Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçu ve cezası düzenlemesiyle birlikte silahlı kuvvetlerin görev ve hizmetini devamlılık içinde icra etmesi, TSK bütünlüğünün, disiplininin korunması ve askerilerin hizmetine olan bağlılığın sağlanarak görev ihlalinin önlenmesi amaçlanmıştır. Firar, 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 66.maddesinde düzenlenmiştir. Madde metninde; suçu oluşturan fiiller, suçun faili, hukuki konusu, faile hükmedilecek ceza ve diğer hususlar açıklanmıştır. Buna göre, Askeri Ceza Kanunu m.66:
“1) Aşağıda yazılı askeri şahıslar bir yıldan üç yıla kadar hapsolunur:
a) Kıt’asından veya görevi icabı bulunmak zorunda olduğu yerden izinsiz olarak altı günden fazla uzaklaşanlar,
b) Kıt’asından veya görevini yapmakta olduğu yerden izin, istirahat veya hava değişimi alarak ayrılanlardan, dönmeye mecbur bulundukları günden itibaren altı gün içerisinde özürsüz olarak gelmeyenler,
2) Aşağıda yazılı hallerde hapis cezası iki yıldan aşağı olamaz.
a) Suçlu, silah, mühimmat ve bunların teçhizat veya nakil vasıtalarından ve hayvanlardan birini veya ordu hizmetine tahsis edilen herhangi bir şeyi beraberinde götürmüş ise;
b) Suçlu hizmet yaparken kaçmış ise;
c) Suçlu mükerrir ise;
3) Seferberlikte bu maddede yazılı mehiller yarıya indirilir.”
Askeri Ceza Kanunu’nda Firar Suçunun Cezası 2023
Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçunun cezası açıkça düzenlenmiştir. İlgili Kanun’un 66.maddesi açısından;
- Kıt’asından veya görevi icabı bulunmak zorunda olduğu yerden izinsiz olarak altı günden fazla uzaklaşanlar ile kıt’asından veya görevini yapmakta olduğu yerden izin, istirahat veya hava değişimi alarak ayrılanlardan, dönmeye mecbur bulundukları günden itibaren altı gün içerisinde özürsüz olarak gelmeyenler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.
- Suçlu, silah, mühimmat ve bunların teçhizat veya nakil vasıtalarından ve hayvanlardan birini veya ordu hizmetine tahsis edilen herhangi bir şeyi beraberinde götürmüş ise; suçlu hizmet yaparken kaçmış ise; suçlu mükerrir ise hapis cezası iki yıldan aşağı olamaz.
Askeri Ceza Kanunu’na Muhalefet
1632 sayılı yürürlükteki Askeri Ceza Kanunu ile hükme bağlanan düzenlemelere aykırı hareket etmek, ilgili düzenlemede öngörülen ceza yaptırımını gerektirir. Askeri Ceza Kanunu’na muhalefet sebebiyle hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılan kişilerin, askeri ceza hukuku bakımından deneyimli, yetkin ve ihtisas sahibi bir avukatın yardımına başvurması yararlı olacaktır.
Askeri Firar Suçu Denetimli Serbestlik
Denetimli serbestlik müessesesi, mahkeme tarafından belirtilen şartlar ve süre dahilinde, denetim ve denetleme planı kapsamında şüpheli, sanık veya hükümlülerin toplumla bütünleşmesi adına gereksinim duyacağı bilumum hizmet, program ve kaynakların temin edildiği toplum temelli bir uygulamadır. Askeri firar suçu sebebiyle denetimli serbestlik kurumundan yararlanılıp yararlanamayacağına ilişkin değerlendirme, ilgilinin somut dosyası üzerinden, uzman bir askeri ceza hukuku avukatı marifetiyle yapılması sağlıklı olacaktır.
Askeri Kanun’a Muhalefet Suçu Cezası
Subaylar, astsubaylar, Milli Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşlarında çalışan sivil personel, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er, erbaş ve erler ile askeri öğrenciler, 1632 sayılı yürürlükteki Askeri Ceza Kanunu’na tabidir. Bahse konu Kanun düzenlemelerine aykırı davranılması halinde Askeri Kanun’a muhalefet suçu söz konusu olur. Suça karşılık faile hükmedilecek ceza ise işlenen suça göre farklılık gösterir.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçu sebebiyle verilen cezanın adli para cezasına çevrilip çevrilemeyeceği hususunda, Askeri Ceza Kanunu Ek m.8’ hükümlerine bakmak gerekir. Buna göre;
- Sırf askeri suçlar sebebiyle yürütülen yargılama neticesinde sanığa hükmedilen hapis cezası dört ay ya da daha fazla ise,
- Eylemin, disiplini ağır bir biçimde ihlal eden veya birliğin emniyetini riske eden ya da birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratan ya da büyük bir zarara sebebiyet veren bir eylem olması,
- Eylemin, savaş veya seferberlik dahilinde işlenmesi,
hallerinde adli para cezasına hükmolunamaz. Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçu nedeniyle adli para cezasına hükmedilip hükmedilemeyeceği, yukarıda sıralanan şartlara göre suçun değerlendirilmesiyle belirlenir. Erteleme kararı ise, mahkemece hakkında hükmedilen hapis cezasının ceza infaz kurumunda infaz edilmesinden koşullu vazgeçilmesidir. 1632 sayılı Kanun’un 47.maddesinde düzenlenen hallerde erteleme kararı verilemez.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), sanık hakkında hükmedilen cezanın belirli bir denetim süresi zarfında sonuç doğurmaması ve gereken şartların karşılanması halinde ceza kararının ortadan kalkarak ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran cezanın bireyselleştirilmesi kurumudur. Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçu hakkında HAGB kararı verilebilmesi için, mahkemece hükmedilen hapis cezasının altı aydan daha az süreli olması gerekir.
Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçunun takibi şikayete bağlı değildir; bu itibarla, söz konusu suç için şikayet süresi de yoktur. Zamanaşımı noktasında ise, Askeri Yargıtay kararları kapsamında izin tecavüzü açısından 5 yıllık zamanaşımı süresi mevcuttur. Öte yandan firar suçları, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu m.235 uyarınca uzlaşma kapsamında değildir. Bu suça dair görevli yargı merci, Asliye Ceza Mahkemesidir. Askeri Ceza Kanunu’nda firar suçu sebebiyle yapılan yargılamalarda ceza hukuku avukatı yardımına başvurmak en doğru yaklaşım olacaktır.
