Evlilik birliği içinde olan eşlerin durumları uygun olduğunda ya da herhangi bir kişi, evlat edindirilmeye uygun bir çocukla hukuki bağlar kurulmak sureti ile çocuk-ebeveyn ilişkisi oluşturulabilir. Anne ya da baba olmak için biyolojik bağın dışında evlat edinme yöntemi kullanılabilmektedir.
Anne olmak isteyen bir bireyin mutlaka çocuğa biyolojik yollarla sahip olmasına gerek yoktur. Bunun yanı sıra baba olmak isteyenler için de aynı durum geçerlidir. Kişinin anne ya da baba olmayı istemesi durumunda evlat edinme yöntemi ile bir çocukla ebeveyn ilişkisi kurması mümkündür.
Bir çocuğun bakımını üstlenmek isteyen, onu koruyup, büyütmek, sevgi göstermek için emek sarf eden herkes çocukla biyolojik bağı olmasa da anne ve baba olabilir. Evlat edinilmesi uygun olan bir çocukla evlat edinme şartları için uygun olan ebeveynler arasında kurulan ilişki evlat edinmeye olanak tanır.
Evlat Edinme Koşulları
Evlat edinme koşulları sağlandığında evlat edinilmeye uygun bir çocukla ebeveyn ilişkisi kurulabilir. Bu durumda aşağıdaki koşulların varlığı gerekir:
- Evlat edinenin en az ilkokul mezunu olması,
- Vesayet altında olan çocuk için vesayet dairesi izni,
- Ayırt etme gücü olan çocuktan rızasının alınması,
- Evlat edinmenin çocuk yararına olması,
- Evlat edinenin çocuğa en az 1 yıl bakmış ve eğitmiş olması,
- Evlat edinilenle evlat edinenler arasında en az 18 yaş farkın olması,
- Evli çiftler evlat edinecekse en az 5 yıldır evlilik birliği içinde olmaları ya da her ikisinin de 30 yaşını doldurmuş olması,
- Çocuğun anne ve babasının rızasının alınması (4721 sayılı TMK içinde düzenlenen hükümler hariç).
Evlat edinme işlemleri yapılacağı zaman küçüklerin evlat edinilmesi ile kısıtlıların evlat edinilmesi sırasında uygulanacak hükümler farklıdır. Evlat edinme işlemi gerçekleştiğinde anne ve babaya ait olan hak ve yükümlülükler evlat edinen kişiye geçmektedir.
Bu işlemle evlatlık evlat edinenin mirasçısı konumuna gelir. Miras hakkının yanı sıra evlat edinilen çocuk evlat edinenin soyadını alacaktır. Evlat edinen istemesi durumunda çocuğun ismini değiştirebilir. Ergin olan bir kişi evlat edinildiğinde evlat edinilen ergin kişi isterse evlat edinenin soyadını alabilmektedir.
Eşlerin birlikte evlat edinmesi durumunda çocuğun anne ve babası olarak nüfus kaydında isimleri yer alır. Evlatlık edinme belgeleri ve kayıtlar mahkeme kararı olmadan ya da evlatlık istemediği sürece hiçbir şekilde açıklanmaz.
Evlat edinme kararını evlat edinenin oturma yeri mahkemesi verir. Evlat edinme kararı verilmeden önce koşulların varlığı incelenir. Her türlü durum ve koşul bu süreçte araştırılır. Evlat edinilen ve evlat edinen dinlenir ve uzman görüşlerine de başvurulur.
Evlat edinenin ekonomik ve sosyal koşulları, aile ilişkileri, alt soyu varsa onların konu ile ilgili görüşleri, evlat edinmeye tarafları yönelten sebepler bu süreçte analiz edilir.
Evlat edinme sürecinde karşılaşılan hukuki iş ve işlemlerin takibinde uzman bir aile hukuku avukatından yardım almak, süreç içerisinde hatalı veya ihmali bir davranış sebebiyle hak, menfaat, maddiyat ve/veya zaman kaybı yaşamamak adına en sağlıklı yaklaşım olacaktır.
Küçüklerin Evlat Edinilmesi
Küçükler evlat edinileceği zaman bazı genel koşullara bakılır. Küçük, evlat edinileceği zaman evlat edinmek isteyen kişinin ona 1 yıl boyunca bakması ve eğitmesi gerekir. Evlat edinme küçüğün faydasına olmak zorundadır. Evlat edinenin varsa diğer çocukları açısından da yararları zedelenmemeli ve hakkaniyete aykırılık söz konusu olmamalıdır.
Evlat edinme işlemi kişilerin tek başına yapabilecekleri gibi birlikte de gerçekleştirebilecekleri türde bir işlemdir. Birlikte evlat edinmede eşler beraber başvuru yapar. Evli olmayan bireylerin birlikte evlat edinmesi mümkün olmamaktadır.
Eşlerin evli olması durumunda en az 5 yıldır evlilik birliğinin sürüyor olması koşulu aranır. Bunun yanı sıra eşler 30 yaşını aşmışsa 5 yıllık evlilik süresini karşılamıyor olsalar da evlat edinebilmektedir. Eşler evli iken diğer eşin başka birinden çocuğu varsa bu çocuk da evlilik birliği süren eş tarafından evlat edinilebilir.
Evlat edinmek isteyen eş 2 yıldan az süredir evli ise 30 yaşını aşması durumunda eşinin başkasından olan çocuğunu evlat edinebilmektedir. Evli olmayan kişiler için evlat edinme koşulu 30 yaşını aşmış olmaktır. Evlilik birliği sürerken eşlerden birinin ayırt etme gücü olmaması halinde diğer eş bunu ispat ederek tek başına da evlat edinebilir.
30 yaşını doldurmuş olan eş diğer eşten 2 yıldır ayrı yaşadığında ve bunu ispat ettiğinde tek başına evlat edinebilir. Evlat edinilen küçük ile evlat edinen arasında en az 18 yaş fark olması zorunludur. Evlat edinme işlemi yapılacağı zaman küçüğün rızasına da bakılmaktadır.
Anne ve babası tarafından evlatlık verilecek olan küçük için ana, babanın rızasının olduğu oturdukları yer mahkemesinde sözlü ve yazılı olarak beyan edilmelidir. Bu rızanın verilebilmesi için küçüğün doğumunun üzerinden 6 hafta geçmiş olması koşulu aranır.
Anne ve baba küçüğü evlatlık verdiklerinde hukuki işlemlerin üzerinden 6 hafta geçene kadarki sürede bu kararından cayma hakkına sahiptir. Bu durumda mahkeme kanalı ile çocuk geri alınabilir. Anne, baba ikinci kez çocuğun evlatlık verilmesine rıza gösterdiği takdirde verilecek karar kesin olacağından rızanın tekrar geri alınabilmesi mümkün olmamaktadır.
Küçüğün anne ya da babasından birinin kim olduğu bilinmeyen durumlarda rızası aranmamaktadır. Anne ya da babadan birinin nerede olduğunun uzun süredir bilinmediği hallerde de rızalarına bakılmaz. Anne, babadan biri sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksunsa rızasına bakılmaz. Anne, babadan biri çocuğa karşı özen yükümlülüğünü yerine getirmediğinde de rızası aranmamaktadır.
Ergin ve Kısıtlıların Evlat Edinilmesi
Ergin ve kısıtlıların evlat edinilmesi ile küçüğün evlat edinilmesi yolları farklıdır. Evlat edinen kişi ergin ya da kısıtlı bir bireyi evlat edinecekse alt soyunun onay vermesi gerekir. Ergin ya da kısıtlı kişiyi evlat edinmek isteyenin en az 5 yıldır ona bakıyor olması gerekir.
Evlat edinmek isteyen en az 5 yıldır süre ile ergin ya da kısıtlı bireyi eğitmiş ve ona bakmış olmalıdır. Evlat edinenin alt soyunun açık rızası da sağlandığı takdirde evlat edinme işlemi gerçekleşebilmektedir. Evli olan kişi evlat edinilecekse eşinin rızası aranır.
Evlat Edinme İşlemleri
Küçüklerin evlat edinme işlemlerinde Cumhurbaşkanı’nın yetki verdiği kurum ve kuruluşlar görev yapar. Bu faaliyetler Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılacak olan yönetmeliklerle düzenlenmektedir.
Koruyucu Aile ve Evlat Edinme Farkları
Biyolojik ailelerinin yanında bakım ve ihtiyaçları bir süreliğine sağlanamayan çocukların eğitim ve bakım sorumluluğu koruyucu aile tarafından yerine getirilebilir. Çocuğun kısa veya uzun süreli bakım ve sorumluluğunu üstlenen uygun özelliğe sahip kişi ya da aileler koruyucu aile kapsamında değerlendirilmektedir.
Koruyucu aile olmak için T.C vatandaşı olunması zorunluluktur. Bu ailelerin Türkiye’de zorunlu ikamet etmesi gerekir. Koruyucu aile olabilmek için 25-65 yaş aralığında olmak gerekir. Ayrıca ilkokul mezunu olmak, düzenli gelire sahip bulunmak da koşullar arasında yer alır. Dileyen herkes evli ya da bekar olmasına bakılmaksızın şartları sağladığında koruyucu aile olabilir.
Koruyucu ailede çocuğun hak ve yükümlülükleri devredilmezken evlat edinmede evlat edinen kişiler çocuğun hak ve yükümlülüklerini de üstlenir. Evlat edinilen çocuk evlat edinenin mirasçısı olurken koruyucu ailede mirasçılık söz konusu değildir.
Evlat edinme işlemlerinde çocuğa yeni bir isim verilebilirken soyadı da evlat edinen kişinin soyadına döner. Koruyucu aile için böyle bir durum geçerli olmaz. Koruyucu aile gözetiminde olan çocuğun nüfus kaydında biyolojik anne ve babasının bilgileri yer alır.
Koruyucu aile gözetiminde olan çocuk kurumun tanıdığı olanakları kullanırken evlatlık edinilen çocuk evlat edinen ailenin yanına yerleşir. Koruyucu aileye çocuğun bakım ve masrafları için yönetmelik uyarınca bir ödeme yapılırken evlat edinmede böyle bir durum geçerli değildir.
Kimler Evlat Edinemez?
Evlat edinme için koşulların sağlanıp sağlanmadığına bakılırken bazı durumlarda evlat edinmek mümkün olmaz. Kişilerin evlat edinmesinin mümkün olmadığı durumlar aşağıdaki gibidir:
- Kişi 30 yaşını doldurmamış ise evlat edinemez.
- Evlilik birliği içinde en az 5 yıldır evli olmayanlar ya da 30 yaşını doldurmamış olanlar birlikte evlat edinemez.
- Kişi evlilik birliği içinde 30 yaşını doldurmadığı takdirde tek başına evlat edinemez.
Evlat Edinme Süreci
Evlat edinme sürecinde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne başvuru yapılır. Gerekli tüm belgelerin kuruma sunulmasının ardından denetleme ve inceleme aşamasına geçilir. Başvuru kabul edildiği takdirde de talep sıraya konur.
Talepte bulunana sıra gelmesi halinde de evlat edinilecek olan küçüğe yönelik geçici bir bakım sözleşmesi imzalanmaktadır. Evlat edinecek olan en az 1 yıl süre ile küçüğün bakımını ve eğitimini karşılar. Bu sürede küçük evlat edinmek isteyenin yanına yerleştirilir. Süre tamamlandığında Aile Mahkemesi’ne evlat edinme davası açılması gerekir.
Yabancı Ülkede Evlat Edinme
Yabancı bir ülkede evlat edinme işlemi için sözleşmede yer alan kurallara uyulur. 29 Mayıs 1993 tarihli Lahey Evlat Edinme Sözleşmesi uyarınca küçük ancak kendi ülkesinde evlat edindirilemezse yabancı bir ülkeden evlat edinilebilir.
Bu tür bir işlem yapılacağı zaman sözleşmeye taraf olan ülkelerle iş birliği yapılabilir. Kanuna uygun ikametgahı bulunan ve sözleşmeye taraf ülkede olan kişi yerleşim yeri diğer ülkede olan bir çocuğu evlat edinmek isterse kendi ikametgahının yer aldığı devletin ilgili makamlarına müracaat eder. Bu durumda evlat edinme işlemleri sırasında uygulanan evlat edinen ve evlat edinilen ile ilgili koşullar geçerli olur.
Çocuk yabancı bir ülkeden evlat edinileceği zaman koşullar sağlanıp işlemler tamamlandıktan sonra Türkiye’ye getirilebilir. Çocuk evlat edinecek olanların yanına yerleştirildikten sonra 1 yıl süre ile evlat edinecek olanın eğitim ve bakımını karşılaması gerçekleşir.
Bu süre içinde ilgili makamın bilgisi dışında yerleşim yeri değişemediği gibi yetkili birimin izni olmadan ülke dışına da çıkamaz. Bu sürenin ardından da evlat edinme işlemleri tamamlanabilir.
Evlat Edinme Dava Dilekçesi
Evlat edinme istemli dava dilekçesi örneği aşağıda yer almaktadır:
… AİLE MAHKEMESİ’NE
EVLAT EDİNMEK İSTEYEN
DAVACILAR : 1-
2-
TC KİMLİK NUMARASI :
ADRES :
VEKİLİ :
(Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin)
ADRES :
(Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin)
EVLAT EDİNİLMEK
İSTENEN KÜÇÜK :
KÜÇÜK (… …) NİN
ANNESİ VE BABASI
(DAVALILAR) :
ADRESİ :
KONU : Evlat edinme talebimizden ibarettir.
AÇIKLAMALAR :
1-)
2-)
3-)
4-)
HUKUKİ NEDENLER : 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu m. 263, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 315, 319.
HUKUKİ DELİLLER :
1- Nüfus Kayıt Örnekleri
2- Küçüğün eğitim giderlerine yönelik ödeme makbuzları
3- Müvekkillere ait maaş bordro örnekleri ve ekonomik durum göstergeleri
4- Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri konuları gösterir tanık listesi.
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda izah olunan sebeplerle ve küçük … …’nin menfaatleri bakımından davacılar tarafından evlat edinildiğine karar verilmesini müvekkillerimiz adına saygıyla talep ederiz. …/…/…
EK:
1- Nüfus Kayıt Örnekleri
2- Küçüğün eğitim giderlerine yönelik ödeme makbuzları
3- Müvekkillere ait maaş bordro örnekleri ve ekonomik durum göstergeleri
4- Tanıkların isimleri ve adresleri ile tanıklık edecekleri konuları gösterir tanık listesi.
5- Bir adet onaylı vekaletname örneği
Evlat Edinmek İsteyenler Vekili
Av.
Sıkça Sorulan Sorular
Yeni Doğmuş Bir Bebeğin Evlat Edinilmesi Nasıl Olur?
Yeni doğmuş bir bebek evlat edinileceği zaman doğumun üzerinden en az 6 hafta geçmesi gerekir. Anne ve babasının da evlat edinme için sözlü ve yazılı rızasını mahkemeye sunmuş olması gerekir. Evlat edinme işlemi yapıldıktan sonra ana ve baba hukuki işlemin ardından 6 hafta içinde rızasını geri alabilmektedir.
Bu durumda bebek ana, babaya geri verilir. İkinci kez rıza gösterilmesinin ardından rızadan vaz geçilmesi durumunda ise evlatlık verme işlemi geri alınmaz. Karar kesin olur.
Evlat Edinme Nedir?
Anne, baba olmak isteyen bireylerin çocuk sahibi olması için çocukla biyolojik bağının olmasına gerek yoktur. Çocuğun bakımı, büyütülmesi, sevgi ihtiyacının karşılanması, koruyup gözetilebilmesi için evlat edinme yolu ile çocukla ebeveyn ilişkisi kurulması evlat edinme olarak adlandırılır.
Yurt Dışında Yaşayan Bir Çocuk Evlat Edinilebilir mi?
Lahey Evlat Edinme Sözleşmesi uyarınca küçüğün kendi ülkesinde evlat edindirilemediği hallerde yabancı bir ülkeden evlat edinilebilmesi mümkündür. Bunun için koşulların yerine getirilmesi gerekir.
Kimler Evlat Edinemez?
Kişi 30 yaşını doldurmamışsa evlat edinemez. Evli olanlar en az 5 yıldır evli değilse ya da 30 yaşını doldurmamışlarsa birlikte evlat edinemez. Evli olanlar 30 yaşını doldurmadığında tek başına da evlat edinememektedir.
