Sabıka kaydı veya diğer adıyla adli sicil kaydı kişinin işlediği bir suça verilen cezanın yer aldığı kayıtları içerir. Bir kişi suç işlediğinde ve buna binaen ceza yargılamasının ardından cezanın kesinleştiği durumlarda süreli bir hapis cezası ya da adli para cezası uygulanırsa bu bilgiler adli sicil kaydına işlenir.
Sabıka kaydına işlenen cezalar kanunda belirtilenler arasında ise kişiye ehliyet verilmez ya da ehliyeti varken bu suçları işlemiş ise sürücü belgesi iptal edilir. Kişinin adli sicil kaydına işlenen bilgiler silinmeden ehliyetini geri alabilmesi mümkün değildir.
Adli Sicil Kaydı Olan Ehliyet Alabilir mi?
Kişinin işlediği bir suç sebebi ile almış olduğu cezanın adli sicil kaydına alınması durumunda ehliyet alamadığı görülürken bu suçların neler olduğu kanunda açıklanır. Bu kapsamda kişi uyuşturucu madde ile ilgili suç işlemiş ise ya da kaçakçılık kapsamında bir suça karışmışsa ehliyet alamamaktadır.
Ateşli silahlar ve bıçaklar hakkındaki kanuna muhalefet eden kişi de bu sebeple bir ceza almış ve adli sicil kaydına işlenmiş ise ehliyet alamamaktadır. Kişi hakkında bu suçlardan herhangi birini işlediğine ve ceza aldığına dair bir hüküm bulunmadığında ehliyet alabilir.
Ehliyet Almaya Engel Suçlar Nelerdir?
Ehliyet almaya engel suçları işleyen kişiye sürücü belgesi düzenlenmez. Bazı suçlar ehliyet alma konusunda kişinin karşısına bir engel olarak çıkabilir. Bu suçlar aşağıdaki gibi sıralanır:
- TCK 188 / TCK 190 ve TCK 191 kapsamında yer alan uyuşturucu madde ile ilgili suçlar işlendiğinde kişi ehliyet alamaz. Uyuşturucu madde kullanan bu maddeleri bulunduran veya üretip ticaretini yapan kişilere ehliyet verilmez.
- Kaçakçılık suçu işleyen kişilere de ehliyet verilmemektedir.
- Ateşli silahlar ve bıçaklar hakkındaki kanuna muhalefet edilmesi halinde de kişiye sürücü belgesi verilmez.
Sürücü belgesi almak isteyenler için geçerli olan koşullar 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca belirlenmektedir. Bu kanunda yer verilen şartları taşıyan kişiler ehliyet alabilir. Yukarıda sayılan suçları işleyen kişilere ehliyet verilmediği gibi kişi bu suçlardan herhangi birini işlediği sırada sürücü belgesi sahibi ise suça ilişkin bilgiler adli sicil kaydından silinene dek ehliyetine el konur.
Kanunda yer verilen suçları işleyen kişilerin ehliyetine el konmuş ise adli sicil kaydından bu suça yönelik bilgiler silinene dek ehliyeti geri verilmeyeceğinden sürücü belgesini geri almak isteyenlerin sabıka kayıtlarında yer alan bu bilgileri sildirmesi gerekir.
Kimlere Ehliyet Verilmez?
Ehliyet almak isteyenlerin kanunda yer verilen suçlar sebebi ile hüküm giymemiş olması gerekirken bu cezaların adli sicil kaydına işlenmemiş olması koşulu aranır. Kişi ehliyeti varken bu suçları işlemiş ise ehliyetine adli sicil kaydı silinene kadar el konmaktadır.
Uyuşturucu maddeleri ilgilendiren suçlar sebebi ile hüküm giyen kişilere ehliyet başvurusu yapsa bile sürücü belgesi verilmez. Uyuşturucu maddeyi kullanan bu maddelerin kullanılmasını kolaylaştıran, uyuşturucu maddelerin ticaretini yapan kişiler bu suç sebebi ile hüküm giydiğinde ve sabıka kaydında bu hükümler yer aldığında ehliyet alamaz.
Aynı şekilde kaçakçılık suçları için de bu durum geçerli olur. Kişinin kaçakçılık suçuna yönelik bir ceza alması ve alınan cezanın sabıka kaydına işlenmesi durumunda ehliyet alması mümkün olmaz.
Bu suçları işleyen kişiler ehliyet almak isterse veya ehliyeti varken bu suçlardan herhangi birini işlemiş ise İçişleri Bakanlığınca yayımlanmış olan Sürücü Belgesi İşlemlerine Dair Talimat uyarınca hareket edilmektedir.
Bu talimat uyarınca ilk kez ehliyet alacak olanlar veya ehliyetini yenileyecekler Adli Sicil Kaydı belgesini ibraz etmek zorundadır. Kişinin ehliyetine el konulmuş ise ve geri alma başvurusu yaptığında ya da ehliyet sınıfını değiştirmek istiyorsa gene talimat hükümleri uyarınca hareket edilir ve adli sicil kaydı ibraz edilmelidir.
Sürücü belgesi almaya engel olan suçlardan birini işleyen kişilerin adli sicil kaydı silinse bile yasaklanmış hakların iadesine dair bir karar bulunması durumunda talimatname uyarınca bunun da yerine getirilmesi zorunludur.
Yasaklanmış Hakların İadesi
Kişi hakkında bazı hakların yasaklanması kararı verilmiş ise bu hakların iadesine karar verilebilmesi için hukuki bir süreç izlenmesi gerekir. Bu durumda aşağıdaki koşullar geçerli olur:
- Mahkumiyet kararına konu olan cezanın infazı tamamlanmış ise bu tarihten itibaren 3 yıllık sürenin geçmesi halinde yasaklanmış hakların iadesi mümkündür.
- Ayrıca kişi bu süre boyunca yeni bir suç işlememeli ve mahkemece hakkında olumlu bir kanaat oluşmalıdır.
Yukarıda sayılan şartları taşıyan kişiler, yasaklanmış hakların iadesi kararı için başvuru yapabilir. Yasaklanmış hakların iadesi kararı için başvuru yapılacağı zaman ise denetimli serbestlik ile ya da şartlı tahliye olmak suretiyle serbest kalmış olmak geçerli değildir. Kişi cezasının infazını hak ederek tamamlamış olmalıdır.
Yasaklanmış hakların iadesi talep edileceği zaman başvurulacak mahkemenin hangisi olduğunun bilinmesi gerekir. Yasaklanmış hakka hangi ceza hükmü sebep olmuş ise o mahkemeden ya da hükümlü kişinin ikametgahında yer alan aynı derece mahkemesinden bu talep yapılabilir.
Kişinin uyuşturucu madde kullanmak, uyuşturucu madde kullanımını kolaylaştırmak, bu maddelerin ticaretini yapmak ya da kaçakçılık gibi bir suç nedeni ile hüküm giymesi ve bu hükmün adli sicil kaydında yer alması durumunda ehliyet alabilmesi için adli sicil kaydından bu bilgileri sildirmesi ve yasaklanmış hakların iadesi kararını aldırması gerekmektedir.
Örgütlü Suçlar Halinde İşlenen Suçlarda Ehliyetin Geri Alınması
Kişi bir suç işlediğinde adli sicil kaydına işlenmiş ise bu bilgiler silinmeden ehliyetini geri alamamaktadır. Örgütlü suçlar halinde işlenen suçlar için verilen cezalar söz konusu olduğunda bu bilgiler adli sicil kaydına işlenir.
Sabıka kaydına işlenen bilgiler kanunda suç olarak kabul edilen fiiller için verilen cezaları kapsar. Mahkumiyet hükümleri bu nedenle verilmiş ise kişinin sabıka kaydında yer alır. Kişinin işlediği suç mahkeme kararı ile sabit hale gelmiş ise adli sicil kaydına veri girişi yapılır.
Adli sicil kaydının silinebilmesi ise koşulların sağlanması ile mümkündür. Kayıt yapıldıktan sonra üzerinden belirli bir süre geçmeden adli sicil kaydı silinememektedir. Ceza Kanunu uyarınca kişi hakkında verilen mahkumiyet kararlarında bu süre 5 yıl olarak belirlenmiştir.
Kişinin adli sicil kaydının silinmesi talebini oluşturabilmesi için sabıka kaydının oluşma şartlarının sağlanmış olduğu tarih esas alınmaktadır. Buna ilaveten kişinin işlediği suç sebebi ile memnu hakları söz konusu ise yasaklanmış hakların iadesi kararının alınması zorunludur.
Arşiv kaydı oluştuktan sonra memnu hakların iadesi kararının alınması durumunda arşiv kaydının üzerinden 15 yıl geçtikten sonra bu bilgiler silinebilir. Ehliyetine el konan kişilerin bunu geri alabilmesi için işledikleri suça binaen uygulanan yaptırımlara bağlı olarak arşiv kaydına işlenen bilgiler dikkate alınır.
Memnu hakların iadesi kararı alınmadığı takdirde arşiv kaydının silinebilmesi için 30 yıl geçmesi gerekmektedir. Bu sürelerin bilinmesi ve ehliyetin geri alınabilmesi için sürelere riayet edilmesi hukuki bir zorunluluktur.
Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne yapılan başvurular neticesinde adli sicil arşiv kaydının silinmesi yönünde talepte bulunacak olanların hukuki süreci doğru bilmesi gerekir. Bu tür durumlarda ise bir ceza avukatından danışmanlık alınması yarar sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Ehliyet Almak İçin Sağlık Raporu Nasıl Alınır?
Sürücü adayı, aile hekimlerine ve Bakanlık tarafından ruhsat verilmiş özel sağlık kuruluşlarındaki pratisyen hekimlere başvurmak suretiyle sağlık raporu alabilir.
Kimlerin Ehliyetine El Konur?
Alkollü araç kullanan, ceza puanı sınırına ulaşan, ehliyet geçerlilik süresi dolan, hız sınırını aşan, ölümlü trafik kazasına karışan, sağlığını yitiren, uyuşturucu kullanan ve stajyer sürücü olarak kural ihlali yapan sürücülerin ehliyetine el konur.
Adli Sicil Kaydı Ehliyet Almaya Engel Teşkil Eder mi?
Belirli suçlar sebebiyle hüküm giymiş olanların ehliyet sahibi olabilmeleri mümkün değildir.
