Yoksulluk nafakası; iştirak, yardım tedbir nafakaları ile birlikte 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda düzenleme altına alınan nafaka türlerindedir. Yoksulluk nafakası, boşanma kararı ile sona eren evlilik sebebiyle yoksulluğa düşecek eş lehine hükmedilen nafakadır. Yoksulluk nafakası şartları ve önemli hususlarına değinmeden önce, diğer nafaka türleri hakkınsa kısa açıklamaya yapmak daha isabetli olacaktır.
TMK ile düzenleme altına alınan nafaka türlerinden tedbir nafakası, boşanma davası açılmadan önce ya da boşanma davası açıldıktan sonra eşlerden birinin veya ergin olmayan çocukların geçinebilmesi adına hükmedilen nafakadır. İştirak nafakası ise, boşanma davası sonucunda çocuğun velayeti kendisinde bulunmayan eş aleyhine hükmedilen, söz konusu tarafın çocuğun giderlerine katılmasını sağlamak amacıyla düzenlenmiş nafaka türüdür. Yardım nafakasının diğer nafakalardan farkı ise bu nafakanın boşanma yahut evlilik ile herhangi bir ilişkisi olmamasıdır. Yardımından mahrum kaldığı takdirde yoksulluğa düşecek olan alt ve üstsoy ile kardeşlere ödenen nafaka türüdür.
Yoksulluk nafakası talepli davalarda Aile Mahkemesi görevli mahkemedir. Yoksullun nafakası, boşanma ile beraber talep edilebileceği gibi davanın kesinleşmesinin ardından da talep edilebilir. Fakat, davanın kesinleşmesinden sonra bu nafakanın talep edilebilmesi için, boşanma kararının kesinleşmesini takiben 1 yıl içinde dava açılması gerekir.
Yoksulluk Nafakası Hangi Hallerde Talep Edilebilir?
Boşanma sonrasında yoksulluğa düşecek tarafın diğer taraftan daha fazla kusurlu olmaması şartıyla yoksulluk nafakası, TMK md.175/1 hükmü uyarınca talep edilebilir. Yoksulluk nafakası şartları söz konusu olduğunda karşılanması gereken ilk şart, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşmüş olmaktır. Yoksulluk kavramının göreceli olması nedeniyle her bir somut olayın özelliklerine ve koşullarına göre farklı yorumlanması gerekir. Fakat, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun yerleşik içtihatları gereğince; barınma, sağlık, yeme, giyinme, ulaşım, eğitim, kültür gibi kişinin maddi varlığını geliştirmek adına mecburi ve zaruri kabul edilen harcamaları karşılayacak seviyede gelir sahibi olmayan kişilerin yoksul statüsünde değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Yoksulluk nafakası, hâkimin resen karar verebileceği bir nafaka değildir. Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için nafaka alacaklısının talebi gerekir. Yoksulluk nafakası, boşanma davası esnasında veya evliliğin boşanma ile sonlanmasına neden olan mahkeme kararının kesinleşmesini takiben 1 yıl içinde açılabilir. Yoksulluk nafakası, TMK md.178 gereğince nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesinde açılır.
Yoksulluk Nafakasının Süresi
Yoksulluk nafakası süresiz bir nafakadır. Fakat nafaka taraflarından birinin vefat etmesi veya evlenmesi halinde yoksulluk nafakası kendiliğinden kalkar. Yoksulluk halinin ortadan kalkması, alacaklının evlilik olmaksızın fiilen evli gibi bir başkasıyla beraber yaşaması ve haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararı ile kaldırılabilir.
Yoksulluk Nafakasının Ödenme Şekli
Türk Medeni Kanunu md.176/3 hükmü gereğince hâkim, nafaka taraflarının talebi durumunda irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın, gelecekteki yıllarda ne miktarda artırılacağı yönünde karar da ifade edebilir. Hâkim, söz konusu nafakanın, her sene TÜFE, DİE, altın fiyatları endeksi referans alınarak arttırılacağını, kararında belirtmek kaydıyla ileriki senelerde ödenecek yoksulluk nafakası miktarını da belirlemiş bulunur.
Yoksulluk Nafakasında Zamanaşımı Süresi
Mahkeme ilamı ve ilam hükmündeki kararlar, son işlet tarihini takiben 10 sene geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak nafakaya dair ilamlar, ilgili kurala istisna teşkil eder. Dolayısıyla, yoksulluk nafakası alacağın ilişkin bir mahkeme kararı üzerinden on sene geçse dahi, bu mahkeme kararı geçerliliğini kaybetmez. Fakat, birikmiş alacaklar üzerinden on sene geçmesiyle biriken nafaka alacakları zamanaşımına uğrar. Yoksulluk ve diğer nafaka uyuşmazlıklarında hak ve menfaat kaybı yaşanmaması adına deneyimli bir Aile Hukuku avukatından hukuki yardım almak, sürecin en sağlıklı şekilde yürütülebilmesi adına önemlidir.
