Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçu Türk Ceza Kanunu md.208’de düzenleme alanı bulan ve hak sahibinin içeriğinden faydalanmasına mâni olmak amacıyla gerçek özel bir belgenin yok edilmesi, gizlenmesi veya bozulması ile işlenir. Kamu güvenliğine karşı suçlar bölümünde düzenleme altına alınan özel belgeyi bozma, yok etme ve gizleme suçu; sahtecilik suçları arasında yer alır ve üç seçimlik hareketle işlenir. Bunlar şu şekildedir:
- Özel Belgeyi Yok Etme Suçu
Özel belgeyi yok etme suçu, özel evrakın fiziki varlığını ortadan kaldırma ile oluşur.
- Özel Belgeyi Bozma Suçu
Özel belgeyi bozma suçunda söz konusu belgenin varlığı devam etmekte ve fakat vasfını kaybederek hak sahibinin hakkını kullanmasına mâni olmaktadır. Söz gelimi, kira akdinin çizilerek geçersiz hale getirilmesi.
- Özel Belgeyi Gizleme Suçu
Özel belgeyi gizleme suçunda evrak varlığı ve bütünlüğünü korur. Ancak belge gizlenerek hakkın kullanılması engellenir.
Özel Belgeyi Yok Etme, Bozma veya Gizleme Suçunun Unsurları
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçunun maddi konusunu, hukuki açıdan delil niteliği taşıyan gerçek bir özel belge oluşturur. Özel belge ise kamu görevlisi yahut organları tarafından değil; gerçek ya da tüzel kişiler tarafından düzenlenen belgedir. Söz gelimi; alım satım sözleşmesi, kira sözleşmesi, işletme sözleşmesi. Türk Ticaret Kanunu’na göre unsurları tam olmayan çek ve bono gibi kambiyo seneleri de özel belge statüsündedir. Ancak unsurları tam olan kambiyo seneleri resmî belgeyi yok etme, bozma yahut gizleme suçunu oluşturur.
Özel Belgeyi Yok Etmek, Bozmak veya Gizlemek Suçunun Cezası
Özel belgeyi yok eden, gizleyen veya bozan kişi hakkında 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. İşbu suçun başka suçlar ile beraber işlenmesi durumunda; bu suçtan ötürü ayrıca bir cezaya hükmedilmez. Söz gelimi; özel belgeyi bozmak suretiyle dolandırıcılık suçunun işlenmesi durumunda fail yalnızca dolandırıcılık suçu sebebiyle cezalandırılır.
Adli Para Cezasına Çevirme, HAGB ve Erteleme
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçundan dolayı hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. HAGB ise hükmün açıklanmasının geri bırakılması olup sanık hakkında hükmedilen cezanın belirlenen denetim süresi içerisinde netice doğurmaması, denetim süresi zarfında belirli şartlar karşılandığı takdirde sanık hakkında verilen ceza kararının herhangi bir netice doğurmayacak biçimde ortadan kaldırılması davanın düşmesine sebep olan muhakeme kurumudur.
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçu dolayısıyla hükmolunan hapis cezası hakkında HAGB kararı verilebilir. Mahkemece verilen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden koşullu vazgeçilmesi olan ceza ertelenmesi de özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçunda erteleme hükümleri uygulanabilir.
Şikâyet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Suç isnadı altında bulunan kişi ile suçtan mağdur olan kişinin bir uzlaştırmacı aracılığı ile iletişim kurarak anlaşmasına uzlaşma denir. Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçunda uzlaşma yoluna gidilmesi mümkün değildir. İşbu suç, takibi şikâyete bağlı suçlar arasında olmayıp savcılık tarafından resen soruşturulur. Bu nedenle suça ilişkin herhangi bir şikâyet süresi bulunmaz ve şikâyetten vazgeçilmesi, ceza davasının düşmesine neden olmaz.
Özel belgeyi yok etme, bozma veya gizleme suçunu konu alan yargılamalarda 8 yıllık olağan dava zamanaşımı süresi bulunur. Söz konusu süre içerisinde suç her zaman soruşturulabilir. Bu suça dair yargılama yapma görevi ise asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir. Sürecin ciddiyetle takip edilebilmesi ve hak kaybı yaşanmaması adına deneyimli bir ceza avukatından hukuki yardım alınması en doğru yaklaşım olacaktır.
