:
Dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik suçundan sanık …’nin, resmi belgede sahtecilik suçundan sanıklar … ve …’ın beraatine ilişkin hükümler, katılan vekili tarafından temyiz edilmekle, dosya incelenerek gereği düşünüldü:
Sanık …’nin katılan …Ş. ile genel kredi sözleşmesi imzaladığı ve bu sözleşmeye istinaden diğer sanıklar … ile …’ın yetkilisi olduğu …. Hayvancılık Gıda Nak. Tur. San. ve Tic. A.Ş.’ye ait, keşideci imzası sahte olarak atılan çeki verdiği, katılan banka tarafından kredi borcunun ödenmemesi üzerine yapılan takibat neticesinde çekin sahte olduğunun ortaya çıktığı, bu şekilde sanık …’nin dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik, sanıklar … ile …’ın resmi belgede sahtecilik suçunu işledikleri iddia edilen olayda, 03/09/2014 tarihli iddianame ile sanık … hakkında dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik suçlarından, sanıklar … ile …’ın resmi belgede sahtecilik suçundan kamu davasının açılması karşısında; sanık …’ye yüklenen eylemin, 5237 sayılı TCK’nın 158/1-j maddesinde öngörülen “tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla” nitelikli dolandırıcılık ve resmi belgede sahtecilik suçlarını oluşturup oluşturmadığına ilişkin delilleri takdir ve değerlendirmenin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerekirken yargılamaya devamla yazılı şekilde hükümlerin kurulması,
Bozmayı gerektirmiş, katılan vekilinin temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükümlerin bu sebepten dolayı 5320 sayılı Kanunun 8/1. maddesi gereğince uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK’nın 321. maddesi uyarınca sair hususlar incelenmeksizin BOZULMASINA, 10/02/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Sıkça Sorulan Sorular
Resmi Belgede Sahtecilik Şikayete Tabi mi?
Resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin re ‘sen soruşturma yapılır. Dolayısıyla işbu suç şikayete tabi değildir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Paraya Çevrilir mi?
Resmi belgede sahtecilik suçu sebebiyle hakkında hapis cezasına hükmedilen sanığın bu cezası adli para cezasına çevrilemez.
Resmi Belgede Sahtecilik Hangi Suça Girer?
Resmi belgede sahtecilik “Kamu Güvenine Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir.
