Önemli Uyarı: Bu makale, güveni kötüye kullanma suçu hakkında genel bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır. Somut hukuki durumunuz için mutlaka uzman bir avukattan hukuki danışmanlık alınız.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Nedir?
Güveni kötüye kullanma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 155. maddesinde düzenlenen ve kişinin kendisine duyulan güveni kötüye kullanarak başkasının malvarlığına zarar vermesi halinde oluşan suç türüdür. Bu suç, güven ilişkisinin istismar edilmesi neticesinde ortaya çıkar ve toplumsal güven düzenini korumayı amaçlar.
TCK 155. Madde Metni:
(1) Güveni kötüye kullanma suçu, fail ile mağdur arasında önceden kurulmuş güven ilişkisinin kötüye kullanılması suretiyle mağdurun malvarlığında eksilmeye neden olunması halinde gerçekleşir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Unsurları Nelerdir?
Güveni kötüye kullanma suçunun oluşması için belirli unsurların bir arada bulunması gerekir. Bu unsurlar şunlardır:
1. Kanuni Unsur
Suçun TCK 155. maddede tanımlanmış olması kanuni unsuru oluşturur.
2. Maddi Unsur
| Unsur Türü | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| Hareket | Güvenin kötüye kullanılması | Vekalet verilen paranın başka amaçla kullanılması |
| Netice | Mağdurun malvarlığında eksilme | Parasal zarar oluşması |
| Nedensellik Bağı | Hareket ile netice arasındaki bağ | Güvenin kötüye kullanılması sonucu zararın oluşması |
3. Manevi Unsur
Güveni kötüye kullanma suçu kasten işlenen bir suçtur. Failin, güven ilişkisini kötüye kullandığının ve bu durumun mağdura zarar vereceğinin bilincinde olması gerekir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Cezası Nedir?
TCK 155. maddenin 2. fıkrası uyarınca, güveni kötüye kullanma suçunun cezası şöyledir:
| Suç Türü | Hapis Cezası | Para Cezası | Ek Bilgi |
|---|---|---|---|
| Temel Hal (TCK 155/1) | 2 yıldan 7 yıla kadar | Yok | Basit güveni kötüye kullanma |
| Nitelikli Hal (TCK 155/2) | 3 yıldan 10 yıla kadar | 5.000 güne kadar | Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma |
Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Nitelikli Hali Nedir?
Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, TCK 155/2 maddesinde düzenlenen nitelikli haldir. Bu durumda fail, mesleği, sanatı veya işi dolayısıyla güveni kötüye kullanır.
Nitelikli Hal Örnekleri:
- Avukatın müvekkil parasını zimmetine geçirmesi
- Doktorun hasta parasını kötüye kullanması
- Bankacının müşteri mevduatını kötüye kullanması
- Muhasebecinin müşteri parasını zimmete geçirmesi
Güveni Kötüye Kullanma Şikayete Tabi Mi?
Güveni kötüye kullanma suçu şikayete tabi bir suçtur. Bu durum hem temel hal (TCK 155/1) hem de nitelikli hal (TCK 155/2) için geçerlidir.
Şikayet Süresi Ne Kadardır?
| Şikayet Türü | Süre | Başlangıç Tarihi |
|---|---|---|
| Genel Şikayet Süresi | 6 ay | Suçu ve failini öğrenme tarihinden itibaren |
| Mutlak Şikayet Süresi | Zamanaşımı süresi | Suçun işlenme tarihinden itibaren |
Güveni Kötüye Kullanma Zamanaşımı Süresi
Güveni kötüye kullanma suçunda zamanaşımı süreleri şu şekildedir:
- Temel Hal (TCK 155/1): 15 yıl (En yüksek ceza 7 yıl olduğu için)
- Nitelikli Hal (TCK 155/2): 20 yıl (En yüksek ceza 10 yıl olduğu için)
Güveni Kötüye Kullanma Uzlaşmaya Tabi Mi?
Güveni kötüye kullanma suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan biridir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253. maddesi uyarınca, üst sınırı beş yılı geçmeyen hapis cezasını gerektiren suçlarda uzlaşma mümkündür.
Uzlaşma Şartları:
- Mağdurun uzlaşmaya razı olması
- Şüphelinin uzlaşmayı kabul etmesi
- Uzlaştırıcının uygun görmesi
- Cumhuriyet savcısının onayı
Güveni Kötüye Kullanma Şikayet Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Güveni kötüye kullanma suçu için şikayet dilekçesi hazırlanırken aşağıdaki unsurlar bulunmalıdır:
| Bölüm | İçerik | Detay |
|---|---|---|
| Başlık | Şikayet Dilekçesi | TCK 155. madde kapsamında şikayet |
| Şikayetçi Bilgileri | Ad, soyad, adres, telefon | Kimlik fotokopisi eklenmelidir |
| Şikayet Edilen | Failin kimlik bilgileri | Bilinen tüm bilgiler yazılmalıdır |
| Olay Anlatımı | Kronolojik olay örgüsü | Güven ilişkisi ve kötüye kullanım detayları |
| Deliller | Belgeler, tanıklar | Tüm ispat vasıtaları belirtilmelidir |
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Yüz Kızartıcı Suç Mu?
Güveni kötüye kullanma suçu, yüz kızartıcı suç kategorisinde değildir. Yüz kızartıcı suçlar genellikle şeref ve haysiyeti doğrudan etkileyen suçlardır. Ancak bu suç, kişinin sosyal ve mesleki itibarını olumsuz etkileyebilir.
Güven İlişkisinin Unsurları
Güveni kötüye kullanma suçunun temelini oluşturan güven ilişkisinin şu unsurları bulunmalıdır:
1. Önceden Kurulmuş İlişki
Fail ile mağdur arasında suçtan önce kurulmuş bir ilişki olmalıdır. Bu ilişki:
- Sözleşmeli ilişki (vekalet, kira, ortaklık)
- Mesleki ilişki (avukat-müvekkil, doktor-hasta)
- Aile ilişkisi
- Dostluk ilişkisi olabilir
2. Güven Unsurunun Varlığı
Mağdurun faile karşı güven duyması ve bu güvene dayanarak mal veya değer teslim etmesi gerekir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Hangi Mahkemede Görülür?
Güveni kötüye kullanma suçu, asliye ceza mahkemesinde görülür. Suçun ağırlığına göre farklı mahkemelerde yargılanabilir:
| Suç Türü | Mahkeme | Açıklama |
|---|---|---|
| TCK 155/1 (Temel Hal) | Asliye Ceza Mahkemesi | 2-7 yıl arası ceza |
| TCK 155/2 (Nitelikli Hal) | Asliye Ceza Mahkemesi | 3-10 yıl arası ceza |
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Sicile İşler Mi?
Güveni kötüye kullanma suçundan dolayı verilen mahkumiyet kararı adli sicil kaydına işlenir. Bu durum:
- Kamu görevlisi olmayı engelleyebilir
- Bazı mesleklerin icrasını kısıtlayabilir
- Kredi başvurularında sorun yaratabilir
- Yurt dışı seyahatlerinde zorluk çıkarabilir
Teşebbüs Halinde Güveni Kötüye Kullanma
Güveni kötüye kullanma suçunda teşebbüs mümkündür. Failin suçu tamamlama iradesine rağmen kontrolü dışındaki nedenlerle suçu tamamlayamaması halinde teşebbüs hükümleri uygulanır.
Teşebbüs Örneği: Vekalet verilen paranın başka amaçla kullanılmaya başlanması ancak tam olarak tüketilememesi durumunda teşebbüs söz konusu olabilir.
Zincirleme Suç Hükümleri
Güveni kötüye kullanma suçunda zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Aynı kişiye karşı aynı güven ilişkisi kapsamında birden fazla fiil işlenmesi halinde TCK 43. madde uygulanır.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Memuriyete Engel Mi?
Güveni kötüye kullanma suçundan dolayı mahkumiyet:
- Devlet memuru olmayı engeller (Devlet Memurları Kanunu md. 48)
- Mevcut memuriyetin sona ermesine neden olabilir
- Emeklilik hakları etkilenebilir
- Özlük hakları kısıtlanabilir
Faili Kim Olabilir?
Güveni kötüye kullanma suçunun faili herkes olabilir. Bu suç için özel bir sıfat gerekmez. Ancak:
| Fail Türü | Özellik | Sonuç |
|---|---|---|
| Genel Fail | Herhangi bir kişi | TCK 155/1 uygulanır |
| Özel Fail | Meslek, sanat, iş sahibi | TCK 155/2 uygulanır (nitelikli hal) |
Görevi Kötüye Kullanma ile Farkları
Güveni kötüye kullanma ile görevi kötüye kullanma suçları sıklıkla karıştırılır. Temel farklar şunlardır:
| Kriter | Güveni Kötüye Kullanma | Görevi Kötüye Kullanma |
|---|---|---|
| Fail | Herkes olabilir | Sadece kamu görevlisi |
| Korunan Hukuki Değer | Malvarlığı değerleri | Kamu yönetiminin güvenilirliği |
| Şikayet | Şikayete tabidir | Re’sen takip edilir |
| Kanun Maddesi | TCK 155 | TCK 257 |
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Güveni Kötüye Kullanma 155/2 Şikayete Tabi Mi?
Evet, TCK 155/2 maddesindeki hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu da şikayete tabidir. 6 aylık şikayet süresi vardır.
155/2 Yatarı Ne Kadar?
TCK 155/2 maddesine göre hapis cezası 3 yıldan 10 yıla kadar, adli para cezası ise 5.000 güne kadardır.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Kaç Yıldır?
Temel halde 2-7 yıl, nitelikli halde 3-10 yıl hapis cezası öngörülmüştür.
Güveni Kötüye Kullanma Seçimlik Hareketli Mi?
Hayır, güveni kötüye kullanma suçu seçimlik hareketli değildir. Tek bir hareket türü (güveni kötüye kullanma) vardır.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu için Hangi Savcılık Yetkilidir?
Suçun işlendiği yer Cumhuriyet Başsavcılığı yetkilidir. Yetkili mahkeme belirlendikten sonra o yerdeki savcılık soruşturmayı yürütür.
Hukuki Danışmanlık Uyarısı: Güveni kötüye kullanma suçu karmaşık hukuki sonuçları olan ciddi bir suçtur. Hem mağdur hem de şüpheli konumundaki kişilerin mutlaka deneyimli bir ceza avukatından hukuki yardım alması, haklarının korunması ve doğru hukuki sürecin işletilmesi açısından kritik önemdedir.
Sonuç
Güveni kötüye kullanma suçu, modern hukuk sisteminde güven ilişkilerini korumak amacıyla düzenlenmiş önemli bir suç türüdür. Bu suçun unsurları, cezası, yargılama süreci ve hukuki sonuçları bu makalede detaylı olarak incelenmiştir. Suçla karşılaştığınızda mutlaka uzman hukuki yardım alınması, hem hukuksal haklarınızın korunması hem de adaletin sağlıklı işlemesi açısından elzemdir.
