İşkence Suçu ve Cezası – TCK md.94 – 95

İşkence suçu ve cezası; suç şüphesi altında bulunan kişinin itirafta bulunmasını sağlamak için, algılama yeteneğini olumsuz etkileyecek veya ortadan kaldıracak bir davranışta bulunulmasının yasaklanması; aksi takdirde, söz konusu davranışta bulunanların cezalandırılması amacıyla 5237 sayılı yürürlükteki Türk Ceza Kanunu’nun 94’üncü ve 95’inci maddesinde düzenlenmiştir.

Ceza yargılamasının esas amacı, somut gerçeğin araştırılarak, adil bir yargıya ulaşılmasıdır. Fakat, bu gaye, suç zanlısının, yani belirli bir suç şüphesi altında bulunan kişinin fiziksel ve ruhsal kişiliğinin yok sayılmasına haklılık kazandırmaz. Bir diğer ifadeyle, maddi gerçeğin araştırılarak, adil bir yargıya varılması için suç zanlısına işkence edilemez.

TCK md.94 – 95

İşkence suçu ve cezası, 5237 sayılı yürürlükteki Türk Ceza Kanunu’nun Üçüncü Bölüm “İşkence ve Eziyet” başlıklı 94’üncü maddesinde; neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence suçu ve cezası ise 95’inci maddesinde düzenlenip, hüküm altına alınmıştır. Bahse konu suç hakkında merak konusu hususları izah etmeden önce, Kanun’un 94’üncü ve 95’inci maddelerini paylaşalım.

5237 sayılı TCK md.94:

(1) Bir kişiye karşı insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel veya ruhsal yönden acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına yol açacak davranışları gerçekleştiren kamu görevlisi hakkında üç yıldan oniki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz.

(2) Suçun;

a) Çocuğa, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye ya da gebe kadına karşı,

b) Avukata veya diğer kamu görevlisine karşı görevi dolayısıyla,

İşlenmesi halinde, sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(3) Fiilin cinsel yönden taciz şeklinde gerçekleşmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(4) Bu suçun işlenişine iştirak eden diğer kişiler de kamu görevlisi gibi cezalandırılır.

(5) Bu suçun ihmali davranışla işlenmesi halinde, verilecek cezada bu nedenle indirim yapılmaz.

(6) Bu suçtan dolayı zamanaşımı işlemez.

TCK md.95:

(1) İşkence fiilleri, mağdurun;

a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına,

b) Konuşmasında sürekli zorluğa,

c) Yüzünde sabit ize,

d) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma,

e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce doğmasına,

Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır.

(2) İşkence fiilleri, mağdurun;

a) İyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine,

b) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine,

c) Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına,

d) Yüzünün sürekli değişikliğine,

e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun düşmesine,

Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, bir kat artırılır.

(3) İşkence fiillerinin vücutta kemik kırılmasına neden olması halinde, kırığın hayat fonksiyonlarındaki etkisine göre sekiz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(4) İşkence sonucunda ölüm meydana gelmişse, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.

İşkence Suçu Nedir?

İşkence suçu; kamu görevlisinin, belirli bir süreç içinde sistematik olarak, bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan ve mağdurunda fiziksel – ruhsal bakımdan acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına neden olan davranışlar sergilemesi ile vuku bulur. Suç, Türk Ceza Kanunu md.94 ve 95’te düzenlenmiştir.

Yargıtay, süreklilik arz etmeyen ve ani gelişen, tek seferlik davranışları işkence suçu çerçevesinde değerlendirmemektedir. Örneğin çarşıdaki bir satıcıya tokat atan zabıta memurunun bu davranışı işkence suçuna değil, kasten yaralama suçuna sebebiyet verir. Fakat, satıcının kapalı bir alana götürülerek dövülmesi, işkence suçuna neden olur.

İşkence ve eziyet suçu, halk arasında birbiriyle sıkça karıştırılan ve birbirlerinin yerine kullanılan iki farklı suç tipidir. Bahse konu iki suç arasındaki en temel ayrım, failler bakımındandır. İşkence suçunun faili kamu görevlisiyken, eziyet suçunun faili herhangi bir bireydir. Buradan hareketle, her iki suç hakkında kısa bir tanım yapmak gerekirse;

İşkence Suçu: Belirli bir süreçte sistematik olarak icra edilen, insan onuru ile bağdaşmayan ve kamu görevlisi tarafından sergilenen davranışlardır.

Eziyet Suçu: Kamu görevlisi olmayan bir birey tarafından, diğer bireylere karşı eziyet niteliği taşıyan fiiller sergilenmesidir.

Kanun koyucu, TCK md.94 ve 95’te hükme bağladığı işkence suçu düzenlemesi ile “insan onurunu” korumak istemiştir. Dolayısıyla, işbu suç düzenlemesi ile korunan hukuki yarar insan onurudur. Bu bakımdan, suçun işlenip işlenmediği tespit edilirken, mağdurun maruz kaldığı davranışların, insan onuru ile bağdaşıp bağdaşmadığı esas alınır.

İşkence Suçunun Cezası Nedir?

İşkence suçu; kamu görevlisinin, bir kişiye karşı insan onuru ile bağdaşmayan ve kişinin fiziksel – ruhsal bakımdan acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına neden olacak davranışlar sergilemesiyle vücut bulur. İşbu suçu işleyen kamu görevlisi, yani fail hakkında 3 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.

Suçun mağdurunun kadın olması halinde, faile hükmedilecek cezanın alt sınırı 5 yıldan az olamaz. Şu halde; suçun, kadına karşı işlenmesi, kamu görevlisinin 5 yıldan daha hapis cezası ile cezalandırılmasına neden olur. 5237 sayılı yürürlükteki Türk Ceza Kanunu’nun 94’üncü ve 95’inci maddelerinde hükme bağlanan işkence suçunun cezası şu şekildedir:

İşkence Suçu (TCK md.94)	Ceza
Çocuğa, ruh veya beden bakımından kendisini müdafaa edemeyecek haldeki bir kişiye veya gebeye karşı işlenmesi halinde	8 – 15 yıl süreli hapis cezası
Avukata veya diğer kamu görevlisine karşı görevinden ötürü işlenmesi durumunda	8 – 15 yıl süreli hapis cezası
Fiilin, cinsel taciz biçimde gerçekleşmesi halinde	10 – 15 yıl süreli hapis cezası
Suçun işlenişine katılan diğer kişiler (iştirak edenler)	Tıpkı kamu görevlisi gibi cezalandırılır
Suçun ihmali davranışla işlenmesi durumunda	Hükmedilecek cezada bu sebeple indirim uygulanmaz

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İşkence Suçu (TCK md.95) – İşkence fiillerinin, mağdurun;	Ceza
Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına neden olması halinde	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır
Konuşmasında sürekli zorluğa sebep olması durumunda	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır
Yüzünde sabit ize neden olması halinde	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır
Hayatını tehlikeye sokan bir duruma sebebiyet vermesi halinde	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır
Gebe birine karşı işlenip de bebeğinin zamanından önce doğmasına neden olması durumunda	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, yarı oranında artırılır
İyileşmesi mümkün olmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine sebebiyet vermesi halinde,	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, bir kat artırılır
Duyularından veya organlarından birinin işlevinin kaybedilmesine neden olması durumunda	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, bir kat artırılır
Konuşma veya çocuk yapma yeteneklerinin yitirilmesine sebep olması halinde	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, bir kat artırılır
	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, bir kat artırılır
Yüzünün sürekli değişikliğine sebebiyet vermesi durumunda	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, bir kat artırılır
Gebeye karşı işlenip de çocuğunun düşmesine neden olması halinde	TCK md.94’e göre belirlenen ceza, bir kat artırılır
Vücudunda kemik kırılmasına sebep olması durumunda	Kırığın yaşam fonksiyonlarındaki etkisine göre 8 – 15 yıl süreli hapis cezası
İşkence neticesinde mağdur hayatını kaybetmişse	Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası

İşkence Suçunda Adli Para Cezasına Çevirme, Erteme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli para cezası, hukuk düzeninde suç teşkil eden bir fiile karşılık hapis cezası ile beraber veya tek başına hükmedilebilen bir ceza hukuku yaptırımıdır. İçeriğimize konu suç sebebiyle faile hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. İşkence suçu sebebiyle hükmolunan hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) ve ceza ertelenmesi kararı da verilemez.

İşkence Suçunda Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme

İşkence suçunun takibi şikayete bağlı olmadığı için, herhangi bir şikayet süresi söz konusu değildir. Suçun işlendiği öğrenilir öğrenilmez, savcılık tarafından re ‘sen soruşturma başlatılır. İşbu suçta dava zamanaşımı süreleri işlemez. Söz konusu suçta uzlaşma yoluna da gidilemez. İşkence suçuna ilişkin yargılama görevi ise ağır ceza mahkemesi tarafından icra edilir.

İşkence Suçunun Unsurları

İşkence suçunun hükme bağlandığı TCK md.94’te hangi fiillerin işkence kapsamında değerlendirildiği belirtilmemiştir. Bu bakımdan, işbu suçun serbest hareketlerle işlenebilen bir suç olduğu açıktır. Ne var ki, bir eylemin işkence suçu oluşturup oluşturmadığının belirlenebilmesi adına, varlığı gereken asgari şartlar da yok değildir. Bu şartları sıralamak gerekirse;

• Fiil, kamu görevlisi tarafından icra edilmelidir.
• Fiil, aniden değil; belirli bir süreç içinde sistemli ve süreklilik gösterecek biçimde icra edilmelidir.
• Fiil, insanlık onuru ile bağdaşmayan, mağdurun fiziksel – ruhsal bakımdan acı çekmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, aşağılanmasına neden olacak nitelikte olmalıdır.
• Suçun oluşması için özel kast şart değildir; genel kast yeterlidir.

İşkence Suçu Unsurları	İzahat
Korunan Hukuki Değer	Vücut dokunulmazlığı, insan onuru, beden ve ruh sağlığı
Maddi Unsur	İnsan onuru ile bağdaşmayan, bedensel – ruhsal açıdan açı çekilmesine, algılama veya irade yeteneğinin etkilenmesine, insanın aşağılanmasına yol açan, belirli bir süreç içinde sistematik olarak icra edilen fiillerdir
Mağdur	Suç şüphesi altında bulunan kişi
Fail	Kamu görevlisi

AHD Hukuk & Danışmanlık olarak “İşkence Suçu ve Cezası” başlıklı içeriğimizle, bahse konu suç hakkında merak konusu hususları açıklamış ve ziyaretçilerimizin istifadesine sunmuş durumdayız. Son olarak, belirtmemizde fayda var ki, söz konusu suç hakkında yürütülen soruşturma ve kovuşturmada deneyimli bir ceza avukatından yardım alınması, oldukça yararlı olacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular